Finoana mozilmana

Ny finoana mozilmana, na مَان /ʾīmān amin' ny teny arabo, dia tenim-pinoana (dôgma) silamo, izay tsy inona fa ireo petra-kevitra tsy azo ovana momba ny finoana ao amin' ny fivavahana silamo. Misy enina izy ireo, dia ireto avyː

1. Mino ny fisiana sy ny maha tokana an' Andriamanitra (Allah);
2. Mino ny fisian' ny anjely (ملاًئِكة / malā'ikah);
3. Mino ny fisian' ny mpaminanyː i Mohamady no farany amin' izy ireo, i Jesoa no alohan' ny farany.
4. Mino ny fisian' ny boky nalefan' Andriamanitra ety an-tany, izay nataon' Andramanitra, ka ny Kor'any no farany, no talohan' ny farany, ary ny Torah no voalohany.
5. Mino ny fisian' ny Andron' ny fitsarana faranyː amin' izany andro izany dia hizara vondrona roa ny olombelonaː ny an' ny Paradisa sy ny an' ny Afobe. Ireo vondrona roa ireo dia hisy zana-bondrona.
6. Mino ny fisian' ny lahatra izay mety ho ny tsara na ny ratsy.

Finoana enina

Finoana ny fisian' Andriamanitra tokana

Mônôteista ny fivavahana silamo. Allah no anaran' Andriamanitra. Izany mahatokana an' Andriamanitra izany no atao amin' ny teny arabo hoe Tawhîd, izay hamafisina amin' ny fiekem-pinoana (arabo: Shahâda) hoe: "Manambara aho fa tsy misy andriamanitra hafa afa-tsy i Allah ary i Mohamady no irak' Andriamanitra" (arabo: "اشهد ان لآ اِلَـهَ اِلا الله و أشهد ان محمدا رسول الله ").

Ny soràta 112 (Al-Ikhlas) dia mamondrona ny fotopotony amin' ny fiheveran' ny Mozilmana an' Andriamanitra: "Izy no Allah tokana, Allah tsy takatry ny eritreritra, tsy miteraka Izy, tsy nateraka Izy, ary tsy mitovy na amin' inona na amin' inona Izy".

Amin' ny Mozilmana dia i Allah no mpahary izao rehetra izao (na ‘âlam), ka maro ny teny amaritan' ny boky Kor'any ny toetrany, toy ny hoe "mahery", "mahay", "be indra fo", sns. Anarana manokana miisa 99 no omen' ny fivavahana silamo an' ity Andriamanitra tokana ity, izay atao hoe "anaran' Andriamanitra tsara indrindra". Tsy lahy tsy vavy Andriamanitra. Mpahary sy mahefa ny zava-drehetra sy mahalala ny zava-drehetra ary mihoatra ny zavaboary noforoniny izy.

Finoana ny fisian' ny anjely

Ny teny arabo dia manao ny anjely hoe ملاك / malāk (raha tokana) na ملاًئِكة / malā'ikah (raha maro)". Irak' Andriamanitra ny anjely. Namboarin' Andriamanitra tamin' ny hazavana na ny rivotra mafana izy ireo. Ao amin' ny finoana silamo, ny anjely dia tsy afaka handà ny asa ampanaovin' Andriamanitra azy ka tsy mitovy amin’ ny olombelona sy ny jiny izay manan-tsafidy. Tsy afaka manota ny anjely ka tsy hotsaraina. Tsy misy noho izany ny atao hoe "anjely ratsy".

Ny Kor'any anefa miresaka momba ny fianjeran' i Iblis ao amin' ny sorata maro. Ny sorata iray hafa dia olana amin' ny fampianarana momba ny tsy fahaizan' ny anjely manota; izany sorata izany dia miresaka an’ i Harut sy i Marut (arabo: هَرُوتَ وَمَرُوتَ), izay anjely potraka noho ny fandresen' ny fahafinaretan' ny nofo azy ireo; araka ny fitantarana dia nohidiana tanaty lavaka izy ireo ary nampianatra ody ny olombelona (Soràta Baqara 2:102).

Voaresaka ao amin’ ny boky Kor'any ny anjely Jibrily (Gabriela/Gabriely) izay nampita ny fanambaràna ny zava-miafina tamin' ireo mpaminany. Miresaka momba an’ i Mikaela koa io boky io. Niteny tamin’ ny olona ny anjely: ohatra tamin' i Ibrahima (Abrahama) sy tamin' i Zakaria ary tamin' i Mariama (Maria).

Sady tsy lahy no tsy vavy ny anjely. Ambony noho ny olona rehetra, afa-tsy ny mpaminany Mohamady, ny anjely. Manohana sy miaro ny mpino amin’ ny fahavalony ny anjely.

Finoana ny fisian' ny mpaminany

Mino ny fisian' ny mpaminany ny Mozilmana. Araka ny Kor'any dia i Adama (آدم / Âdam) no mpaminany voalohany ary i Mohamady no farany. Ho an' ny finoana silamo, ny mpaminany dia sady olona mitory hafatra avy amin' Andriamanitra (mitovy amin' ny "mpaminany", nabi, ao amin' ny jodaisma) no sady olona manolotra lalàna (Sharia). Raha ny fomba fijery silamo dia niantso ho amin' ny finoana silamo, izay heverin' ny Mozilmana ho fivavahana voajanahary, ny mpaminany rehetra. Noho izany, ohatra, i Adama, i Nôa, i Abrahama, i Mosesy ary i Jesoa dia mozilmana toa an' i Mohamady. Ny Kor'any dia manolotra tantara miorina amin' izao foto-kevitra izao: nanana ny fahafenoan' ny hafatr' Andriamanitra i Adama nefa niova izany nandritra ny taranaka maro, ka ny mpaminany no nitaky ny fiverenana amin' ny mônôteisma izay nisy tany am-boalohany.

Miisa 25 ny mpaminany resahina ao amin' ny boky Kor'any. Anisan' ny eken' ny silamo ho mpaminaniny ny patriarka roa ambin' ny folo ao amin' ny Baiboly.

Mpaminany koa i Enoka (إدريس / Idrîs), i Noa (نوح / Nûh), i Abrahama (إبراهيم / Ibrâhîm), i Ismaela (إسماعيل / Ismâʿîl), i Lota (لوط, / Lût), i Isaaka (إسحاق / Ishâq), i Jakoba (يعقوب /Yaʿqûb), Jôsefa zanak' i Jakoba (يوسف / Yûsuf), i Jôakima rain' i Miriama (عمران /ʿImran), i Mosesy (مُوسَى / Mûsâ), i Aarona (هارون / Hârûn), i Jôba (أَيّوب / Ayyûb), i Jonà (يونس /Yûnas), i Sôlômôna (سُلَيْمان, / Sulaymân), i Davida (داوود, / Dâwûd), i Elia (إِلْيَاس / Ilyâs), i Elisa (اليَسَعَ / al-Yâsʿa), i Ezekiela (ذَو الكِفْل / Dhû'l-Kifl) ary i Ezra (عزير / ʿUzair). Misy koa ireo mpaminany mozilmana resahina ao amin' ny Testamenta Vaovao: i Zakaria rain' i Joany (زَكَرِيَّا / Zakarîyâ) sy i Joany mpanao batista (يحْيى / Yahyâ) ary i Jesoa (عِيسى /ʿIsâ).

Mpaminany arabo i Hoda (هود / Hûd), i Jetro (شُعَيْب / Shuʿayb), i Salihy (صالح / Sâlih) mpaminanin' i Tamoda, ary i Mohamady (محمد / Muḥammad).

Finoana ny fisian' ny boky nalefan' Andriamanitra ety an-tany

Mino ny fisian' ny boky nalefan' Andriamanitra ety an-tany ny Mozilmana, izay nataon' Andramanitra, dia ny Torah (توراة‎) / Tawrat) nambara tamin' i Mosesy, ny Salamo (الزَّبُورُ‎ / Zabūr) nambara tamin' i Davida, ny Evanjely (إنجيل / ʾInjīl) nambara tamin' i Jesoa, ary ny Kor'any (القرآن‎ / al-Qurʼān) nambara tamin' i Mohamady. Ireo bokin' ny fivavahana mônôteista ireo dia avy amin' ny boky tokana atao hoe Renin' ny Boky (soràta 3.7 sy soràta 13.39) izay tsy nambara manontolo fa amin' ny ampahany ihany amin' ny olona. Ny Kor'any anefa miampanga ny Jiosy sy ny Kristiana ho nanova ny Torah sy ny Salamo ary ny Evanjely.

Finoana ny fisian' ny Andron' ny fitsarana farany

Mino ny fisian' ny Andron' ny fitsarana farany ny Mozilmana. Ao amin' ny Kor'any, dia voasoratra ny Andron' ny Fitsarana (arabo: يَوْم الدِّينِ / Yawn al-Dyn "Andron' ny Fitsarana", na "Andron' ny Famaliana") (1.4; 15.35; 26.82; 37.20; 38.78; 51.12; 56.56; 70.26; 74.46; 82.17; 82.18; 83.11), ohatra, ao amin’ ny soràta faha-26 dia izao no voasoratra: "Ary avy Aminy no itsiriritako ny famelana ireo heloko amin' ny Andron' ny Famaliana". Ankoatran' ny Andron' ny Fitsarana, dia voasoratra koa ny Andron' ny Fitsanganana amin' ny maty (arabo: يوم القيامة: / Yawm al-Qiyāmah).

Zava-dehibe amin' ny finoana silamo ny fitsanganana amin' ny maty sy ny fitsarana farany. Araka ny Kor'any dia zava-poana ny famoronana ny olombelona raha tsy misy ny fitsanganana amin' ny maty sy ny fitsarana farany. Inoana fa amin' izany fotoana izany dia hatsangan' i Allah ho velona ny maty avy ao am-pasana, amin' ny andron' ny fitsarana, araka ny efa nampanantenainy. Toy ny namoronan' i Allah ny olombelona no hananganany azy indray amin' ny maty.

Amin' izany andro izany dia hizara vondrona roa ny olombelonaː ny an' ny Paradisa (جنّة / janna) sy ny an' ny Afobe (جهنم / jahannama). Ireo vondrona roa ireo dia hisy zana-bondrona. Ny Afobe dia toeram-pijaliana izay hanasaziana ny "tsy mino". Ny Paradisa kosa no toeram-pahasambarana mandrakizay atokana ho an' ny olona nahatoky teo anatrehan' Andriamanitra.

Finoana ny fisian' ny lahatra

Mino ny fisian' ny lahatra (na fanendrena mialoha), izay mety ho ny tsara na ny ratsy ny silamo. Atao amin' ny teny arabo hoe القضاء و القدر / al-qaḍāʾ wa al-qadar ny lahatr' Andriamanitra. Izany lahatra izany dia tsy manafoana tanteraka ny fahalalahan' ny olombelona, ka samy tompon' andraikitra amin' ny ataony ny olona tsirairay.

Ao anatin' izany ny finoana fa ny zava-drehetra mitranga eto amin' ity tontolo ity - na asa an-tsitrapo na tsy an-tsitrapo ataon' ny olona - dia efa voatendrin' Andriamanitra mialoha. Efa voasoratra ny zava-mitranga. Tsy azo ihodivirana ny fisehoan-javatra. Ny sitrapon’ Andriamanitra dia tanteraka mandrakariva araka ny fahendreny mandrakizay. Noho izany, ny zava-drehetra - na tsara na ratsy - dia efa fantatr' Andriamanitra mialoha, ary ho tonga amin' ny fotoana tokony hahatanterahany. Ho an' ny finoana silamo, ny fanendrena mialoha dia tafiditra tanteraka ao anatin' ny hevitry ny hoe "lahatra" (al-qadr), izay didy naorin' Andriamanitra (ajl mûsamma) (Soràta 2: 210; 6:2), didy izay tsy azo aroso mialoha na ahemotra ho tara.

Jereo koa

• Tawhîd
• Shahâda
• Andriamanitra ao amin' ny silamo
• Allah
• Anjely (araka ny silamo)
• Mpaminanin' ny silamo