Aller au contenu

Arabia Saodita

Hanova ny rohy
Avy amin'i Wikipedia
Sainan' i Arabia Saodita
Saritany maneho an' i Arabia Saodita eto amin' izao tontolo izao

I Arabia Saodita dia firenena ao Azia. Ny renivohiny dia i Riyadh. Ny tanàna lehibe indrindra dia i Riyadh. 2 149 690 km2 ny velarany ary 29 195 895 ny isan' ny mponiny araka ny fanisana natao tamin' ny 2012. Ny faritr' ora dia +3. Arabia Saodita no firenena lehibe indrindra any Atsinanana Afovoany, ary firenena faharoa lehibe indrindra amin' ny Tontolo Arabo. Izy io dia manamorona an' i Jôrdania sy Iràka any avaratra, i Kôety any avaratra-atsinanana, i Katara, i Bareina ary ny Emirata Arabo Mitambatra any atsinanana, i Ômàna any atsimo-atsinanana ary Iemena any atsimo; misaraka amin' i Ejipta sy Israely any avaratra-andrefana amin' ny Hoalan' i Aqaba izy io. I Arabia Saodita no hany firenena manana morontsiraka manamorona ny Ranomasina Mena sy ny Hoala Persika, ary ny ankamaroan' ny faritra misy azy dia ahitana efitra maina, tany iva, lemaka, ary tendrombohitra. I Riyadh no tanàna lehibe indrindra sady renivohiny, ary io firenena io no misy an' i Meka (na Maka na Lameka) sy Medina, tanàna roa masina indrindra amin' ny finoana silamo.

Sarin-tanin' i Arabia Saodita

I Arabia talohan' ny silamo, fizaràn-tany izay mandrafitra an' i Arabia Saodita amin' izao andro izao, no toerana nisy kolontsaina sy sivilizasiôna fahiny; ny tantaran' i Arabia Saodita dia mampiseho ny sasany amin' ny soritra voalohany indrindra amin' ny asan' olombelona eto amin' izao tontolo izao.  Nipoitra tany Arabia Saodita ny fivavahana faharoa lehibe indrindra eran-tany, dia ny silamo. Tany am-piandohan' ny taonjato faha-7, ny mpaminany silamo Mohamady dia nampiray ny mponin' i Arabia ary namorona pôlitika ara-pivavahana islamika tokana. Taorian' ny nahafatesany tamin' ny taona 632, dia nanitatra haingana ny tany teo ambanin' ny fitondran' ny Mozilmana tany an-dafin' i Arabia ny mpanaraka azy, ka naharesy fizaràn-tany midadasika sy tsy nisy toy izany (avy amin' ny Saikanosy Iberiana any Andrefana mankany Pakistàna ankehitriny any Atsinanana) tao anatin' ny folo taona. Ny tarana-mpanjaka arabo avy any Arabia Saodita ankehitriny dia nanangana ny Kalifata Rasidona (632–661), Omaiada (661–750), Abasida (750–1517), ary Fatimida (909–1171), ary ny tarana-mpanjaka maro hafa tany Azia sy Afrika ary Eorôpa.

Ny tanin' i Arabia Saodita amin' izao andro izao dia ahitana faritra efatra manan-tantara miavaka indrindra teo aloha: i Hejaz sy i Najd ary ny ampahany amin' i Arabia Atsinanana (Al-Ahsa) sy Arabia Atsimo ('Asir). Ny fanjakan' i Arabia Saodita dia naorin' ny mpanjaka Abdulaziz (fantatra amin' ny anarana hoe Ibn Saud any Andrefana tamin' ny taona 1932). Nampiray ny faritra efatra ho fanjakana tokana izy tamin' ny alalan' ny andiana fandresena nanomboka tamin' ny taona 1902 niaraka tamin' ny famaboana nhy tanànan' i Riyadh, fonenan' ny fianakaviany, dia ny Tranon' i Saud. I Arabia Saodita dia mpanjaka tanteraka hatramin' izay, tamin' ny fomba mahomby ny didy jadona nofehezin' ny Islamista. Ny hetsika ara-pivavahana oahabisma ao anatin' ny silamo sonita dia nofaritana ho "endri-javatra lehibe indrindra amin' ny kolontsaina saodiana",  na dia nihena be aza ny tanjaky ny fivavahana tamin' ny taona 2010. Ao amin' ny Lalàna fototra, i Arabia Saodita dia manohy mamaritra ny tenany ho fanjakana arabo islamika manao ny finoana silamo ho fivavahana ôfisialy, ny fiteny arabo ho fiteny ôfisialy, ary i Riyadh ho renivohiny. I Arabia Saodita dia antsoina indraindray hoe "Tanin' ny Môske Masina roa" raha miresaka momba ny Al-Masjid al-Haram (any Meka) sy Al-Masjid an-Nabawi (any Medina), ireo toerana roa masina indrindra amin' ny finoana silamo.

Hita tamin' ny 3 Marsa 1938 ny solitany ary narahina zavatra maro hafa tany amin' ny Faritany Atsinanana. I Arabia Saodita dia lasa mpamokatra solika faharoa lehibe indrindra eran-tany (aorian' i Etazonia) ary mpanondrana solika lehibe indrindra eran-tany, mifehy ny tahirin-tsolika faharoa lehibe indrindra eran-tany sy ny tahirin-tsolika fahenina lehibe indrindra. Ny fanjakana dia sokajiana ho toy ny toekarena mahazo vola be amin' ny Banky Iraisam-Pirenena miaraka amin' ny tondrom-pandrosoana ny maha-olona avo dia avo  ary izy irery no firenena arabo tafiditra ao anatin' ny firenena matanjaka ara-toekarena G20.

Ny fanjakana saodiana dia mandany 8 % amin' ny harin-karena faobeny amin' ny tafika (avo indrindra eran' izao tontolo izao aorian' i Ômàna),  izay mametraka azy ho fahatelo lehibe indrindra amin' ny fandaniana ara-tafika eran-tany aorian' i Etazonia sy i Sina, ary mpanafatra fitaovam-piadiana lehibe indrindra eran-tany avy any ivelany. Tamin ny taona 2015 hatramin' ny 2019, nahazo ny antsasaky ny fanondranana fitaovam-piadiana amerikana rehetra tany Atsinanana Afovoany. Araka ny BICC, i Arabia Saodita no firenena faha-28 be miaramila indrindra eran' izao tontolo izao ary manana fitaovam-piadiana faharoa tsara indrindra amin' ny lafiny kalitao ao amin' ny faritra, aorian' i Israely. Tamin' ny faramparan' ireo taona 2010, nisy ny antso tsy tapaka amin' ny fampiatoana ny fivarotana fitaovam-piadiana any Arabia Saodita, indrindra noho ny filazana heloka bevava tany Iemena ary indrindra taorian' ny famonoana an' i Jamal Khashoggi. Nahasarika fanakianana ny fanjakana noho ny antony maro samihafa, anisan' izany ny anjara andraikiny tamin' ny ady an-trano iemenita, voalaza fa manohana ny fampihorohoroana islamika sy ny firaketany ratsy momba ny zon' olombelona, izay nasehon' ny fampiasana tafahoatra sy matetika tsy ara-pitsarana ny fanamelohana ho faty, ny tsy fandraisana fepetra sahaza amin' ny fanondranana olona an-tsokosoko, ny fanavakavahana ataon' ny fanjakana amin' ny vitsy anisa ara-pivavahana sy ny tsy mino an' Andriamanitra, ary ny antisemitisma, ary ny fandikany henjana ny lalàna Sharia.

I Arabia Saodita dia heverina ho hery antonony amin' ny faritra misy azy sy ny firenena manodidina azy. Ny toekarena saodiana no matanjaka indrindra any Atsinanana Afovoany ary faha-18 lehibe indrindra eran-tany. I Arabia Saodita koa dia manana ny iray amin' ireo mponina tanora indrindra eran-tany, ary eo amin' ny 50 %n' ny mponina 34,2 tapitrisa eo ho eo no latsaky ny 25 taona.  Ho fanampin' ny maha-mpikambana azy ao amin' ny Filankevitry ny fiaraha-miasa amin' ny Hoala, i Arabia Saodita dia mpikambana mavitrika sy mpanorina ny Firenena Mikambana, ny Fikambanan' ny Fiaraha-miasa Islamika, ny Ligy Arabo, ary ny Fikambanan' ny Firenena Mpanondrana Solitany.

Jereo koa

[hanova | hanova ny fango]

Firenena ao Azia:

Lohahevitra momba an' i Arabia Saodita

Kôntinenta eto an-tany

Mbola ambangovangony ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina.

Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy.
Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.

Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Arabia_Saodita&oldid=1080969"