Nzwani

I Nzwani na Anjouan dia nosy ao amin' ny tamba-nosin' i Kômôro ao amin' ny Lakandrano Môzambika, izay fanjakana mizaka tena mitambatra amin' ny nosy hafa ka mamorona ny Firaisan' i Kômôro. I Mutsamudu no renivohiny ary misy mponina miisa 327 382 izy tamin' ny taona 2017. Mirefy 424 km² ny velerany.

Miendrika telolafy izy. Telo ny tendrombohitra miavaka ao amin' io nosy io. I Mtingui (1 575 m) no tendro avo indrindra ao amin' io nosy io. I Nzwani dia nosy antitra kokoa noho i Ngazidja, matevina kokoa ny nofon-tany, nefa ny fitrandrahana tafahoatra azy dia miteraka fikao-tany lehibe. Ahitana harandriaka ny eny akaikin' ny sisin-dranomasina. I Mutsamudu no renivohiny sady seranan-tsambo lehibe ao aminy.

Jeôgrafia

Fiforonany

I Nzwani dia anisan' ny Tamba-nosin' i Kômôro ao amin' ny Lakandrano Môzambika. Izy io dia sisa tamin' ny volkano miendrika ampinga lehibe iray izay niforona tamin' ny vanim-potoana pleistôsena. Niely tamin' ny lafiny telo ny fipoahana avy amin' ny fitsoka avy amin' ny fitresahana, narahin' ny andiana fikao-tany nifanelanelana maharitra. Ny fihaveloman' ny volkano dia niteraka andiam-pikorianam-batomiempo izay nameno lohasaha lalina sy nanonondraka ny faritra manamorona ny morontsiraka.

Endri-tany

I Nzwani tazanina avy eny amin' ny International Space Station. ISS83, NASA - 20 Ôktôbra 2021.

Malaza amin' ny fisian' ny toerana mideza sy be tendrombohitra ary tora-pasika mainty ilay nosy. Ny tendrombohitra Ntringui no toerana avo indrindra ao amin' ny nosy Nzwani, izay manana haavo 1 595 m ambonin' ny ranomasina.

Ny tanàna faharoa lehibe indrindra (sy ny be mponina indrindra) ao Nzwani dia i Domoni. Ny faritra stratejika manan-danja dia ny seranam-piaramanidina ao Ouani, izay misy lalam-piaramanidina mirefy 1,5 km, ary ny helodrano ahitana ny arabe amorontsiraka manomboka ao Mutsamudu any atsinanana mankany amin' ny tanànan' i Sima any andrefana.

Toetany

Ny hafanana ao amin' ilay nosy dia 27 °C ka hatramin' ny 32 °C mandritra ny taona. Ny toetrandro dia mafana sy mando amin' ny volana Desambra ka hatramin' ny Avrily ary somary mangatsiaka kokoa amin' ny volana Mey ka hatramin' ny Nôvambra. Mangatsiaka kokoa ny toetany any afovoan’ ilay nosy, any amin’ ireo tendrombohitra avo indrindra, ary mafana kokoa amin’ ny ankapobeny any amin’ ny faritra avaratra-atsinanana, ao avaratr’ i Domoni.

Tontolo iainana

Zavamaniry sy biby

I Nzwani dia fonenan' ny zavamaniry isan-karazany, ny ankamaroany dia azo hanina. Betsaka ny mangahazo, ny akondro, ny manga, kôrôsôla, zavôka, laoranjy, ny saonjo, ary ny lavanila. Karazam-borondolo tsy fahita firy ny vorondolon' i Nzwani atao amin' ny anarana ara-tsiansa hoe Otus capnodes. Ny hitsikitsika anjoaney dia karazam-borona efa lany tamingana amin' ny Accipiter francesiae. Any amin' ny faritra be tendrombohitra ao amin' ny nosy no ahitana amboanala. Karazana androngo roa, ny Flexiseps johannae sy ny Paroedura sanctijohannis, no nomena ny anaran’ ilay nosy, ary hita any amin’ io nosy io sy any amin’ ny faritra hafa any Kômôro.

Faritra manan-danja amin' ny fitahirizana vorona

Velarana mirefy 6 850 ha manodidina ny faritra avo amin’ ilay nosy no natokana ho "Faritra manan-danja amin' ny fitahirizana vorona" (anglisy: Important Bird Area na IBA; frantsay: Zone importante pour la conservation des oiseaux na ZICO) noho izy onenan' ny voromailala ôlivan' i Kômôro (Columba pollenii), voromailala mangan' i Kômôro (Alectroenas sganzini), vorondolon' i Nzwani (Otus capnodes), ny fandrasalambo (Circus macrosceles), ny tsikiritin' i Madagasikara (Nesillas typica), ny tsikorevon' i Kômôro (Turdus bewsheri), ny soimangan' i Nzwani (Cinnyris comorensis) sy fodin' i Kômôro (Foudia eminentissima).

Faritra arovana

Ny Valan-javaboarim-pirenen' ny Tendrombohitra Ntringui (frantsay: Parc National Mont Ntringui) dia naorina tamin' ny taona 2010, ary mirefy 79,14 km² eo afovoan' ilay nosy. Ity valan-javaboary ity dia ahitana ny tendrombohitra Ntringui sy ny tendrombohitra Trindrini, izay toerana voalohany avo indrindra sy faharoa avo indrindra ao Nzwani, ary koa ny farihy Dzialandzé, izay farihy lehibe indrindra ao Nzwani, ary ny alan' i Moya, izay ala lehibe indrindra sisa tavela ao Nzwani.

Ny Valan-javaboarim-pirenen' i Shisiwani dia valan-javaboary an-dranomasina, izay miaro ny rano amorontsiraka, anisan' izany ny haran-dranomasina, manodidina ny Saikinosin' i Sima. Niorina tamin’ ny taona 2010 izy io ary mirefy 64,97 km².

Tantara

Talohan' ny fanjanahantany

Ny soritra tranainy indrindra amin' ny fiorenam-ponenan' ny olombelona voafaritra tsara ao amin' ny Tamba-nosin' i Kômôro dia efa tamin' ny Andro Antenatenany, ary mbola tsy mitovy hevitra ny arkeôlôga raha Malagasy na Afrikana ny mponina voalohany tao Nzwani - saingy amin' ireo tranga roa ireo dia nihaona sy nifangaro tao amin' ireo nosy ireo ny vahoaka roa tonta.

Toy izany koa, mbola iadian-kevitra ny nahatongavan’ ny fivavahana silamo, ary misy heverina fa teo anelanelan’ ny taonjato faha-7 sy faha-13 no nitrangan' izany, araka ny voalazan’ ny manampahaizana maro.

Ny mponina voalohany tao amin' ilay nosy dia olona miteny banto avy ao Afrika Atsinanana ary mpintsambo avy any Indônezia sy Azia Atsimo-Andrefana. Tany amin' ny faramparan'ny taonjato faha-15, dia nisy Arabo hadramy mpifindra monina avo razana izay nanambady tamin' ny sarangan' ny mpitondra teo an-toerana ary nanangana soltanata izay nanitatra ny fifehezany ny nosy manontolo ary indraindray nanitatra ny heriny tany amin' ny nosy Mwali sy Mayotte mifanila aminy.

Manodidina ny taona 1500 no niorina ny Soltanatan' i Ndzuwani, izay nahafaoka ny nosy iray manontolo, ary namela arsiva maro izay ilain' ny mpahay tantara. Nanomboka tamin' ny taonjato faha-16, ny Tamba-nosin' i Kômôro dia toerana stratejika teo amin' ny lalam-barotra an-dranomasina mampitohy an' i Eorôpa amin' ny any Atsinanana, mandalo an' i Afrika: ny mpitondra sambo eorôpeana tamin' izany fotoana izany dia nanoro hevitra ny sambo handeha ho any "India Atsinanana" (Azia Atsimo sy Atsimo-Atsinanana) mba hanao fiatoana atlantika any Kapvera amin' ny lohataona sy ny fiatoana indiana ao Kômôro amin' ny Septambra satria tsara ny rivotra sy ny onjan-dranomasina amin' izany. Ny nosy Nzwani no noheverina ho azo antoka indrindra ho an' ny sambo, satria afaka miaro amin' ny rivotra ny iray amin' ny morontsiraka telo ao aminy. Ity toe-javatra ity dia hahatonga an' i Mutsamudu ho lasa seranan-tsambo ara-barotra lehibe indrindra tao amin' ilay faritra nandritra ny taonjato maro ary i Nzwani no nosy manankarena sy matanjaka indrindra tao amin' ilay vondronosy, miteraka fanambinana tsy mbola nisy toy izany izay nahafahan' ny soltana nanitatra ny fanirian-dazany any amin' ny nosy hafa, fanirian-daza izay tsy tanteraka amin' izay tokony ho izy sy voasakan' ny mpanjaka malagasy avy tao atsinanana.

Ny taonjato faha-17 sy faha-18 dia vanim-potoana nampanan-karena manokana an' i Kômôro, izay teo amin' ny lalam-barotra niroborobo teo anelanelan' i Eorôpa sy ilay lasa Empira Ômaney taty aoriana. Na izany aza, ny fifandrafiana teo amin' ny soltana maro dia nisakana ny haha firenena miray an' i Kômôro, ka ho afaka manohitra ny fandrahonana avy any ivelany, izany dia nahatonga ity firoboroboana ity ho mora rava.

Nanomboka nalaza kokoa tany Frantsa ilay nosy, izay notsidihin’ ny tantsambo pôrtogey indrindra, nanomboka tamin’ ny taonjato faha-18. Noho izany, tamin’ ny taona 1751, ny rakipahalalana, atao hoe Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers, nosoratan' i Diderot sy i d'Alembert dia nanokana fanamarihana fohy momba izany: “Anjouan na Amivan, (Jeôg. môd.) nosy ao Afrika somary kely, any amin’ ny Ramomasimbe Etiôpika; iray amin' ireo an' i Comorre na Maiotte izy io, eo anelanelan' ny nosy Madagasikara sy ny morontsirak' i Zanguebar."^[1]

Tamin' ny taona 1812, ny soltana Alawi bin Husain dia nangataka fanampiana tamin' ny Britanika hiadiana amin' ny Malagasy mpivarotra andevo izay nandrahona ny fanjakany, tsy nahazo valiny anefa izany. Na izany aza, ilay nosy dia nijanona tao anatin' ny tontolo ananan' ny Britanika fahefana hatramin' ny faramparan' ny taonjato faha-19. Tamin' ny taona 1851, tamin' ny alalan' ny Diabe fanafihana mankany Nzwani (frantsay: Expedition d'Anjouan; anglisy: Johanna Expedition), dia nametraka fifanarahana ara-barotra manokana tamin' i Nzwani i Angletera.

Faha fanjanahantany frantsay

Tamin' ny 1885 dia nifarana ny Fihaonambe tao Berlin, izay nifanarahan' ny firenena matanjaka mpanjanaka eorôpeana ny amin' ny fitsinjarana ny an' izao tontolo izao hanjakazakany, indrindra fa i Afrika. Efa nanana an’ i Mayotte i Frantsa nanomboka tamin’ ny taona 1841, sy efa nanana tobim-barotra malagasy maromaro, ary efa niorina tao Nzwani ny mpandraharaha frantsay: lasa prôtektôrata frantsay tamin’ ny taona 1886 iny nosy kômôriana telo. I Nzwani no nosy natanjaka indrindra tao amin' ilay vondronosy nefa lasan' i Mayotte ny fanjakazakana, izay nivelatra kokoa sy nandray ny kolontsaina tandrefana tamin' izany fotoana izany, ary nalofan' ny nosy Ngazidja i Nzwani, izay nanana tanjaka ara-pambolena sy ara-taozavatra manan-danja kokoa.

Tamin' ny taona 1891, ny fikomiana nataon' ny tantsaha mahantra sy ny mpiasa tamin' ny indostria dia nandrahona mafy ny fanjakazakan' i Frantsa tamin' ilay nosy; nandao azy ny Frantsay talohan' ny hiadiany aminy sy hakany azy indray tamin' ny alalan' ny diabe fanafihana. Nofoanana ny fanandevozana tamin’ ny taona 1899, ary tamin’ ny 1912, taorian’ ny fandroahana an-keriny an’ ilay soltana farany, dia nampidirin’ i Frantsa tamin’ ny fomba ôfisialy ho anisan' ny tanim-pireneny ilay nosy.

Tamin' ny 25 Jolay 1912, ny nosy ao amin' ny Tamba-nosin' i Kaômôro izay nantsoina taloha hoe "Mayotte sy ny tany miankina aminy" (frantsay: Mayotte et ses dépendances), anisan' izany i Nzwani, dia nakambana tamin' ny Zanatanin' i Madagasikara. Nametraka ny fotodrafitrasa fototra (lalana, seranan-tsambo, fitantanana, sns) i Frantsa tamin’ io fotoana io ary nametraka ny fambolena voly fanondrana, toy ny lavanila sy ny ilangilangy.

Noho ny fandrosoan’ ny fitakiana fahaleovantena malagasy tao anatin’ ny fotoana fohy taorian’ ny Ady Lehibe Faharoa, dia lasa anisan’ ireo singa tao anatin' ny Fizaran-tany ampitan-dranomasin' i Kômôro (frantsay: Territoire d'outre-mer des Comores) ny vondronosy kômôriana tamin’ ny taona 1946. Nivoatra tao indray ny fitakiana fahaleovantena, notohanan’ ny Firaisana Sôvietika.

Tamin' ny nahazoana ny fahaleovanten' i Kômôro

Tamin' ny fifampidinihana tamin' ny 22 Desambra 1974, i Nzwani dia nisafidy ny fahaleovantena avy amin' i Frantsa - sahala amin' izay nataon' i Mwali sy i Ngazidja fa tsy toa an' i Mayotte - sy ny fampidirana azy tao amin' ny fanjakana kômôriana vaovao. Tamin' ny taona 1974 dia nandatsa-bato 99,5 % ny Anjoaney mba tsy hitazonana ny satan' ny Territoire d'outre-mer (TOM) ao amin' ny Repoblika Frantsay (izany hoe vato 42 ho an' ny fitazonana azy). Ny renivohitry ny fanjakana kômôrianina izay ao Moroni, ao Ngazijda dia vao mainka manilikilika an' i Nzwani izay fahefana lehibe teo an-toerana taloha teo amin' ilay vondronosy. Hatramin' ny nahazoana ny fahaleovantena dia niharan' ny korontana maro ilay vondronosy ary tsy nahita ny lalana mankany amin' ny demôkrasia. Niharan' ny fanonganam-panjakana mahery vaika sy ny fakana an-keriny haingana izy, indraindray notohanan' ny mpikarama an' ady frantsay toa an' i Bob Denard, nosamborina sy nomelohin' i Frantsa taty aoriana.

Ny krizy fisaraham-bazana voalohany

Tamin' ny taona 1997 dia nanambara ny fahaleovantenany avy amin' ny Repoblika Federaly Islamikan' i Kômôro i Nzwani sy i Mwali ary naniry ny ho lasa tanim-pirenen' i Frantsa, saingy nolavin' ity farany. Niteraka fandrahonana ankivy avy amin' ny Repoblika Federaly Islamikan' i Kômôro sy avy amin' ny Firaisambe Afrikana (frantsay; Organisation de l'unité africaine -- OUA; anglisy: Organisation of African Unity -- OAU) ity fikasana fisaraham-bazana ity. Tamin’ ny taona 1998, teo ambany fiahian' ny Firaisambe Afrikana, dia nanaiky indray ny fahefan’ i Moroni i Mwali, fa i Nzwani kosa dia mbola nandà ihany.

Ny fahefana ao amin' ilay nosy dia teo am-pelatanan' ny fitondran' olona telo notarihin' ny foundi ("ny tompo") Abdallah Ibrahim, izay tsy miteny frantsay, 80 taona, sy i Said Abeid Abdérémane, mpandrindra nasiônaly, ary i Mohamed Bacar. Nikatsaka ny hamerenana indray ny fahefany tamin’ ny alalan’ ny hery ny fahefana foibe ao Moroni avy eo saingy tsy nahomby, na ara-tafika na ara-pôlitika. Tamin' ny taona 1999 dia nametra-pialana i Abdallah Ibrahim, ka nanankina tamin' i Said Abeid Abdérémane ny fitondrana, izay mpandrindra nasiônaly. Tamin' ny 9 Aogositra 2001 dia naongan' ny zandarimaria, izay nametraka an' i Mohamed Bacar hasolo azy, i Said Abeid Abdérémane.

Nanomboka dingana ara-pôlitika lava be hizorana mankany amin' ny fampihavanana amin' i Azali Assoumani i Mohamed Bacar taorian' ny nandraisan' i Azali Assoumani ny fahefana tao amin' i Ngazidja mba hananganana fanjakana vaovao, dia ny Firaisan' i Kômôro, izay hahatonga ny nosy telo hanana fizakan-tena lehibe. Niatrika fanonganam-panjakana maromaro tsy nahomby i Mohamed Bacar, anisan' izany ny iray notarihan' i Said Abeid Abdérémane.

Isan-taona, maro amin' ny Kômôriana avy ao Nzwani sy Ngazidja ary Mwali no manandrana mihazo an' i Mayotte amin' ny sambo vonjimaika, atao hoe kwassa-kwassa, izay mitarika fahafatesan' ny olona maro vaky sambo indraindray 100 ka hatramin' ny 200 isan-taona. Azo hazavaina izany fiovan-kevitry ny Kômôriana izany noho ny fahantrana lalina iainan’ ny nosin’ izy ireo sy ny fitsiriritany ny nosy mahôrey mpifanolo-bodirindrina aminy.

I Mayotte kosa dia mandray ireo mpisesitany, na dia mihamitombo haingana aza ny mponina ao aminy. Ny mponin' i Mayotte -- 190 000 mponina tamin' ny faran' ny taona 2007 -- dia ahitana mpitsoa-ponenana 30 % avy any Nzwani. Ity toe-javatra ity dia niteraka olana ara-demôgrafia sy ara-tsôsialy lehibe izay nanohintohina ny hoavy sy ny fahamarin-toeran' ny toekarena ao amin' ilay nosy, izay nanohitra ny famerana ny fahaterakana izay fady amin' ny mponina mozilmana maro anisa.

Noho izany dia naniry ny hamerenana amin' ny laoniny ny fahalemana sivily ao Nzwani i Frantsa, mba hanamora ny fiverenana haingan' ireo nisesitany. Mbola marefo ny Firaisan' i Kômôro, saingy samy nanantena ny hisian’ ny fiverenan' ny toe-draharaha amin' ny laoniny na i Frantsa sy ny Vondrona Afrikana na ny mponina ao Mayotte sy ao Nzwani.

Ny krizy fisaraham-bazana faharoa

Miaramila tsy mivadika amin' i Mohamed Bacar no naka sy nifehy ny renivohitr' i Nzwani tamin' ny May 2007. Nikatsaka fahaleovantena ho an' ilay nosy i Mohamed Bacar, izay lasa filohan' i Nzwani voalohany tamin' ny taona 2002.

Tamin' ny 10 Jona 2007 dia voafidy indray i Mohamed Bacar tamin' ny fihodinana voalohany amin' ny fifidianana izay ho filohan' ny nosy Nzwani. Ny governemantan' ny Firaisan' i Kômôro, izay nanome baiko ny fanemorana ny fifidianana, dia mino fa "tao anatin' ny tsy ara-dalàna tanteraka" ny fifidianana ary tsy neken' ny Vondrona Afrikana ilay fifidianana. I Afrika Atsimo ihany no niditra an-tsehatra ara-diplômasia mba hisorohana ny fitsabahan' ny miaramilan' ny Vondrona Afrikana. Taorian’ ny fanambaràn’ ny filohan’ ny Firaisan' i Kômôro tamin’ ny 31 Janoary 2008 ny fikasany hiditra an-tsehatra "hamerenana avy hatrany ny tsy maha azo anombinana ny fanjakana kômôriana", dia nolavin’ ny kôlônely Mohamed Bacar tamin’ ny 28 Febroary 2008 ny tolo-kevitra fanelanelanana iraisam-pirenena momba ny sesitany na ny fitolo-batana.

Tamin' ny Febroary 2008 dia nolavin' i Kômôro ny sazy nataon' ny Vondrona Afrikana an' i Nzwani fa nisafidy ny vahaolana ara-miaramila izy.

Tamin' ny Marsa 2008, dia efa nandeha ny fiomanana amin' ny fidirana an-tsehatra ara-miaramila hataon' ny Tafi-Pirenena ho an' ny Fampandrosoana (frantsay: Armée nationale de développement) tohanan' ny tafiky ny firenena afrikana maromaro (Sodana, Tanzania, Libia, Senegaly) sy ny fanampiana ara-pitaovana avy any Frantsa.

Tamin' ny fiandohan' ny volana Marsa dia nivory tao amin' ny nosy Mwali ny tafika kômôriana sy ny mpanatevin-daharana iraisam-pirenena miisa 400 eo ho eo avy amin' ny Vondrona Afrikanina.

Fanafihana an' i Nzwani

Nanomboka tamin' ny 11 Marsa 2008 ny ady, rehefa nanao fanafihana mitam-piadiana tao amin' ilay nosy ny tafika kômôriana saingy nitohy ny diplômasia niaraka amin' ny fidirana an-tsehatry ny filoha afrikana tatsimo Thabo Mbeki izay nanandrana nanemotra ilay fanafihana nokasaina nefa tsy nankasitrihan' ny governemanta kômôriana izany.

Nisy fanafihana fanampiny teo anelanelan' ny 14 sy 16 Marsa 2008 ary fifandonana voalohany teo amin' ny miaramila tsy nivadika tamin' i Mohamed Bacar sy, azo inoana, ireo avy amin' ny tafiky ny Vondrona Afrikana izay niverina tany Mwali avy eo. Nisy fanampiana ara-pitaovana avy amin' ny tafika frantsay izany. Nisy vokany tsy voamarina hatramin' izay izany fifandonana izany, izay nanondro fa ampolony maro no maty tamin' ilay fikomiana.

Tamin' ny 19 Marsa 2008 dia nianjera tao amin' ny Lakandranon' i Môzambika akaikin' ny tanànan' i Sima ao Nzwani ny helikôptera miaramila frantsay iray namita iraka miafina avy any Mayotte. Ny mpitsikera ilay hetsika dia nilaza fa ilay helikôptera dia nandray anjara tamin' ny fikasana hitondra an' i Mohamed Bacar hisesitany any Frantsa, ary fa i Mohamed Bacar dia afaka nijanona ela be teo noho ny fiarovan' ny Frantsay azy.

Nanomboka ny harivan' ny 24 Marsa 2008 ny hetsika lehibe sady fanafihana farany an' i Nzwani rehefa niala tao Mwali ny sambo dimy nitondra miaramila 1 500 teo ho eo ho any Nzwani. Tamin' ny 25 Marsa 2008 vao mangiran-dratsy dia niakatra an-tanety ny miaramila kômôriana notohanan' ny miaramika avy amin' ny Vondrona Afrikana. Nandroso haingana tao an-tanànan' i Ouani ireo tafika mitambatra mba hiarovana ny seranam-piaramanidina. Taorian' ny fiarovana ny seranam-piaramanidina dia toa nizara ny hery fananiham-bohitra: nizotra nianatsimo-andrefana ny ampahany tamin' izy io mba hifanehatra amin' ireo miaramila anjaney tsy nivadika amin' i Mohamed Bacar izay ao an-drenivohitra, Mutsamudu, ary ny ambiny kosa dia nianatsimo-atsinanana naka ny seranan-tsambon' i Bambao M'Sanga sy ny tanàna faharoan' i Domoni izay tsy nisy fanoherana.

Afaja nandositra tany Mayotte i Mohamed Bacar tamin' ny 26 Marsa mba hitady fialokalofana ara-pôlitika. Notazonin’ ny fitondrana frantsay izy avy eo ary nentina tany amin’ ny nosy La Réunion, izay niampangana azy ho niditra tsy ara-dalàna tao amin' ny tanim-pirenena frantsay sy nihazona fitaovam-piadiana. Tamin' ny 15 May 2008 dia nolavin' i Frantsa ny fangatahan' i Mohamed Bacar fialokalofana saingy nanapa-kevitra ny birao frantsay misahana ny mpitsoa-ponenana fa tsy azo alefa any Kômôro ilay mpitarika voaongana noho ny mety hisian' ny fanenjehana. Nambaran’ ny sekreteram-panjakana misahana ny raharaham-bahiny any Frantsa, Yves Jégo, fa hanohana ny ezaka ataon’ ny governemanta kômôriana i Frantsa, izay nilaza fa hanohy hatrany ny fifampidinihana amin’ i Kômôro mba hampiharana ny lalàna sy hitsarana ny kôlônely Mohamed Bacar.

Taorian' ny fanafihana

Taorian' ny fananiham-bohitra natao an' i Nzwani tamin' ny Marsa 2008, ny filoha vonjimaikan' i Nzwani dia i Laili Zamane Abdou. Tamin' ny volana Mey 2008 dia nankatoavin' ny Fitsarana momba ny lalàmpanorenan' i Kômôro ny kandidà dimy hifaninana amin' ny fifidianana filohan' i Nzwani amin' ny 15 Jona ary nanafoana ny filatsahan' i Mohamed Bacar.

Ny filoha kômôraia Ahmed Abdallah Mohamed Sambi dia nanohana ny injeniera Moussa Toybou ho an' ny toerana izay nahazo ny maro anisa tamin' ny latsabato voalohany. Tamin' ny fihodinana faharoa amin' ny fifidianana natao tamin' ny 29 Jona dia niady tamin' ny mpanao pôlitika tranainy Mohamed Djaanfari izy saingy nandresy tamin' ny vato 52 %.

Jereo koa

Nosy ao amin' ny Tamba-nosin' i Kômôro:

Loharano sy fanamarihana

↑ Izao ilay ampahan-dahatsoratra nadika amin' ny teny malagasy: "ANJOUAN ou AMIVAN, (Géog. mod.) île d’Afrique assez petite, dans l’océan Éthiopique ; c’est une de celles de Comorre ou de la Maiotte, entre l’île de Madagascar & la côte de Zanguebar."

[1] Izao ilay ampahan-dahatsoratra nadika amin' ny teny malagasy: "ANJOUAN ou AMIVAN, (Géog. mod.) île d’Afrique assez petite, dans l’océan Éthiopique ; c’est une de celles de Comorre ou de la Maiotte, entre l’île de Madagascar & la côte de Zanguebar."

[1]