Wikipedia:Takelaka
Ho an'ny fandrindràna sy ho an'ny fikojakojàna ny lahatsoratra miseho eo amin'ny Takelak'ity volana ity eo amin'ny pejy fandraisana ny wikipedia malagasy ity pejy ity. Miova ho azy isam-bolana ny lahatsoratra aseho eo amin'ny pejy fandraisana.
Fomba fandehanany
Voa antso amin'ny kaody {{Wikipedia:Takelaka/{{CURRENTMONTH}} {{CURRENTYEAR}} }} ny lahatsoratra misy ato. Eto ambany ny lahatsoratra miseho eo amin'ny pejy fandraisana ankehitriny.
Volana faha 03 2023 isika amin'izao tontolo izao, ary ity ny paramètre miasa ankehitriny : 3 2023
3 2023Ny toekaren' i Okraina dia miompaa amin' ny fambolena sy ny fitrandrahana harena an-kibon' ny tany. Hatramin' ny nahazoany ny fahaleovan-tenany anefa dia niaina fahasahiranana ara-toekarena lehibe ii Okraina. Teo amin' ny seha-pihariana rehetra eo amin' ny toekarena dia nahitana fihenan' ny famokarana, indrindra ny seha-pihariana faharoa. Imbetsaka i Okraina no tsy nahazo fanampiana avy amin'ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena sy tamin' ny ny Banky Iraisam-Pirenena. Tamin' ny taona 2003 dia 19,5 %n' ny mponina no miaina ambanin' ny tokonam-pahantrana. Ny famokarana ara-pambolena dia nianjadian' ny fahasahiranana mafy noho ny vokatry ny fahaleovantena sy ny fahatapahan' ny fifandraisana ara-toekarena sy ara-barotra tamin' ireo repoblika tao amin' ny Firaisana Sôvietika taloha. Nikorosy fahana ny fambolena. Ny famokarana voamadinika any Okraina dia nihena izaitsizy. Ny 57,6 % amin' ny tanin' i Okraina no voavoly ka mahatonga azy ho firenena manankarena amin' ny fambolena. Isan' ireo firenena mpamokatra ovy, betiravy siramamy ary vary orza i Okraina. Ny vokatra hafa dia ny varimbazaha, ny katsaka, ny sôja, ny legioma, ny tanamasoandro ary ny rongonimbazaha. Mamokatra divay sy voankazo koa ny any Krimea. (tohiny...) |
Ny takelaka efa niseho ary ny takelaka hiseho
1 2023Mobutu Sese Seko dia mpanao politika sy maresaly sady filohan’i Zaira teo anelanelan’ny taona 1965 sy 1997. Repoblika Demôkratikan'i Kôngô, teraka tao Lisala ny 14 Ôktôbra 1930 ary maty ny 7 Septambra 1997 tao Rabat. Joseph Désiré Mobutu no tena anarany, nefa nomena ny anarana hoe Sese Seko Kuku Ngbendu Waza Banga izay midika hoe “mpiantafika mandresy hatrany tsy azo sakanana” izy. Manamboninahitra tsotra tao amin’ny tafiky ny mpanjanatany belza i Mobutu teo anelanelan’ny taona 1948 sy 1956. Taorian’izany dia lasa mpanao gazety izy. Nikambana tao amin’ny Mouvement national congolais izay naorin’i Patrice Lumumba i Mobutu tamin’ny taona 1958. Nandray anjara tamin’ny "latabatra boribory" natao tao Bruxelles tamin’ny volana Janoary 1960 izay niteraka ny fahaleovan-tenan’i Kôngô izy. Sekreteram-panjakana tao amin’ny governemantan’i Lumumba (izay piraiminisitra) izy ary notendrena ho lehiben’ny etamazôro tamin’ny volana Jolay 1960 rehefa avy nasondro-boninahitra ho kôlônely. (tohiny...) |
2 2023Ny tangena dia hazo madinika ao amin' ny fianakaviana Apocynaceae, mamoa voa misy poizina mahafaty, voa misy ditiny toa fingotra. Sokajiana ho iray amin' ireo karazana telo ao amin' ny vondron-karazana Cerbera izay hita ao amin' ny ala honko izy. Nampiasaina tao amin’ ny Fanjakana Merina tamin’ ny fitsarana amin’ ny alalan’ ny fampinomana tangena izy io. Izao ny anarany ara-tsiansa:
Hazo tsy mihintsan-dravina ny tangena izay mety hahatratra 6 ka hatramin' ny 12 m ny haavony. Amin’ ny ankapobeny ity hazo ity dia miolanolana, mahatratra 50 sm ny savaivony ary ny hodiny dia marokoroko. Mifandimby, tsotra ary feno ny ravin’ ny tangena, 15 hatramin’ ny 25 sm ny halavany. Ny tangozan-dravina dia 4 ka hatramin' ny 5 sm. Ny voniny dia fotsy hatramin' ny mena, tena mamerovero, ary mivondrona. Mivadika avy amin' ny fotsy ho volombatolalaka izy ireo nefa tsy malazo. Misy nofony malemy nefa mafaitra ny voan' ny tangena izay manana savaivo mirefy 4 sm, miaraka amin' ny nofony misy tsiratsiraka ahitana vihy 1 na 2 tena misy poizina. Ny voany dia mitovy amin' ny manga; miloko maitso ary mivadika mena rehefa masaka. (tohiny...) |
3 2023Ny toekaren' i Okraina dia miompaa amin' ny fambolena sy ny fitrandrahana harena an-kibon' ny tany. Hatramin' ny nahazoany ny fahaleovan-tenany anefa dia niaina fahasahiranana ara-toekarena lehibe ii Okraina. Teo amin' ny seha-pihariana rehetra eo amin' ny toekarena dia nahitana fihenan' ny famokarana, indrindra ny seha-pihariana faharoa. Imbetsaka i Okraina no tsy nahazo fanampiana avy amin'ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena sy tamin' ny ny Banky Iraisam-Pirenena. Tamin' ny taona 2003 dia 19,5 %n' ny mponina no miaina ambanin' ny tokonam-pahantrana. Ny famokarana ara-pambolena dia nianjadian' ny fahasahiranana mafy noho ny vokatry ny fahaleovantena sy ny fahatapahan' ny fifandraisana ara-toekarena sy ara-barotra tamin' ireo repoblika tao amin' ny Firaisana Sôvietika taloha. Nikorosy fahana ny fambolena. Ny famokarana voamadinika any Okraina dia nihena izaitsizy. Ny 57,6 % amin' ny tanin' i Okraina no voavoly ka mahatonga azy ho firenena manankarena amin' ny fambolena. Isan' ireo firenena mpamokatra ovy, betiravy siramamy ary vary orza i Okraina. Ny vokatra hafa dia ny varimbazaha, ny katsaka, ny sôja, ny legioma, ny tanamasoandro ary ny rongonimbazaha. Mamokatra divay sy voankazo koa ny any Krimea. (tohiny...) |
4 2023Ny ahidambo dia bozaka maniry mandavan-taona, manindrona amin' ny alalan' ny voniny rehefa antitra, sady mipetaka amin'ny lamba izany voniny izany, maniry amin'ny faritra manana toetanin-jana-pehin-tany eto amin' izao tontolo izao. Ao amin' ny fianakaviana Poaceae no misy azy. Heteropogon contortus na Andropogon contortus no anarany ara-tsiansa. Izy no tena fahita betsaka ao amin' ny fatrana aty Madagasikara, atao hoe danga. Ity bozaka ity dia mamorona vondrona mahatratra 75 ka hatramin' ny 120 sm eo ho eo rehefa mamony. Mitsangana sy manify ary tsotra (na misy rantsana iray na roa) ny tahony. Ny ravina dia mifandimby, 2-5 mm ny sakany ary hatramin' ny 15 sm ny halavany. Ny kambin-tsikiny dia misy tsibolo. Ny raviny ambony dia matetika no manarona ny fototry ny sofim-boany. Ny fototra ahidambo iray dia mitondra sofim-boany iray na vitsivitsy. Ny sofim-boany tsirairay, izay tery sy miendrika varingarina, dia mirefy 3 hatramin'ny 7 sm raha tsy isaina ny volony. Amin' ny fahamasahany, ny voan' ny ahidambo, ny fonony, ny volony, ny tsilony ary ny raviny dia mitambatra boribory ka entin' ny rivotra na miraikira amin' ny volom-biby na amin' ny lamban' ny olona. Ny voan' ny ahidambo dia voamadinika. (tohiny...) |
5 2023Ny abidy rônika dia ireo litera ao amin'ny andiana abidia mifandraika fantatra amin'ny anarana hoe abidia rônika teratany amin'ny vahoaka alemainina. Ny rônika dia nampiasaina hanoratana fiteny alemàna isan-karazany (miaraka amin'ny maningana) talohan'ny nandraisany ny abidy latina, ary ho an'ny tanjona manokana taorian'izay. Ho fanampin'ny fanehoana ny sandan'ny feo (fônema), ny rônika dia azo ampiasaina hanehoana ireo hevitra izay nomena azy ireo. Ny manam-pahaizana dia manondro ny tranga farany amin'ny Begriffsrunen. Ny karazany skandinavianina dia fantatra ihany koa amin'ny hoe futhark na fuþark (avy amin'ny litera enina voalohany amin'ny soratra: F, U, Þ, A, R, ary K); ny karazany anglosajôna dia futhorc na fuþorc (noho ny fiovan'ny feo amin'ny teny anglisy taloha amin'ny anaran'ireo litera enina ireo). Ny soratra rune azo antoka voalohany indrindra dia nanomboka tamin'ny taona 150 tany ho any, miaraka amin'ny soratra mety ho nisy teo aloha tamin'ny taona 50 taorian'i J.K. ary ny mety ho filazalazan'i Tacitus, senatera romanina momba ny fampiasana rune tamin'ny taona 98 tany ho any. Kristianisma, tamin'ny 700 AD tany Eoropa afovoany ary 1100 tany Eoropa avaratra. Na izany aza, ny fampiasana runes dia nitohy ho an'ny tanjona manokana mihoatra io vanim-potoana io. (tohiny...) |
6 2023Ny menônisma dia hetsika kristiana evanjelika anabatista izay nipoitra avy tamin' ny Refôrmasiona prôtestanta radikaly. Ny anarany dia avy amin' ny fiantsoan' ny Hôlandey ny Anabatista tamin' ny taonjato faha-16, avy amin' ny anaran' ny iray amin' ireo mpitarika malaza, i Menno Simons. Ny ankamaroan' ny mpikambana ao aminy dia ao amin' ny Fiombonambe Menônite Maneran-Tany (frantsay: Conférence mennonite mondiale). Atao hoe Menônita ny mpivavavaka ao amin' ity fivavahana ity. Atao hoe Menônita ny mpikambana ao amin' io hetsika io.
Vondrona anabatista avy any Hôlandy (na Nederalandy) no niandohan' ilay hetsika. Tamin' ny taona 1537, i Menno Simons, pretra katôlika taloha avy any Friesland (na Frise), dia notendren' ny loholona Obbe Philips ho loholona ary lasa mpitarika ilay vondrona. Tamin' ny taona 1540, ny fanontana ny boky Fondation de la doctrine chrétienne, izay boky teôlôjika momba ny finoana sy ny fanao anabatista, nosoratan' i Menno Simons tany Hôlandy, no niteraka ny menônisma. Tamin' ny voalohany dia nantsoina hoe "menista" ny mpikambana ao amin' ilay vondrona. Io boky io sy ny hafa dia nandray anjara tamin' ny fiforonan' ny menônisma, ka ny sasany amin' ireo foto-pampianarana ireo no nanentana ny kristianisma evanjelika koa tatỳ aoriana. Tamin' ny taona 1544, ny teny hoe "menônita" no sambany nampiasain' ny pasitera iray ary natao hanondroana ny Anabatista tany Hôlandy. (tohiny...) |
7 2023Ny kinana dia zavamaniry amin’ ny tany manana toetanin-jana-pehin-tany ao amin' ny fianakaviana Euphorbiaceae. Izy no ahazoana ny menaka kinana, izay ampiasaina amin’ ny fomba isan-karazany, misy poizina koa izy. Matetika izy io no ambolena mba hanaingoana tanàna na trano. Ricinus communis no anarany ara-tsiansa ary izy no hany karazana amin' ny vondron-karazana Ricinus. Miseho amin' ny endrika ahitra na hazomadinika ny kinana, maniry isan-taona na maharitra arakaraka ny toetany amin' ny faritra aniriany. 1 ka hatramin' ny hatramin' ny 13 metatra ny haavony. Ny raviny dia tahaka ny ratsan-tanana (5 ka hatramin' ny 12 ny fisampanany), eny amin’ ny taho lava. Maitso na mena izy ireo. Ny karazana fanaovaa haingon-tanàna sasany dia misy raviny miloko mena ny ambany. Mivondrona ny voniny ka ny vony vavy eo ambony ary ny vony lahy eo ambany. Amin' ny fahavaratra ny kinana no mamony. Misy hodiny misy tsilotsilo (indraindray tsy misy) ny voany. Mamirapiratra ny vihiny, miloko mena na manja, misy tsipika misongadina sahala vombony. Misy menaka 40 % hatramin’ ny 60 % izay misy trigliserida ny voan’ ny kinana. Ny karazana manana voa lehibe kokoa ihany no ampiasaina amin' ny famokarana menaka, fa ny voa madinika dia matetika tsy tsara hahazoana menaka. (tohiny...) |
8 2023 |
9 2023 |
10 2023 |
11 2023 |
12 2023 |
