Aostralia

Mbola ambangovangony amin'ny resaka firenena ity lahatsoratra ity ary tokony hofenoina.

Azonao atao ny mandray anjara eto amin'ny Wikipedia amin'ny alàlan'ny fanitarana azy.
Jereo koa ny pejy Ahoana ny manao takelaka rehefa te-hijery hoe ahoana no fanaovana azy.

Commonwealth of Australia

{{ {{{langue}}} }}

Commonwealth an'i Aostralia ((mg))


(Antsipirihany)	(Antsipirihany)

Teny filamatra : Advance Australia Fair.

Teny ofisialy

fiteny anglisy

Renivohitra

Canberra
35°15′S 149°08′E / 35.250°S 149.133°E

Tanàna lehibe indrindra

Sydney

Fitondrana sy governemanta
- {{{titres_dirigeants}}} Fanjakana ara-dalampanorenana
{{{noms_dirigeants}}}

Velarantany
- Tontaliny
- Rano (%) faha 6
7 686 850 km²
1

Isam-ponina
- Tontaliny (2011)
- hakitroka

faha 54
22 607 571^[1] mpo.
2,6 mpo./km²

{{{1}}}

Anaran'ny mponina Aostralianina, Aostraliana

IDH (2010) (mitombo) 0,937^[2] (avo) faharpa

Sandam-bola Dollar aostralianina (AUD)

Faritr'ora UTC +8 hatramin'i +11½

Hiram-pirenena

Advance Australia Fair

Valan-tsehatra internet

Antso
an-tariby +61

I Aostralia, izay mitondra ihany koa ny anarana hoe Commonwealth an' i Aostralia (amin' ny teny anglisy Commonwealth of Australia) dia firenena ao amin' ny ila-bolantany atsimo. Ao Ôseania, i Aostralia no firenena lehibe indrindra ary be mponina indrindra. Ao amin' ny Commonwealth an' i Aostralia dia ahitana an' i Tasmania ary nosy hafa maro ao amin' ny Ranomasimbe Atsimo sy ny Ranomasimbe Pasifika ary ny Ranomasimbe Indianina. Ny firenena manodidona azy dia i Indônezia sy i Timor Atsinanana, ary i Papoazia-Ginea-Vaovao any avaratra, i Nouvelle-Calédonie any avaratra-atsinanana, Zelandy Vaovao any atsimo-atsinanana ary ny Tany frantsain' ny nosy Kerguelen any andrefan' ny nosy aostraliana Heard ary McDonald.

Fiavian' ny anarana hoe Aostralia[hanova | hanova ny fango]

Ny teny hoe Aostralia izay fanagasiana teny frantsay hoe "Australie" na ny teny anglisy hoe Australia, dia avy amin' ny teny latina hoe Australis ("Atsimo"). Tamin' ny taonjato faharoa mantsy Dia nihevitra ny siantifika latina fa misy kôntinenta tsy fantatra eo amin' ny ilabolantany atsimo (izay nantsoina hoe Terra Australis Incognita, izany hoe "Tany Atsimo Tsy fantatra") mba tsy hisavilivilian' ny tany noho ny lanjan' ny kôntinenta ao amin' ny ilabolantany avaratra. Ny fampiasana voalohany ny teny hoe Australia (fa tsy Terra Australis intsony) tamin' ny teny anglisy dia tamin' ny taona 1625 ("A note of Austrlia del Espiritu Sancto"), izay nosoratan' i Master Hakluyt, navoakan' i Samuel Purchas tao amin' ny Hakluytus Posthumus^[3]). Ny mpamaritra anarana nerlandey hoe Australische dia nampiasaina tanaty lahatsoratra ôfisialin' ny zanatany hôlandein' i Indônezia hamaritana ireo tany hita tao atsimon' i Indônezia tamin' ny taona 1638. Navadika teny frantsay ho Australie ilay teny hoe Australia ary ny fampiasana azy voalohany tanaty boky dia tamin' ny taona 1676 tao amin' ny La Terre Australe, tantara noforonina mikasika olona noforonina, izay noforonin' i Gabriel de Foigny^[4]. Nampiasain' i Alexander Dalrymple ilay teny tao amin' ny boky An Historical Collection of Voyages and Discoveries in the South Pacific Ocean tamin' ny taona 1771 hanondroana ireo tany hita tamin' ny faritra atsimon' ny Ranomasimbe Pasifika. Tamin' ny 1793 dia namoaka ny boky Zoology and Botany of New Holland i George Kearsley Shaw sy i Sir James Smith ary izao no nosoratany: "ny nosy lehibe, na kôntinenta, an' i Aostralia, Aostralazia na Hôlandy Vao"^[5]

Tantara[hanova | hanova ny fango]

Efa ho 50 000 taona lasa izay ny olombelona no nipetraka voalihany tany Aostralia. Ireo mponina voalohany nipetraka tao Aostralia ireo, izay antsoina ihany koa hoe Abôrijinina, dia tonga tao Aostralia avy tany Indônezia tamin' ny fiampitana saikanosy maro vokatry ny fitambaran' ny nosin' i Ginea Vao sy i Aostralia ary i Ginea Vao.

Fahafantaran' ny Eorôpeana azy voalohany[hanova | hanova ny fango]

Misy zavatra tsy ampy anatin'ity fizaràna ity. Ilaina mandray anjara ianao !

I Willem Janszoon no lazaina fa Eorôpeana voalohany indrindra nahita an' i Aostralia tany amin' ny voalohandohan' ny taona 1606. Tonga ary nametraka nanitsaka ny Renirano Pennefather eo akaikin' ny tanànan' i Weipa eo amin' ny Tanjona York izy. Nofaritany avy hatrany ny morintsiraka andrefana sy ny morontsiraka avaratra ary i Hôlandy Vaovao no anarana nomeny an' ilay tany vao hitany tamin' ny taonjato faha-17, kanefa izy dia tsy nitondra mponina hapetraka eo amin' ilay tany hozanahina.

Tonga teo amin' ny morontsiraka avaratra-andrefan' i Hôlandy Vaovao tamin' ny 1668 sy tamin' ny taona 1669 i William Dampier izay mpitety tany anglisy. Tamin' ny 1770, nitety ny morontsiraka atsinanana i James Cook ary nanao ny sarin-tanin' ny morontsiraka izay fantatra ankehitriny amin' ny anarana hoe New South Wales ary nitaky azy ho an' i Britaina Lehibe. Noho ny fahaverezan' ny zanatany amerikanina tamin' ny taona 1780, nandefa andian-tsambo ny governemanta britanika hametrahana zanatany atao fonja ao New South Wales. Ny andian-tsambo voalohany izay nentin' ny kapiteny Arthur Phillip no nirahina nanao izany. Nipetraka ny lasitra ary natsangana tao Sydney Cove, Port Jackson tamin' ny 26 Janoary 1788, daty izay atao ho fetim-pirenena aostrialianina, na dia tsy nambara raha tsy tamin' ny 7 Febroary 1788 aza ny sata maha-zanatany an' i Aostralia. Nahatonga ny fananganana an' i Sydney izay toerana hambolena, hanaovana ny varotra ary ny indostria ilay fiorenam-ponenana voalohany.

Tamin' ny 1803 no nametrahana fonenana britanika tao Van Diemen's Land, izay fantatra amin' ny anarana hoe Tasmania amin' izao fotoana izao. Lasa zanatany britanika manokana ilay tany tamin' ny 1825. Nitaky ny faritra andrefan' i Aostralia andrefana (Zanatanin' i Renirano Swan) ny Britanika tamin' ny 1828. Zanatany hafa no natsangana avy amin' ny New South Wales: Aostralia Atsimo tamin' ny 1836, Victoria tamin' ny 1851, ary Queensland tamin' ny 1859. Noforonina tamin' ny 1911 ny Tany Avaratra rehefa nesorina tamin' i Aostralia atsimo. Noforonina ho "faritany malalaka" i Aostalia Atsimo - izany hoe tsy zanatany natao ho fonja. Noforonina tsy natao ho fonja ihany i Victoria ary Aostralia Atsimo, fa manaiky ny mitatitra ny voaheloka. Tolona nentin' ny mpanjanatany no namarana ny fitaterana ny olona voaheloka ao amin' ny zanatanin' i Victoria, ka tamin' ny 1848 ny sambo feno olona voaheloka farany tonga tao.

Politika[hanova | hanova ny fango]

Toe-karena[hanova | hanova ny fango]

Jereo koa[hanova | hanova ny fango]

Abôrijinan' i Aostralia

Firenena any Ôseania: Aostralia - Nosy Koky - Fijy - Kiribaty - Nosy Marsaly - Mikrônezia - Naoro - Nioe - Zelandy Vaovao - Palaô - Papoazia-Ginea-Vaovao - Nosy Sôlômôna - Samôa - Tônga - Tovalo - Vanoato.

Ny kôntinenta: Afrika - Azia - Eorôpa - Amerika - Ôsania

Boky[hanova | hanova ny fango]

Rohy ivelany[hanova | hanova ny fango]

Tsiahy[hanova | hanova ny fango]

↑ ((en))http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/94713ad445ff1425ca25682000192af2/1647509ef7e25faaca2568a900154b63?OpenDocument ↑ [pdf] Rapport sur le développement humaine 2010 des Nations Unies. Tableau 1 p. 167 ↑ Purchas, vol. iv, p. 1422–32, 1625. ↑ La Terre australe connue : 1676 / Gabriel de Foigny ; éd. établie, présentée et annotée par Pierre Ronzeaud. - Paris : Sté des textes français modernes, 1990. - XCVIII-242 p. ; 18 cm. ISBN 2-86503-191-8 ↑ the vast island, or rather continent, of Australia, Australasia or New Holland

[1] ((en))http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/94713ad445ff1425ca25682000192af2/1647509ef7e25faaca2568a900154b63?OpenDocument

[2] [pdf] Rapport sur le développement humaine 2010 des Nations Unies. Tableau 1 p. 167

[3] Purchas, vol. iv, p. 1422–32, 1625.

[4] La Terre australe connue : 1676 / Gabriel de Foigny ; éd. établie, présentée et annotée par Pierre Ronzeaud. - Paris : Sté des textes français modernes, 1990. - XCVIII-242 p. ; 18 cm. ISBN 2-86503-191-8

[5] the vast island, or rather continent, of Australia, Australasia or New Holland

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]