Alemaina
| ((de)) | |||||
| ((de)) | |||||
| Repoblika Federalin' i Alemaina ((mg)) | |||||
| |||||
| Teny filamatra : Einigkeit und Recht und Freiheit (allemand) Firaisankina sy fahamarinana ary fahafahana | |||||
| |||||
| Teny ofisialy | Alemana | ||||
| Renivohitra | Berlin 52°31′N 13°25′E / 52.517°N 13.417°E | ||||
| Tanàna ngeza indrindra | Berlin | ||||
| Fitondrana sy governemanta - Presida federaly - Chancelier fédéral |
Repoblika federaly Frank-Walter Steinmeier Olaf Scholz | ||||
| Velarantany - Tontaliny - Rano (%) |
faha 63 357 588 km² 2,18% | ||||
| Isam-ponina - Tontaliny (2021) - hakitroka |
faha 14 83 129 285 mpo. 232 mpo./km² | ||||
| Anaran'ny mponina | Allemana | ||||
| IDH (2019) | Mihakatra 0.947 (ambony) faha 22 | ||||
| Sandam-bola | Euro (EUR)
| ||||
| Faritr'ora | UTC +1 (été +2) | ||||
| Hiram-pirenena | Deutschlandlied, antema faha telo ny (Einigkeit und Recht und Freiheit) | ||||
| Valan-tsehatra internet | |||||
| Antso an-tariby |
+49
| ||||
I Alemaina na Repoblika Federalin' i Alemaina (RFA), dia firenena any Eorôpa Andrefana, manana morontsiraka amin' ny Ranomasina Avaratra, mizara sisin-tany amin' i Danmarka, amin' i Pôlônia, amin' i Repoblika Tseky, amin' i Nederlandy, amin' i Belzika, amin' i Loksemborga, amin' i Frantsa, amin' i Soisa, ary amin' i Aotrisy. I Alemaina dia repoblika federaly, misy faritra 16 any (Bundesländer na oficial Länder amin' ny fiteny alemàna).
Tamin' ny Andro Taloha, i Alemaina, tahaka ny fantatra amin' izao fotoana izao, dia printsipaotea miisa mihoatra ny telonjato izay mizaka tena avokoa. Tao amin' ny Empira Jermanika Masina i Alemaina tamin' ny taona 962 hatramin' ny taona 1806, tao anatin' ny Kônfederasiôna Jermanika izy tamin' ny taona 1814 hatramin' ny taona 1866. Tamin' ny nifaranan' ny Ady frankô-jermanika tamin' ny 1871, Lasa zana-tanin' i Prosia (jereo Prusse amin' ny teny frantsay) izy ary ny Empira Prosy no nampiray an' i Alemaina taty aoriana: tamin' izany fotoana izany ny andron' ny Reich faha-2 na Empira Alemàna. Ny faharesen' i Alemaina tamin' ny Ady Lehibe Voalohany tamin' ny 1918 dia nampiongana ny Empira Alemàna ary nitarika ny fahatongavan' ny repoblika tao Alemaina. Nanomboka ny Reich faha-3 tamin' ny taona 1933 nefa niongana ilay izy tamin' ny taona 1945, taorinan' ny Ady Lehibe Faharoa. Lasa nipetrahan' ny tafiky ny firenena nandresy azy i Alemaina taorian 'ny Ady Lehibe Faharoa, ary tamin' io fotoana io no niforona ny Repoblika Federaly Alemàna (RFA) sy ny Repoblika Demôkratika Alemàna (RDA). Nikambana ny RFA sy ny RDA tamin' ny taona 1990 (3 Oktobra) taorian' ny nandravana ny Rindrin'i Berlin. I Berlin no renivohiny nanomboka tamin' ny taona 1991 hatramin' izao.
Niisa 82 tapitrisa ny mponina tamin' ny taona 2007, ary i Alemaina no firenena be mponina indrindra ao anatin' ny Vondrona Eorôpeanina.
Jeôgrafia
[hanova | hanova ny fango]
Tsy manana olana mikasika ny jeôgrafia sy ny toetany i Alemaina. Tany lemaka ny any avaratra, eo afovoany dia misy tendrombohitra tranainy sady ambany haavo, any atsimo misy ny Tendrombohitra Alpina. Any avaratra ihany i Alemaina no manana morontsiraka eo amin' ny Ranomasina Baltika sy Ranomasina Avaratra.
I Alemaina dia firenena manan-danja amin' ny lafiny toekarena sy amin' ny lafiny isa-mponina (demôgrafia).
Any andrefan' i Alemaina no misy an' i Eorôpa Rhinaina, izay faritra anisan' ny be orinasa indrindra ao Eorôpa ary anisan' ny manan-karena indrindra ao Eorôpa sy manerana ny tany.
Tantara
[hanova | hanova ny fango]Ilay teny hoe Deutschland no manome ilay tantara lavan' i Alemaina. Nisy tamin' ny vohalohany ilay teny hoe thiuda izay midika hoe "mponina"; thiudisk no mpamaritra anarana. Nisoloin' ny Rômana hoe Theodischus ilay teny ary avy eo nivadika ho Teudischus. Niova ho Diutisca izy tamin' ilay fiteny alemana taloha (na koa fiteny todeska). Nivadika todesche izy amin' ny fiteny frantsay ary tatỳ aoriana dia niova ho tudesque. Ny fiteny italiana dia mampiasa ny teny Tedesco rehefa manonona ny Alemàna.
Niovaova matetika ny sisitanin' i Alemaina tamin' ny taonjato faha-20. Namarana ny Empira Alemàna ny faharesen' i Alemaina tamin' ny taona 1918. Nahenan' i Fifaneken' i Versailles ho 468 776 km2 ny velarantan' ny firenena alemana (nefa 540 848 km2 ny velaran-taniny talohan' io). Verin' i Alemaina ny faritra Alsace-Lorraine. Sarahin' i Pôlônia i Prosia-Atsinanana eo amin' ny faritra manodidina an' i Gdańsk (Danzig amin' ny teny alemàna).
Taorian' ny faharesen' i Alemaina tamin' ny taona 1945, dia nibodo ny tany alemana ny tafiky ny firenena nandresy an' i Alemaina. Ary any atsinanana dia Alemana miisa 11 tapitrisa mahery no noroahana satria lasan' i Pôlônia ny faritra atsinana ao Alemaina miaraka amin' i Prosia Atsinanana. Ny vokatry ny Ady Mangatsiaka dia ny fisarahan' ny faritra andrefana atao hoe Repoblika Federaly Alemàna (RFA) sy ny faritra atsinanana atao hoe Repoblika Demôkratika Alemàna (RDA) ho lasa firenena roa samihafa. Ny fiainana ao amin' ny RDA dia mitovitovy amin' ny firenena izay niara-dia amin' ny Firaisana Sôvietika.
Tamin' ny 9 Novambra 1989, narodana ny Rindrin'i Berlin izay natsangan' ny Sôvietika tamin' ny taona 1961, herin-taona taorian' io, tamin' ny taona 1990, rava ny RDA. Io firenena vaovao io indray dia voatery nanao fanajariana any amin' ny faritra any atsinanana noho ny fahanteran' ny RDA taloha amin' ny lafiny ara-toekarena sy amin' ny lafiny fotodrafitrasa.
Ankehitriny dia mbola misy tsi-fitoviana ny lanja ara-toekaren' ny faritra alemàna any atsinanana sy ny faritra alemàna any andrefana noho ny fisarahana nisy tamin' ny Ady Mangatsiaka.
Fanjakana
[hanova | hanova ny fango]Alemaina dia ahitana fanjakana 16:
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Rohy ivelany
[hanova | hanova ny fango]- Amin' ny ankapobeny
- Deutschland.de Archived Aprily 21, 2008 at the Wayback Machine — Official German portal
- History of Germany since 1945PDF (1.28 MiB)
- Facts and figures
- CIA statistics Archived Aprily 16, 2008 at the Wayback Machine
- Facts about Germany — by the German Federal Foreign Office
- A manual for Germany Archived Febroary 4, 2007 at the Wayback Machine — Representative for Migration, Refugees and Integration
Jereo koa
[hanova | hanova ny fango]Kôntinenta eto an-tany
Firenena ao Eorôpa
Albania - Alemaina - Andôra - Aotrisy - Belzika - Bielôrosia - Bolgaria - Bôsnia-Herzegôvina - Danemarka - Espaina - Estônia - Fanjakana Mitambatra - Finlandy - Frantsa - Grisia (na Gresy) - Hôngria (na Hongaria) - Irlanda - Islandy - Italia - Jeôrjia - Kipra (na Sipra) - Kôsôvô - Krôasia (na - Krôatia) - Letônia - Liktenstaina - Litoania - Loksemborga - Masedônia Avaratra (na Makedônia Avaratra)- Malta - Môldavia - Môntenegrô - Nederlandy - Nôrvezy - Okraina - Pôlônia - Pôrtogaly - Tsekia - Romania - Rosia - San-Marîno - Serbia - Slôvakia - Slôvenia - Soeda - Soisa - Tsekia - Vatikàna.