Aller au contenu

Arkanjely

Avy amin'i Wikipedia
Ny Arkanjely Mikaela manitsaka an' i Losifera, sary nataon' i Guido Reni, taona 1636.

Ny arkanjely na arikanjely dia karazana anjely ambony kokoa noho ny anjely hafa. Anjely irahin' Andriamanitra hamita asa lehibe mahakasika ny fifandraisany amin' ny olombelona. Ny arkanjely anefa tsy ny farany ambony amin' ny zava-miaina any an-danitra fa misy izay mahery kokoa noho izy ireo toy ny Serafima sy ny Kerobima ary misy hafa koa. Miresaka betsaka ny amin' ny anjely sy ny arkanjely ny literatiora sy ny lovantsofina jiosy taorian' ny fahababoan' ny Jiosy tany Babilôna.

Fiforonan-teny

[hanova | hanova ny fango]

Ny teny hoe arkanjely dia avy amin' ny teny grika hoe ἀρχάγγελος / arkhángelos, izay fitambaran' ny hoe ἀρχι- / avy amin' ny teny grika arkhè (izay midika hoe "filoha" na "fiandohana") sy ny hoe ἄγγελος / ángelos izay midika hoe "iraka" na "anjely". Noho izany, ny arkanjely dia lehiben' ny anjely na anjely manana laharam-boninahitra ambony.

Ny arkanjely sy ny fivavahana zôrôastriana

[hanova | hanova ny fango]

Ny fivavahana mazdeana, izay nipoiran' ny zôrôastrisma, dia manao ireo atao hoe "amesha spenta" ho andriamanitra madinika satria mino fisian' andriamanitra maro (pôliteista) ny mpivavaka mazdeana ka i Ahura Mazda no andriamani-dehibe ao amin' izy ireo. Ny zôrôatrisma kosa, izay nipoitra avy amin' ny mazdeisma, dia mônôteista ka i Ahura Mazda dia Andriamanitra tokana fa ny hafa rehetra dia tsy andriamanitra.

Ny fivavahana zôrôastriana dia ahitana finoana ny amin' ny fisian' ny zavamana' aina hafa any an-danitra izay tsy andriamanitra nefa manana ny maha izy azy, dia ireo atao hoe "amesha spenta". Ny hoe amesha dia midika hoe "mandrakizay" na "tsy mety maty", ary ny hoe spenta dia "famirapiratana" na "fahamasinana". Ny hoe amesha spenta izany dia midika hoe "masina tsy mety maty". Heverina ho mitovy amin' ny arkanjely ao amin' ny fivavahana jiosy sy kristiana ary silamo izy ireo. Mino ny mpanaraka an' i Zaratostra (na Zôrôastra) fa miasa eto amin' ity tontolo tsapan' ny olombelona ity ireo Amesha Spenta ireo mba hiaro sy hitarika ary hanidrimandry ny olombelona sy ny tontolo ara-panahy.

Ao amin' ny fivavahana zôrôastriana, ny lahatsoratra ao amin' ny Avesta, soratra masina ao amin' io fivavahana io sady misy ampahany itambarany amin' ny mazdeisma, dia miresaka ny amin' ny Amesha Spenta izay miisa fito, eo ambany fahefan' i Ahura Mazda. Fahefana na fisehoana manokan' Andriamanitra izay lasa nanana tena sy ny maha izy azy manokana ny amesha spenta, ka ireto avy izy ireo:

  • i Spenta Mainyu ("Fanahy malala-tanana"),
  • i Asha Vahishta ("Fahamarinana faratampony"),
  • i Vohu Mano ("Eritreritra Mahitsy"),
  • i Khshathra Vairya ("Fahefana Irina / Irariana"),
  • i Spenta Armaiti ("Fanoloran-tena masina"),
  • i Haurvatat ("Fahatongalafatra na Fahasalamana"),
  • ary i Ameretat ("Tsy feteza-maty").

Ny Avesta no manazava ny niavian' ny amesha spanta sy ny fombany. Tamin' ny fotoana voalohan' ny famoronana, dia nanokana ny fanahy masina atao hoe Mainyu izay arkanjelin' ny fahamarinana i Ahura Mazda. Nanokana ny amesha spenta enina mba hiaraka amin' ny Spenta Mainyu tamin' ny fanampiana an' i Ahura Mazda amin' ny famoronana izao tontolo izao koa i Ahura Mazda.

Ny arkanjely ao amin' ny fivavahana jiosy

[hanova | hanova ny fango]

Ny teny hebreo ilazana ny anjely dia ny hoe malakh izay midika hoe "mpitondra hafatra". Izy ireo dia mpitondra ny hafatr' Andriamanitra sady hanatanteraka asa isan-karazany: ohatra "anjelin' ny fahafatesana" [1]; sy בני אלוהים (b'nei elohim "zanak' Andriamanitra") ary הקדושים (ha-q'doshim "ny masina") dia manondro ny zava-manan' aina na anjely mpamita iraka avy any an-danitra. Ny lahatsoratra taty aoriana dia ahitana ny hoe העליונים (ha-elyonim, "ny avo kokoa" na "ny avo indrindra"). Ny Baiboly hebreo dia mampiasa ny teny hoe מלאכי אלוהים / malakhi Elohim izay midika hoe "Anjelin' Andriamanitra"[2].

Ny arkanjely araka ny Tanakh

[hanova | hanova ny fango]

Ny Testamenta Taloha dia milaza ny fisian' ny arkanjely hafa noho i Mikaela na Misely (izay voalaza ho anisan' ireo andriana "lehibe" na "lohany" ao amin' ny Bokin' i Daniela (Dan. 10.13), fa tsy manondro ny anaran' izy ireo. Amin' ny ankapobeny, ao amin' ny soratra kanônika ao amin' ny Baiboly hebreo dia tsy ahitana filazana mazava ny amin' ny arkanjely ary tsy mahazatra izany, afa-tsy ao amin' ny asa soratra toy ny Bokin' i Daniela, na dia voalaza fohifohy aza izany ao amin' ny tantaran' i Jakôba izay niady amin' anjely, sy ao amin' ny tantaran' i Lôta izay nampiomanin' ny anjely ny amin' ny handravana an' i Sôdôma sy i Gômôra. Ny Bokin' i Daniela no boky voalohany manonona ny anjely amin' ny anaran-tsamirery.[3] Roa ny anjely fantatra anarana ao amin' ny boky kanonikan' ny Testamenta Taloha, dia i Gabriela na Gabriely (ohatra: Dan. 8.16-26) sy i Mikaela na Misely (ohatra: Dan.12.1).

Ny arkanjely araka ny boky apôkrifa

[hanova | hanova ny fango]

Ny boky hafa tsy tafiditra ao amin' ny Tanakh no atao hoe boky apôkrifa amin' ny jodaisma. Misy amin' ireo boky ireo ny miresaka betsaka ny amin' ny anjely. Ankoatra ny anjely Mikaela sy Gabriela dia misy anjely iray hafa fantatra anarana ao amin' ny boky deoterôkanônikan' ny Testamenta Talohan' ny Kristiana, dia i Rafaela na Rafaely (jereo: Tôbia 12.15). I Rafaela dia anjely mpanasitrana. Tamin' ny fotoana naha babo ny Jiosy tany Babilôna no niresahan' ny Jiosy betsaka ny amin' ny anjely[4]. Araka an' i Rabbi Simeon ben Lakish avy any Tiberiasy (taona 230-270) dia nentin' ny Jiosy avy any Babilôna ny anaran' ny anjely.

Ao amin' ny Bokin' i Henôka

[hanova | hanova ny fango]

Ny Bokin' i Henôka dia matetika mitanisa arkanjely (1Henôka 9.1):

"Izao avy ny anaran' ireo anjelin' ny fahatanjahana: I Oriela, anisan' ny anjely masina, dia nampiandraiketina an' izao tontolo izao sy ny fiainan-tsy hita. I Rafaela, iray amin' ny anjely masina, miandraikitra ny fanahin' ny olombelona. I Ragoela, iray amin' ny anjely masina, izy no hanafay ny tontolon' ny fanazavàna. I Mikaela, iray amin' ny anjely masina, dia miandraikitra ny olombelona mpanao ny tsara sy ny vahoaka. I Sariela (na Sarakiela), iray amin' ny anjely masina, dia miandraikitra ny fanahy manota amin' ny fanahy. I Gabriela, iray amin' ny anjely masina, dia miandraikitra ny paradisa sy ny dragona ary ny kerobima. I Remiela (na Ramiela), iray amin' ny anjely masina, dia nampiandraiketin' Andriamanitra ny fikarakarana ireo nitsangan-ko velona".

Ny toko faha-20 ao amin' ny Bokin' i Henôka dia miresaka ny amin' ny anjely masina fito mpiambina, izay heverina ho arkanjely: i Mikaela, i Rafaela, i Gabriela, i Oriela, i Sarakaela, i Ragoela, ary i Remiela[5].

Ao amin' ny Bokin' i Henôka (1Hen. 89.59 ; 90.14) dia voalaza fa nandefa mpiandry ondry na anjely 70 Andriamanitra mba hiandry an' i Israely taorian' ny fahababoana, ka ny arkanjely Mikaela no ho lohan' i Israely.

Ny fivavahana jiosy, araka ny Bokin' i Henôka, dia miresaka ny amin' i Metatrôna izay arkanjely atao hoe "ny avo indrindra amin' ny anjely", na dia tsy voalazan' ny boky kanônika aza izany anarana izany ao amin' ny antokom-pivavahana rehetra misy ao.

Ao amin' ny Fiainan' i Adama sy Eva

[hanova | hanova ny fango]

Ny ao amin' ny boky Fiainan' i Adama sy Eva (na Apôkalipsin' i Mosesy) dia ahitana ireto anjely ireto: i Mikaela, i Gabriela, i Oriela, i Rafaela ary i Jôela.

Ao amin' ny Bokin' i Tôbia

[hanova | hanova ny fango]

Araka ny Bokin' i Tôbia dia misy fito ny arkanjely izay mijoro eo anatrehan' ny voninahitry ny Tompo (Tôbia 12.15).

Ny filôzôfa jiosy atao hoe Maimônida, dia nanao filaharam-boninahitra ho an' ny anjely.

Ny arkajely araka ny firehana samihafa ao amin' ny jodaisma

[hanova | hanova ny fango]

Tamin' ny fivoaran' ny jodaisma taorian' ny fahavitan' ny fanoratana ny Tanakh dia nisy anjely sasany izay lasa nanana ny lanjany sy ny asany manokana. Na dia heverina ho nanana ny maha izy azy aza izy ireo dia tsy nisy ny filaharam-boninahitra fantatra momba azy. Ilay anjely atao hoe Metatrôna no heverina fa iray amin' ny anjely lehibe indrindra ao amin' ny Merkavà sy ny Kabala sady misahana ny asa fanoratana. Ao amin' ny Kabala dia misy arkanjely folo: i Metatrôna, i Raziela (na i Jôfiela), i Tsafkiela, i Tsadkiela, i Hamaela, i Rafaela, i Haniela, i Mikaela, i Gabriela, ary i Sandalfôna. Voaresaka fohifohy ao amin' ny Talmoda i Metatrôna.

Ny arkanjely ao amin' ny fivavahana kristiana

[hanova | hanova ny fango]

Satria ny Kristiana nandray ho azy ny boky ao amin' ny Tanakh ary ny Katôlika sy ny Ôrtôdôksa nandray ny boky hafa sasany ao amin' ny Septoaginta (na Septanta) ho deoterôkanônika, dia saika mitovitovy ny anjely sy arkanjely inoany sy ny inoan' ny Jiosy. Hita indrindra izany raha ny amin' i Mikaela sy i Gabriela ary i Rafaela, na dia eo aza ny fahasamihafana isan' atokom-piangonana.

Ny arkanjely ao amin' ny bokin ' ny Testamenta Vaovao

[hanova | hanova ny fango]

Ny Testamenta Vaovao dia tsy mampiasa ny teny hoe "arkanjely" afa-tsy indroa monja ao amin' ny Epistilin' i Joda (Joda 1.9) sy ao amin' ny Tesalôniana voalohany (1Tesa. 4.16). Ny Apôkalipsan' i Joany (Apô. 8.2) dia miresaka ny amin' ny "anjely fito" nefa tsy milaza ny laharam-boninahitr' izy ireo.

"Fa Mikaela arikanjely aza, raha niady tamin' ny devoly ka nifanditra ny amin' ny fatin' i Mosesy, dia tsy sahy niteny ratsy hahameloka azy, fa hoy izy: "Hananatra anao anie Jehovah"." (Joda 1.9 – Ny Baiboly)

"Fa ny tenan' ny Tompo no hidina avy any an-danitra amin' ny fiantsoana sy ny feon' ny arikanjely ary ny trompetran' Andriamanitra, ka izay maty ao amin' i Kristy no hitsangana aloha" (1Tesa. 4.16 – Ny Baiboly)

"Ary hitako ny anjely fito izay mitsangana eo anatrehan' Andriamanitra; ary nomena trompetra fito ireo" (Apô. 8.2, Ny Baiboly).

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana Katôlika Rômana

[hanova | hanova ny fango]

Tsy ny boky prôtôkanônika ihany no anovozan' ny Katôlika fahalalana ny amin' ny anjely fa ny sasany amin' ny boky ataony hoe deoterôkanônika koa. Telo ny anjely fantatra anarana ao amin' ny Fiangonana Katôlika, dia i Gabriely (na Gabriela) sy Misely (na Mikaela) ary i Rafaely (na Rafaela). Ireo telo ireo no noraketin' ny Fiangonana Katôlika taorian' ny Kônsily tao Rôma nampiantsoin' ny papa Zakaria tamin' ny taona 745. I Rafaely (na Rafaela) dia anaovan' ny Katôlika fety amin' ny 29 Septambra (teo anelanelan' ny taona 1921 sy 19691) fa amin' ny 24 Marsa kosa ho an' i Gabriely ary 24 Ôktôbra ho an' i Rafaely.

Ny Boky fahefatr' i Esdrasa, izay miresaka ny amin' ny anjely Oriela (Uriel), dia be mpamaky fahiny tao amin' ireo Fiangonana Tandrefana sady matetika resahin' ny Rain' ny fiangonana toa an' i Ambrôsio (na Ambroazy). Io boky io anefa tsy anisan' ny atao hoe boky kanônika.[6]

Ny Fiangonana Katôlika ihany koa dia tsy manaiky ampahibemaso ny anaran' anjely hita ao amin' ny soratra apôkrifa sasany, ohatra amin' izany i Ragaely sy i Sarakaely ary i Remiely (ao amin' ny Bokin' i Henôka), na i Izidkiely sy i Kefarely ao amin' ny loharano hafa mitovy amin' io.[7]

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana ôrtôdôksa

[hanova | hanova ny fango]

Isan-karazany ny fomba finoan' ny Ôrtôdôksa ny anjely sy ny arkanjely arakaraka ny antokom-piangonana ôrtôdôksa sy ny faritra ary ny boky masina ampiasainy. Miova araka izany koa ny lisitra sy ny isan' ny arkanjely inoanany fisiana.

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana ôrtôdôksa amin' ny ankapobeny

[hanova | hanova ny fango]

Ny Fiangonana ôrtôdôksa dia miresaka momba ny fisian' ny arkanjely fito, ka anisan' izany ireo telo fantatra indrindra (i Mikaela sy i Gabriela ary i Rafaela) sy efatra hafa, dia i Oriela, i Barakiela, i Sealtiela ary i Kamoela.[8] I Rafaela, izay voalaza ao amin' ny boky deoterôkanônikan' i Tôbia, dia eken' ny Fiangonana ôrtôdôksa. Ny Fiangonana ôrtôdôksa dia mahalala anarana arkanjely maro hafa koa.

Ny lovantsofin' ny Fiangonana ôrtôdôksa dia miresaka ny amin' ny "arkanjely analinaliny"[9] nefa ny fito amin' ireo ihany no fantatra anarana[10]: i Mikaela sy i Gabriela sy i Rafaela ary i Oriela no tena fantatra. Ao koa i Selafiela, i Jegodiela ary i Barakiela. Ny anjely Jeremiela dia heverina ho arkanjely fahavalo fanampin' ireo[11].

Ny fiangonana ôrtôdôksa dia mankalaza ny fetin' ny arkanjely Mikaela isaky ny 8 Nôvembra (ho an' izay mampiasa tetiandro joliana) na ny 21 Nôvambra (ho an' izay mampiasa tetiandro gregôriana).

Ny Ôrtôdôksa Tatsinanana dia manokana fety ho an' i Rafaela isaky ny 8 Nôvembra (ho an' izay mampiasa tetiandro joliana) na 21 Nôvembra (ho an' izay mampiasa tetiandro gregôriana). Ny arkanjely Gabriela dia ankalazaina isaky ny 26 Marsa (ho an' izay mampiasa tetiandro joliana) na 8 Avrily (ho an' izay mampiasa tetiandro gregôriana)[12].

Misy amin' ireo Fiangonana Ôrtôdôksa Tatsinanana, sahala amin' ny ao amin' ny Baiboly ôrtôdôksa slavônika, dia manao ny tapany apôkaliptika ao amin' ny Boky fahefatr' i Esdrasa -- izay ataony hoe ዕዝራ ሱቱኤል / Izra Sutuel sady fantara koa amin' ny anarana hoe Apôkalipsin' i Esdrasa -- ho boky manam-pahefana koa, izay miresaka ny amin' i Oriela (Uriel). Ny Fiangonana Ôrtôdôksa Tatsinanana (sy ny Fiangonana Katôlika Tandrefana manaraka ny fanao bizantina) dia mankalaza arkanjely fito (na valo indraindray), dia i Mikaela, i Gabriela, i Rafaela, i Oriela, i Selafiela (na Selatiela), i Jegodiela (na Jehodiela), i Barakiela ary i Jerahmeela (na Jeremiela). Ankalazainy amin' ny 8 Nôvambra ny fetin' i Mikaela sy ny an' ny anjely hafa sasany[13].

Ny Bokin' i Henôka, izay tsy kanônika ho an' ireo fiangonana kristiana etsy ambony ireo, dia miresaka, ao amin' ny toko faha-21, ny amin' i Ragoela sy i Sariela ary i Jerahmeela, izay asolon' ny boky apôkrifa hafa ny anarana hoe Izidkiela sy Hanaela ary Kefarela[14].

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana Ôrtôdôksa Teoahedo Etiôpiana

[hanova | hanova ny fango]

Ao amin' ny kanônan' ny Fiangonana Ôrtôdôksa Teoahedo Etiôpiana, ny Boky voalohan' i Henôka dia miresaka ny amin' i Sarakaela izay mpiambina "ny fanahy mpanota amin' ny fanahy" (1Henôka 20.7-8). Ao amin' io fiangonana io dia fito ny isan' ny arkanjely ka ireto avy izy ireo: i Mikaela (Mikâ’él), i Gabriela (Gabre’él), i Rafaela (Rufâ’él), i Oriela (‘Urâ’él), i Ragoela (Râgu’él), i Saiala (Suryâl) ary i Fanoela (Fânu’él)[15].

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana Ôrtôdôksa Kôpta

[hanova | hanova ny fango]

Ao amin' ny Fiangonana Ôrtôdôksa Kôpta dia izao avy ny anaran' ny arkanjely fito: i Mikaela, i Gabriela, i Rafaela, i Soriela, i Sedakiela, i Saratiela ary Ananiela[16].

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana Anglikana

[hanova | hanova ny fango]

Ao amin' ny lovam-pampianaran' ny Fiangonana Anglikana sy Episkôpaly dia efatra ny arkanjely ankalazaina amin' ny 29 Septambra. Atao hoe Mikaelmasy (sahala amin' ny hoe Krismasy) izany fety izany. Ireto avy ireo arikanjely ireo: i Mikaela sy i Gabriela sy i Rafaela[17] ary matetika koa i Oriela[18].

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana prôtestanta

[hanova | hanova ny fango]
Adin' ny Kristiana amin' i Apôliôna

Tsy mahalala anaran' arkanjely afa-tsy i Mikaela ny Prôtestanta. Io ihany no anaran' arkanjely voasoratra ao amin' ny Baiboly ampiasainy izay tsy misy ireo boky deoterôkanônikan' ny Katôlika sy ny Ôrtôdôksa na ny boky hafa ataony hoe pseodepigrafa (na apôkrifa amin' ny Katôlika). Manome anarana anjely telo ny Baiboly prôtestanta, dia:

Ny Prôtestanta dia manao an' i Gabriela ho anjely tsotra fotsiny ary tsy mahalala arkanjely afa-tsy i Mikaela.

Ny arkanjely ao amin' ny Fiangonana metôdista

[hanova | hanova ny fango]

Ny Metôdista dia manaiky anjely efatra ho arkanjely, dia i Mikaela, i Rafaela, i Gabriela, ary i Oriela [19] [20]. Ankalazaina amin' ny 29 Septambra izy ireo (atao hoe Mikaelmasy koa ny anaran' ny fety)[21].

Ny arkanjely ao amin' ny fiangonana milenarista

[hanova | hanova ny fango]

Ireo fiangonana milenarista na restaorasiônista dia manana ny finoany mikasina ny atao hoe arkanjely ka miavaka amin' izany ny an' ny Adventista Mitandrina ny Andro Fahafito sy ny an' ny Olomasin' ny Andro Farany ary ny an' ny Vavolombelon' i Jehovah.

Ny arkanjely ao amin' ny Adventista mitandrina ny Andro Fahafito

[hanova | hanova ny fango]

Ny Adventista Mitandrina ny Andro Fahafito dia milaza fa ny hoe Mikaela sy ny hoe arkanjely dia manondro an' i Jesoa. Manambara ny anjara asan' i Jesoa amin' ny maha lehiben' ny anjely azy ireo teny ireo fa tsy milaza ny natioran' i Jesoa izay inoany fa Andriamanitra tokoa.[22]

Ny arkanjely ao amin' ny Vavolombelon' i Jehovah

[hanova | hanova ny fango]

Ny Vavolombelon' i Jehovah, izay manohana ny heviny amin' ny hoe "feon' arkanjely" voalaza ao amin' ny Tesalôniana voalohany (1Tes.4.16) dia manao ny anarana hoe Mikaela ho anarana hafa iantsoana an' i Jesoa ao an-danitra amin' ny maha zavaboary ara-panahy ambony indrindra azy[23].

Ny arkanjely ao amin' ny Olomasin' ny Andro Farany

[hanova | hanova ny fango]

Ny Olomasin' ny Andro Farany dia mandika ny teny hoe arkanjely ho "Anjely Lehibe". Noho izany dia i Mikaela no hany tondroina amin' izany ao amin' ny boky kanônikany. I Mikaela no lohan' ny anjely rehetra[24]. Milaza koa izy ireo fa ny hoe Mikaela dia anaran' i Adama, ilay olombelona voalohany.[25] Nampianatra koa ny mpanorina ny môrmônisma, dia i Joseph Smith, fa ny anjely Gabriela dia tsy iza fa i Nôa ary ny anjely Rafaela dia manana ny maha izy azy ihany koa na dia tsy voalaza ho mitovy amina mpaminany tety ambonin' ny tany aza[26].

Ny arkanjely ao amin' ny fivavahana silamo

[hanova | hanova ny fango]

Ao amin' ny fivavahana silamo dia miisa efatra ny arkanjely izay lazaina fa mitondra ny seza fiandrianan' i Allah, dia i Jibrily (Gabriela) sy i Mikala (Mikaela) sy i Israfila (Rafaela) ary i Izraila (Azraela)[27].

Ny arkanjely ao amin' ny Kor'any

[hanova | hanova ny fango]

Ireto manaraka ireto ny anaran' anjely hita ao amin' ny Kor'any: i Jibrily sy i Mikaela ary i Israfila.

I Jibrily no nirahin' Andriamanitra nanambara tamin' ny mpaminany Mohamady ny teny rehetra ao amin' ny Kor'any tao amin' ny lavabaton' i Hirā[28]. Voaresaka ao amin' ny boky Kor'any ny anjely Jibrily izay nampita ny fanambaràna ny zava-miafina tamin' ny mpaminany nifandimby.

I Mikala dia anjely manana andraikitra ao amin' ny Fitsarana farany ka misahana ny fandanjana ny asa tsara sy ny asa ratsy nataon' ny olombelona (Kor'any 2.98). Tsy voaresaka afa-tsy indray mandeha monja ny anjely Mikala ao amin' ny Kor'any. Ny lovantsofina dia manao azy ho iray amin' ny anjelin' ny Fitsarana farany izay miandraikitra ny fandanjana eo amin' ny mizàna ny asa vitan' ny olombelona. Araka ny lovantsofina hafa koa dia izy no misahana ny fandatsahana ny orana sy ny fampitsiriana ny zavamaniry.

Anjely mpitsoka trômpetra amin' ny andro hitsanganan' ny maty i Israfila (arabo: Isrāfil). Rafaela na Rafaely no iantsoana azy ao amin' ny Baiboly katôlika sy ôrtôdôksa. Araka ny Hadita (Hadith) dia i Israfila no anjely misahana ny fanambaràna ny fiavian' ny Qiyamah (Fitsarana farany) amin' ny fitsofany anjombona na trômpetra (Kor'any 69.13). I Israfila dia voaresaka ao amin' ny Kor'any koa ao amin' ny toko 39 andininy 68.

Anjely hafa tsy voalaza ao amin' ny Kor'any

[hanova | hanova ny fango]

I Izraila

Anjelin' ny fahafatesana (Malak-Al-Mawt) izay hanaisotra ny fanahin' ny olona maty i Izraila. Izrā’il no fiantsoana azy amin' ny teny arabo fa Azraela kosa ao amin' ny Baiboly ahitana izany. Tsy voaresaka ao amin' ny Kor'any izy. Izy no nanafay ny Ejiptiana tsy nanaraka ny tenin' Andriamanitra nampitondraina an' i Aarona sy i Mosesy. Izy no misahana ny fanesorana ny fanahin' ny olona hiala avy ao amin' ny vatan' ny olona maty[29].

Jereo koa

[hanova | hanova ny fango]

Loharano

[hanova | hanova ny fango]
  1. ↑ Death, Angel of "the "destroying angel" ("mal'ak ha-mashḥit")" Jewish Encyclopedia.
  2. ↑ Davidson, Baruch S. "What Are Angels?". Chabad.org. Nojerena ny 11-03-2014.
  3. ↑ Ludwig Blau; Kaufmann Kohler (1908). "Angelology". Jewish Encyclopedia. Nojerena tamin'ny 11-03-2014.
  4. ↑ « Judaism: The Postexilic Period » in International Encyclopedia of the Social Sciences.
  5. ↑ Metzger & Coogan (1993) Oxford Companion to the Bible, Oxford University Press, p. 54, ISBN 9780199743919
  6. ↑ "Souvay, Charles. "Esdras." The Catholic Encyclopedia. Vol. 5. New York: Robert Appleton Company, 1909. 5 Aug. 2013". Newadvent.org. 1909-05-01. Nojerena tamin'ny 11-03-2014.
  7. ↑ "Driscoll, James F. "St. Raphael." The Catholic Encyclopedia. Vol. 12. New York: Robert Appleton Company, 1911. 5 Aug. 2013". Newadvent.org. 1911-06-01. Nojerena tamin'ny 11-03-2014.
  8. ↑ Cf. Rempart de la Croix, (Ms. Abbadie 162, fol. 23 r°a et fol. 29 r°a), in : Déborah Lifchitz, Textes éthiopiens magico-religieux, Travaux et mémoires de l’Institut d’ethnologie XXXVIII, Paris 1940, Institut d’ethnologie, p. 102-103 et 126-127. I Hénoch, traduction d'André Caquot, in : La Bible, Écrits intertestamentaires, sous la direction d'André Dupont-Sommer et de Marc Philonenko, « Bibliothèque de la Pléiade », Paris 1987, Éditions Gallimard.
  9. ↑ Anaphora, Divine Liturgy of St. John Chrysostom
  10. ↑ The World of The Angels Holy Transfiguration Russian Orthodox Church, Baltimore MD
  11. ↑ Nicholai Velimirovic, November 8 Archived December 7, 2008, at the Wayback Machine. Prologue From Ochrid;
  12. ↑ Nicholai Velimirovic, November 8 Archived December 7, 2008, at the Wayback Machine. Prologue From Ochrid
  13. ↑ http://oca.org/saints/lives/2013/11/08/103244-synaxis-of-the-archangel-michael-and-the-other-bodiless-powers
  14. ↑ James F. Driscoll, "St. Raphael" in The Catholic Encyclopedia (New York 1911
  15. ↑ Cf. Rempart de la Croix, (Ms. Abbadie 162, fol. 23 r°a et fol. 29 r°a), in : Déborah Lifchitz, Textes éthiopiens magico-religieux, Travaux et mémoires de l’Institut d’ethnologie XXXVIII, Paris 1940, Institut d’ethnologie, p. 102-103 et 126-127. I Hénoch, traduction d'André Caquot, in : La Bible, Écrits intertestamentaires, sous la direction d'André Dupont-Sommer et i Marc Philonenko, « Bibliothèque de la Pléiade », Paris 1987, Éditions Gallimard.
  16. ↑ Tasbeha.org Doxology of the Heavenly Orders.
  17. ↑ Oremus.org website. Nojerena tamin'ny 15 September 2008.
  18. ↑ Saint Uriel Church website patron Saint web page Archived 2015-09-30 at the Wayback Machine.. Nojerena tamin'ny 15 Septambra 2008.
  19. ↑ Armentrout, Don S. (1 January 2000). An Episcopal Dictionary of the Church. Church Publishing, Inc. p. 14. ISBN 9780898697018.
  20. ↑ The Methodist New Connexion Magazine and Evangelical Repository, Volume XXXV., Third Series. London: William Cooke. 1867. p. 493.
  21. ↑ Kershaw, Simon. "Exciting Holiness: 29 September". Canterbury Press Norwich. Nojerena tamin'ny 17 Septambra 2016
  22. ↑ "SDAnet, "Questions on Doctrine: Christ, and Michael and Archangel"". Sdanet.org. Nojerena tamin'ny 11-03-2014.
  23. ↑ What Does The Bible Really Teach?. Watch Tower Society. pp. 218–219.
  24. ↑ "The Guide to the Scriptures: Archangel". scriptures, LDS.org. LDS Church.
  25. ↑ Doctrine and Covenants 128:20-21; Petersen, Mark E. (November 1980), "Adam, the Archangel", Ensign.
  26. ↑ Skinner, Andrew C (1992), "Noah", in Ludlow, Daniel H, Encyclopedia of Mormonism, New York: Macmillan Publishing, pp. 1016–1017, ISBN 0-02-879602-0, OCLC 24502140.
  27. ↑ Lewis, James R.; Oliver, Evelyn Dorothy (2008). Angels A to Z. Visible Ink Press. p. xviii. ISBN 9781578592579. Davidson, Gustav (1967). A dictionary of angels: including the fallen angels. Free Press. ISBN 9780029070505. Noegel, Scott B.; Wheeler, Brannon M. (2002). Historical Dictionary of Prophets in Islam and Judaism. Scarecrow Press. ISBN 9780810843059.
  28. ↑ Stephen Burge Angels in Islam: Jalal al-Din al-Suyuti's al-Haba'ik fi akhbar al-mala'ik Routledge 2015 ISBN 978-1-136-50473-0 chapter 3
  29. ↑ Juan Eduardo Campo Encyclopedia of Islam Infobase Publishing, 2009 ISBN 978-1-438-12696-8 page 42
Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Arkanjely&oldid=1061616"