Toekaren' ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô

Ny toekaren' ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô, taorian' ny vanimpotoana nahazoany ny fahaleovantena, dia toekarena niharan' ny fahasahiranana lehibe teo amin' ny fisasahan' ny taompolo 1980 sy ny fisasahan' ny taompolo 2000, vokatry ny ady an-trano maro izay nandravarava an' ilay firenena. Nahatratra 8,2 % ny fitombon' ny harin-karen' io firenena io tamin' ny taona 2008 nefa nidina 2,7 % izany tamin' ny taona 2009. Taorian' izany dia lasa anisan' ny firenena aty Afrika bokan-tsosa indrindra ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô tamin' ny taona 2008-2009.

Na dia manana harena an-kibon' ny tany be dia be aza ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô izay firenena lehibe indrindra ao Afrika Afovoany, ny PIB dia 10 000 tapitrisa dôlara tamin’ ny taona 1991 ary nidina 5 700 tapitrisa dôlara tamin’ ny taona 2003. Taorian’ ny 25 taona nisian’ ny ady an-trano sy ny ampolo taonany maro nisian’ ny kolikoly dia nihatafarina ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô. Ny 10 %n’ ny fahafahan' ny toerana misy harena an-kibon’ ny tany lehibe ihany mantsy no voatrandraka tamin’ ny taona 2003. Ny trosa ivelany dia tafakatra 11 600 tapitrisa dôlara tamin’ ny taona 2004 ary ny 75 %n’ ny mponina no miaina amin’ ny vola latsaky ny iray eorô isan’ andro. Ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô dia afaka niditra ao amin’ ny prôgrama ho an' ny firenena be trosa indrindra (frantsay: Pays Pauvres Très Endettés -- PPTE) ka afaka niakatra hatrany ny toekareny tamin’ ny taona 2002.

Teo anelanelan' ny taona 2010 sy 2015 dia tafakatra 7,9 % ny salam-pitomboan' ny toekaren' ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô ary nahatratra 9,2 % izany tamin' ny taona 2014 ary voafehy ny fidangan' ny vidim-piainana. Nisy anefa ny fitontonganan' ny vidin' ny akora fanodina sy ny fahasahiranana ara-pôlitika tamin' ny taona 2016 izay nampidina ny taham-pitombon' ny toekarena ho 2,4 % alohan' ny hiakarany ho 3,4 % tamin' ny taona 2017. Na dia izany aza dia maharaka toetrandro haingana ny toekaren' ny RDK ary nihatsara ny tondrom-pandrosoan' ny maha olona tamin' ny taona 2016. Maro ny tetikasa izay nanamafy ny fahasalamam-bahoaka, indrindra ny fahasalaman' ny reny sy ny zaza, izay nanatsara ny fahazoana angovon' aratra sy ny famatsian-drano madio indrindra tao amin' ny sehatry tetikasam-panatsarana ny tanàndehibe sy ara-tsôsialy. Ny fambolena no mbola seha-pamokarana lehibe eo amin' ny toekaren' ny RDK, izay misahana ny 57,9 %n' ny harin-karena faobe tamin' ny taona 1997, sady sahanin' ny 66 %n' ny mponina miasa.

Ny fambolena sy ny fiompiana ary ny jono

Ny fambolena

Ny fambolena dia sahanin’ ny ankamaroan’ ny mponina afaka miasa sady miantoka ny 45,7 %n’ ny harin-karena faobe tamin’ ny taona 2006. Na dia lonaka aza ny lemak’ i Congo dia ny 3 %n’ ny velaran-tany ihany no voavoly. Ny vokatra isan-taona dia ny mangahazo (voly fihinana lehibe indrindra) sy ny katsaka ary ny voanjo. Ny kafe no voly fanondrana lehibe indrindra, manaraka ny landihazo (hasy) sy ny kakaô ary ny dite. Nihena ny voly fanondrana dia raha mitaha amin’ ny voly fihinana taorian’ ny namadihana ho orinasam-pirenena ny orinasa vahiny misahana izany tamin’ ireo taona 1970.

Ny fiompiana

Tamin’ ny taona 2006 dia miisa 20 000 000 ny akoho amam-borona, 4 020 000 ny osy, 900 000 ny ondry, 757 000 ny omby, ary 960 000 ny kisoa. Ny fiompiana omby dia hita indrindra ao amin’ ireo tany avo vokatry ny fahamaron’ ny lalitra tsetse eny amin’ ny tany lemaka.

Ny jono

Ny jono, izay atao an-dranomamy, dia miantoka ny ampahany betsaka amin’ ny sakafo.

Ny harena voajanahary sy ny indostria

Ny loharanon-karena voajanahary

Ahitana harena an-kibon' ny tany be dia be ny ao Maniema sy ao Kivu ary ao Katanga, indrindra ny varahina, ny oranioma, ny volamena ary ny diamondra.

Ny tobim-pamokarana herin' aratra amin’ ny rano izay notokanana tamin’ ny taona 1972 ao Inga, ao an’ iràn’ i Kinshasa ao amin’ ny ony Congo no lehibe indrindra maneran-tany, nefa ny ampahany be amin’ ny tanjaky ny tohadranon’ i Inga dia tsy ampiasaina.

Misy betsaka ny hazo sarobidy sy ny hazo fanaovam-panaka sy fanorenana (teka, ebena, sederan’ i Afrika, ny akazoa, sns). Ny alam-pehitany dia mandrakotra ny 6 %n’ ny velaran-tany misy ala maneran-tany sy saika ny antsasaky ny velaran-tany misy ala aty Afrika, nefa izany ala izany dia atahorana ho ripaky ny tavy. Tamin’ ny taona 2006 dia any amin’ ny 75 800 000 m³ ny famokarana hazo, indrindra ny hazo fandrahoana, satria sarotra dia sarotra ny fitaterana ny hazo any amin’ ny morontsiraka.

Ny harena an-kibon' ny tany

Ny 15 %n’ ny mponina afaka miasa dia miasa amin’ ny sehatry ny harena an-kibon' ny tany sy ny indostria, izay miantoka ny 27,7 %n’ ny harin-karena faobe tamin’ ny taona 2006. Ny harena an-kibon’ ny tany indrindra no herena lehibe ao amin’ ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô, izay mihazona ny antsasaky ny tahirin-kôbalta maneran-tany sady anisan’ ireo manana tahirim-barahina lehibe indrindra maneran-tany. Ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô koa taloha no firenena laharana voalohany amin’ ny fanondranana kôbalta maneran-tany (6 100 tônina tamin’ ny taona 1996), izy koa taloha no laharana faharoa amin’ ny famokarana diamondra (20 000 000 karà tamin’ ny taona 1991). Ny varahina no vokatra mampidi-bola be indrindra isan’ olona amin’ izy ireo. Mitrandraka firapotsy volamena, volafotsy, fanitso, manganezy, tongstena ary kadmioma koa ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô. Notrandrahina nanomboka tamin’ ny taona 1975 ny otri-tsolitany an-dranomasina. Ny tohodranon’ i Inga eo amin’ ny onin’ i Congo no lehibe indrindra aty Afrika.

Ny indostria

Ny indostria, izay nandroso manodidina ny fitrandrahana akora, indrindra ny varahina, dia tra-pahasahiranana noho ny fitontoganan’ ny toekarena sy noho ny fahasimban’ ny fotodrafitrasa vokatry ny ady (lalana, seranan-tsambo, sns).

Ny fifanakalozana sy ny fitaterana

Ny fifanakalozana anatiny

Ny vola Zaira vaovao (nouveu zaïre) no vola ampiasaina ao amin’ ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô nanomboka tamin’ ny taona 1993. Mitentina 3 000 000 Zaira taloha (anciens zaïres) ny iray Zaira vaovao. Taorian’ ny nahatongavan’ i Laurent-Désiré Kabila teo amin’ ny fitondrana dia naverina ho farantsa kôngôley (franc congolais) izany vola izany. Izany fanoloana izany dia natao mba hisakanana ny fidangan’ ny vidim-piainana izay nihoa-pampana loatra nefa tsy tratra izany tanjona izany. Hatramin’ ny taona 1995 dia nijanona tsy nihodina intsony ny rafi-pitehirizam-bola, satria noraiketin’ ny varo-maizina ny sandan’ ny vola.

Ny fifanakalozana ivelany

Tsy nifandanja ny varotra ivelany tao Zaira taloha satria ny fanafarana entana no be. Nifamadika izany tamin’ ny taona 1991. Misahana ny antsasaky ny vola miditra amin’ ny fanondranana entana ny varahina. I Belzika, i Etazonia, i Alemaina ary i Frantsa no mpiara-miombona antoka momba ny varotra ivelany amin’ ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô.

Ny fitaterana

Nohamafisin’ ny fahasimban’ ny lalana ny fahasahiranana nahazo ny raharaham-barotra tao amin' ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô. Ny lalamby izay mitotaly 3 641 km no fitaovam-pitaterana lehibe indrindra anatin’ ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô, izay mampifandray amin’ ireo seranan-tsambon’ i Angôla ao Benguela, sy amin’ ny faritra atsinanana sy atsimon’ i Afrika. Ny fahasimban’ ny arabe (153 497 km) hatramin’ ny taona 1990 dia manelingelina ny famatsiana ny tsena maro amin' ny fitaterana ny harena voa-janahary. Ny renirano sy ny ony azo ifamoivoizana amin’ ny sambo, izay mirefy 17 285 km, no tena ampisaina, ka ny ony Congo dia azo ifamoivoizana amin’ ny ampahany avy any amin’ ny vinany fivarinany any an-dranomasina ka hatrany amin’ ny tanànan’ i Matadi ary any an’ avàn’ ny tanànan’ i Kinshasa. Misy seranam-piaramanidina iraisam-pirenena dimy ny Repoblika Demôkratikan’ i Kôngô.

Jereo koa