Laurent-Désiré Kabila

I Laurent-Désiré Kabila dia filoham-pirenen' ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô teo anelanelan' ny taona 1997 sy 2001, izay teraka tao Moba ao amin' ny tapany avaratr' i Katanga (Kôngô belza taloha) tamin' ny taona 1939 ary maty tamin' ny 2001. Nanambara ny tenany ho filoham-pirenena izy tamin' ny taona 1997 taorian' ny fanonganany an' i Mobutu.

Nanohy ny firehana ara-pôlitikan' i Lumumba

Nanohy ny fiovam-penitra mahery vaika

Rehefa nomen' i Belzika fahaleovan-tena i Kôngô belza tamin' ny taona 1960 dia niara-dia tamin' ny piraiminisitra Patrice Lumumba i Kabila. Taorian' ny fisamborana sy famonoana an' i Lumumba tamin' ny taona 1961 dia nandray anjara tamin' ny fakana an' i Stanleyville (izay niova anarana ho Kisangani ankehitriny) sady nanohy ny fiovam-penitra mahery vaika (revôlosiôna) izay natombok' i Lumumba, tao amin' ny faritanin' i Kivu ao atsinanana, i Kabila.

Nihaona tamin' ireo mpankasitraka ny revôlosiôna

Hatramin' ny volana Avrily ka hatramin' ny volana Mey 1965 dia nandray an' i Che Guevara ny fikambanan' i Kabila, nefa diso fanantenana i Che Guevara noho ny tsy fananany talenta mahasarika olona sy noho ny fitiavam-bola aman-karena tafahoatra nananany. Tamin' ny faramparan' ireo taona 1960 dia nankany Dar es-Salaam ao Tanzania i Kabila ka nihaona amin' i Yoweri Museveni, ilay ho filohan' i Oganda aty aoriana, sady lasa namany sy mpanohana azy.

Fanoherana

Nanangana fanjakana anaty fanjakana

Tamin' ny taona 1967 dia nanangana ny Parti révolutionnaire du peuple (PRP) i Kabila sady nanorina fanjakana mpioko tao amin' ireo tendrombohitra ao amin' ny faritra atsinan' ny farihy Tanganyika, izay novatsiam-bola tamin' ny alalan' ny fivarotana volamena sy vangin' elefanta. Tamin' ny taona 1975 dia naka an-keriny mpanao fikarohana efatra ny PRP ka nitaky vola alohan' ny hamotsorany azy ireo. Taorian' ny faharavan' ny fikambanana miafina notarihiny tamin' ny taona 1985 dia niorim-ponenana tao Tanzania i Kabila ka nisahana raharaham-barotra maro momba ny volamena sy ny fanjonoana.

Nitarika fikomiana

Tamin' ny volana Ôktôbra 1996, tao amin' ny faritra atsinana ao Zaira, dia nikomy hanoherana ny tetikasa fanitarana ny fambolena izay natahorany hampihena ny velaran-tany fiandrasam-bibiny ny Totsy vitsy an' isa atao hoe Banyamulenge. Niara-niasa tamin' ireo mpikomy ireo sy tamin' ny mpanohitra ny fitondran' ny maresaly Mobutu (izay nitondra nanomboka tamin' ny taona 1965) i Kabila ka lasa mpitarika ny Alliance des forces démocratiques pour la libération du Congo-Zaïre (AFDL). Nanohana azy i Oganda (tamin' ny alalan' ny filoha Yoweri Museveni), i Roanda (tamin' ny alalan' i Paul Kagame), i Angôla, i Borondy ary i Zambia.

Nanongam-panjakana

Ny fitokisana mety ananan' i Kabila amin' ny filoha ogandey Yoweri Museveni sy amin' i Paul Kagame, mpitarika roandey, dia niankinan-javatra lehibe. Taorian' ny fakana ny tanànan' i Kisangani, vokatry ny fanampian' ny andian-tafika avy ao Angôla, dia fifaliana lehibe no nandraisan' ny vahoaka ny fidiran' i Kabila mbamin' ny tafiny tao Kinshasa renivohitra sy ny fanonganana an' i Mobutu tamin' ny volana Mey 1997. Tsy tian' i Kabila ny hiantsoana ny fireneny hoe Zaira, izay nomeny anarana vaovao hoe Repoblika Demôkratikan' i Kôngô, anarana izay efa niantsoina an' ity firenena ity tamin' ny andron' i Lumumba. Nanambara ny tenany ho filoham-pirenena i Kabila tamin' izay.

Tonga teo amin' ny fitondrana

Nisedra olana avy hatrany

Ny fitiavam-bahoaka an' i Kabila dia lefy hery haingana. Ny mpanohitra notarihin' i Étienne Tshisekedi, izay niady tamin' i Mobutu hatramin' ny ela, dia niampanga an' i Kabila ho saribakoly baikoin' i Roanda sy i Oganda. Tsy nanaiky an' i Étienne Tshisekedi hatao piraiminisitra i Kabila ka nampanantena ny hanaovana fitsapan-kevi-bahoaka momba ny lalàm-panorenana amin' ny volana Desambra 1998 sy fifidianana maro amin' ny volana Avrily 1999. Nampangaina ho misakantsakana ny fanadihadiana nampanaovin' ny Firenena Mikambana momba ny fandripahana Hoto miisa 200 000 any ho any koa i Kabila, ny andian-tafiky ny AFDL izay nahitana Totsy maro anisa mantsy dia nahiahina ho nahavanona izany. Tamin' ny volana Aogositra 1998 dia nasain' i Kabila mody ireo Roandey sy Ogandey mpanohana azy.

Nialan' ny namany

Nanda ny fampodian' i Kabila azy ireo ny Roandey sy ny Ogandey ka niova lasy niaraka tamin' ny mpanohitra an' i Kabila sy tamin' ireo naman' i Mobutu fahiny, ary naka ny faritanin' i Kivu tamin' ny alalan' ny fanampian' ny Roandey sy ny Ogandey, ka nampatahotra an' i Kinshasa renivohitra izany. Nampiasain' i Kabila ny fifandraisana ara-pôlitika amin' ireo filoham-panjakana ao Angôla sy ao Namibia ary ao Zimbaboe amin' ny maha samy mpandala ny fiovam-penitra mahery vaika azy ireo. Ireto firenena telo ireto mantsy dia manana tombontsoa ara-pôlitika sy ara-toekarena ao amin' io faritra io.

Maty tamin' ny farany

Tamin' ny volana Janoary 2001 dia nisy namono tamin' ny fomba sy antony tsy tena fantatra mazava tao Kinshasa i Kabila. Ny ampitson' ny fandevenana azy dia i Joseph Kabila zanany no nasandratry ny Antenimiera vonjimaika, izay nivory tsy ara-potoana, ho filohan' ny Repoblika.

Jereo koa

Tantaran' ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô
Filoham-pirenen' ny Repoblika Demôkratikan' i Kôngô: Joseph Kasa-Vubu - Mobutu Sese Seko - Laurent-Désiré Kabila - Joseph Kabila - Félix Tshisekedi