Aller au contenu

Fanjakan' Andriamanitra

Avy amin'i Wikipedia

Ny Fanjakan' Andriamanitra na Fanjakan' ny Lanitra dia hita ao amin' ny fivavahana abrahamika, indrindra ny jodaisma sy ny kristianisma, izay mahakasika ny andro farany. Ao amin' ny fivavahana kristiana, araka ny hita ao amin' ny Testamenta Vaovao, dia ivon' ny toritenin' i Jesoa ny amin' ny Fanjakan' Andriamanitra sy ny fanambaràna ny hiaviany.

Ny Fanjakan' Andriamanitra araka ny jodaisma

[hanova | hanova ny fango]

Ny Fanjakan' Andriamanitra araka ny Testamenta Taloha

[hanova | hanova ny fango]

Ny andian-teny izay adika hoe "Fanjakan' ny Tompo" na "Fanjakan' i Iahveh" na "Fanjakan' i Jehovah" dia miseho indroa ao amin' ny Baiboly hebreo, dia ao amin' ny Boky voalohan' ny Tantara (1Tant. 28.5)[1] sy ao amin' ny Boky faharoan' ny Tantara

"Ary ankehitriny ianareo mikasa hanohitra ny fanjakan' i Jehovah, izay eo an-tànan' ny taranak' i Davida; ary ianareo dia maro be, sady misy ombilahy kely volamena ao aminareo, izay nataon' i Jerôbôama ho andriamanitrareo." 2Tant. 13.8)[2].

Fanampin' izany, indraindray dia ampiasaina ny hoe "ity fanjakana ity" na "ny fanjakanao" rehefa miresaka an' Andriamanitra[3]. Ohatra, ao amin' ny Tantara voalohany ihany (1Tant. 29.10-12)[4] sy ao amin' ny Bokin' i Daniela (Dan. 3.33)[5][6].

Voalohany indrindra manondro voalohany indrindra ny fanapahana ny teny hebreo hoe malkuth [...], ary faharoa manondro ny faritra tapahina [...]. Rehefa ampiasaina hanondroana an' Andriamaitra ny teny hoe malkuth dia matetika ilazana ny fahefany na ny fanapahany amin' ny maha mpanjaka any an-danitra an' Andriamanitra[7]. Manome lahatsoratra ahitana izany fomba fijery izany ny Salamom-panosorana mpanjaka (Salamo 45, 93, 96, ary 97-99), izay miaraka amin' ny teny mafy hoe "Ny Tompo no Mpanjaka" (na "Iahveh no mpanjaka" na "Jehovah no mpanjaka")[8].

Samy miresaka ny amin' ny seza fiandrianan' Andriamanitra ny Boky voalohan' ny Mpanjaka ("Ary hoy Mikaia: Henoy ary ny tenin' i Jehovah: Nahita an' i Jehovah nipetraka teo amin' ny seza fiandrianany aho, ary ireo maro be rehetra any an-danitra nitsangana teo andaniny avy, dia teo amin' ny ankavanany sy teo amin' ny ankaviany." (1Mpaj. 22.19)[9] sy ny Bokin' i Isaia (Isa. 6) ary ny Bokin' i Daniela (Dan. 7.9)[10], na dia misy filôzôfa jiosy sasany toa an' i Saadia Gaon sy Maimônida izay milaza fa mananana hevitra am-panoharana ny teny hoe "seza fiandrianana"[11].

Ny Fanjakan' Andriamanitra araka ny jodaisma taloha

[hanova | hanova ny fango]

Ao amin' ny jodaisma taloha, ny famolavolana ny lohahevitry ny Fanjakan' Andriamanitra dia efa hita ao amin' ny Bokin' ny Salamo izay isehoan' ny hevitra momba ny fanjakana maharitra sy mandrakizain' ny Andriamanitr' i Israely. Mifandray amin' ny Tempoly izay "Lapan' Andriamanitra" sy endrika ety an-tanin' ny fitoerana masina any an-danitra izany fanjakan' Andriamanitra izany, sady toerana onenan' Andriamanitra Mpanjaka sy misy ny fanompoam-pivavahana atao ety an-tany.

Tamin' ny fahababoana tany Babilôna dia nitombo izany fiheverana voalohany izany tamin' ny soratry ny mpaminany Isaia, ka niseho koa ny firesahana ny hakàn' Andriamanitra ny fahefana[12] ary ny hoe "Fanjakan' Andriamanitra" dia lasa nanana heviny izay midika fiaviana antomotry ny maha masi-mandidy sy manerana izao rehetra izao an' Andriamanitra eo amin' i Israely sy ny firenena rehetra[13].

Ny hoe "Fanjakan' Andriamanitra" dia sady manondro ny maha mpanjaka an' Andriamanitra ety an-tany sy any an-danitra[12]. Indraindray ny Fanjakan' Andriamanitra dia heverina ho zavatra ato amin' izao tontolo izao, fa indraindray koa dia heverina ho zavatra mihoa-draha (ambony dia ambony ka tsy takatr' eritreritra), sady miovaova ny fiheverana izany ka mety hidika fiovana ara-panahy na ara-pôlitika. Amin' ny fiheverana fa ny Fanjakan' Andriamanitra dia hiseho eto amin' izao tontolo izao, ny maha mpanjaka an' Andriamanitra dia matetika aseho ho mihatra mivantana, ka zavatra mbola haorina izany, na tsy mivantana ka zavatra haverina amin' ny laoniny indray izany[14]. Amin' ity fiheverana faharoa ity, izay somary voalanjalanja kokoa raha mitaha amin' ny voalohany, dia filazana hevitra ara-pôlitika sy ara-pivavahana miaraka izany ka midika fanantenana ny fahatongavan' ny mpanjaka, "Zanak' Andriamanitra".

Ny Fanjakan' Andriamanitra araka ny soratra apôkrifa jiosy

[hanova | hanova ny fango]

Ny andian-teny hoe "ny Fanjakan' Andriamanitra" dia tsy mahazatra tao amin' ny literatioran' ny vanimpotoana teo anelanelan' ny nanoratana ny Testamenta roa. Amin' ny andalana izay ahitana azy, tahaka ny ao amin' ny Salamon' i Sôlômôna sy ny Fahendren' i Sôlômôna, dia matetika izy nanondro ny fanapahan' Andriamanitra, fa tsy ny toerana anjakany, ary tsy ny andro vavao na ny lamina mesianika izay haorin' ilay Voahosotry ny Tompo[15].

Io andian-teny io dia indraindray manondro "zava-kitranga eskatôlôjika" (miseho amin' ny andro farany), toy izay hita ao amin' ny Fiakaran' i Mosesy sy ny Faminaniana Sibilîna. Amin' ireo tranga ireo, ny Fanjakan' Andriamanitra dia tsy ny andro vaovao fa fisehoana mihariharin' ny fanapahana izao tontolo izao manotolo mba hametrahana ny lamina eskatôlôjika[16]. Miara-dalana amin' ireo koa ny fomba fijery ahitana kokoa fanindrahindran-tanindrazana izay iandrasana ny Mesia mpanafaka sy mpanorina ny fanjakana vaovaon' i Israely ety an-tany[17].

Ny Fanjakan' Andriamanitra araka ny jodaisma tamin' ny taonjato voalohany

[hanova | hanova ny fango]

Amin' ny jodaisma tamin' ny taonjato voalohany, ny maha mpanjaka dia an' Andriamanitra ka ny andriamanjaka eto an-tany dia solontenany ihany[18]. Ny fifehezan' ny Rômana an' i Palestina dia vokatry ny fahotan' i Israely izay tsy nanatanteraka ny sitrapon' Andriamanitra raha tokony honanambara taminy ny Fanjakana. Amin' ny raby jiosy tamin' izany fotoana izany dia misy roa ny fotoan' ny Fanjakana, dia ankehitriny sy hoavy: ny Fanjakana ankehitriny izay anjakan' Andriamanitra araka ny tokony ho izy, sy ny Fanjakana amin' ny andro farany izay hanafahana an' i Israely amin' ny fangejana azy sy hanjakan' Andriamanitra tokoa, izay hampibaribary ny Fanjakana amin' ny olona rehetra[19].

Amin' izany hevitra manodidina ny Fanjakana izany dia maro ny fihetsiketsehana ara-pivavahana izay mametra-panontaniana ny amin' ny fototry ny fahefana ara-pôlitika maro nisy tamin' izany, dia ny fahefan' ny Hasmôneana sy ny fahefan' ny Herôdiana ary ny fahefan' ny Rômana. Maro ny firehana mahery vaika, izay nanantena fanafahana amin' ny andro farany an' i Israely, sahala amin' ny Zelôta, izay niady mitam-piadiana tamin' ny Rômana sy ny tamin' ny emperora rômana nifandimby izay nanambara ny tenany ho mpanapaka, ka nanatanteraka ady mitam-piadiana izay heveriny fa mifanaraka amin' izay andidian' Andrimanitra mba hametraka ny fanjakana tokan' Andriamanitra. Ny fahefana samihafa rehetra dia tsy nankasitraka an' io resaka Fanjakan' Andriamanitra io sy ny olona na ny vondron' olona mijoro hiaro an' io hevitra io[18].

Ny hoe "Fanjakan' Andriamanitra" dia mifandray amin' ny sarin' ny mpaminany amin' ny maha mpitondra tenin' Andriamanitra azy. Tamin' izany vanim-potoana izany, araka ny lazain' i Flavio Jôsefa, dia maro ny olona milaza tena fa itoeran' ny fanomezam-pahasoavan' Andriamanitra (karismatika), izay miseho sady miezaka manao izay hanaovan' ny olona azy hoe "mpaminany vaovao", sahala amin' i Mosesy na Môizy izay filamatry ny "Mpampianatra", na i Elia izay filamatry ny "Mpitsara". Ny sasany dia nanaraka fotokevitra ara-pôlitika sy ara-pivavahana miaraka ka nanohitra ny mpitondra tamin' izay, toa an' i Teôdasy (na Tadeo)[20] izay nitarika fikomiana ka nanohitra ny fahefana rômana tamin' ny taona 45 taor. J.K. ary notapahin-doha. Ny hafa koa, toa an' i Joany Batista dia anisan' ny mpitoriteny madehandeha izay mitory ny famelana ny fahotana[18].

Ny Fanjakan' Andriamanitra araka ny kristianisma

[hanova | hanova ny fango]

Ny Fanjakan' Andriamanitra ao amin' ny Testamenta Vaovao

[hanova | hanova ny fango]

Amin' ny ankamaroan' ny Jiosy niara-belona tamin' i Jesoa, ny fivian' ny Fanjakan' Andriamanitra dia tokony hifanandrify amin' ny fanafahana ny Jiosy amin' ny fanjakazakan' ny Rômana[19]. I Joany Batista, izay heverin' ny mpikaroka maro fa mpampianatra an' i Jesoa[21] talohan' ny hahaleovany tena[22], dia efa nitory ny fahatongavan' ny Fanjakan' Andriamanitra tamin' ny vahoaka jiosy ary mety tany ivelany koa angamba. Nanao batisa (na batemy) ho amin' ny famelana ny fahotana amin' ny anaran' ny fahantomotry ny fiavian' ilay Fanjakana[23].

I Jesoa, izay nitory teny atao amin' ny jodaisma tamin' ny androny, dia nanolo fanompoam-pivavahana ao an-Tempoly amin' ny Fanjakan' Andriamanitra tamin' ny hafatra nataony ho an' ny olona rehetra. Tsy nofaritany ny amin' io Fanjakana io fa efa fantatry ny Jiosy tamin' izany fotoana izany. Noraisiny ny hevitry ny hoe Fanjakana nampianarin' ny raby, nefa niavaka ny azy noho ny fampianarany ahitana lafiny ara-paminaniana manazava ny fahantomotry ny andro farany, ary koa ny andro vaovaom-panavotana efa nanomboka[23]. Noho izany dia i Jesoa no nanao fanokafana ara-bakiteny[24] ny Fanjakana izay aseho ho antomotra (Matio 12. 18), araka ny fampifanarahana ny "efa" sy ny "tsy mbola"[24] izay hevitra efa nisy tao amin' ny jodaisma[25].

Ny hoe "Fanjakana" dia niteraka fanaovana fanoharana ao amin' ny toriteny, ary ny fahagagana izay nataon' i Jesoa dia fijoroana vavolombelona momba ny Fanjakana izay efa eo ( Mat. 12. 18)[26]. Azo heverina koa fa nanao ny fahafatesany ho fepetra ilaina amin' ny fiavian' ny Fanjakana i Jesoa[27].

Araka ny evanjely sinôptika (Matio, Marka, Lioka), ny fanambaràna mialoha ny fahantomotry ny Fanjakan' Andriamanitra (na "Fanjakan' ny Lanitra", araka an' i Matio), dia mitana anjara toerana voalohany ao amin' ny toritenin' i Jesoa. Misy filazana mamintina ao amin' ny Evanjelin' i Marka (Mar. 1.15) manao hoe "Efa tonga ny fotoana, ka efa akaiky ny fanjakan' Andriamanitra; mibebaha ianareo ka minoa ny filazantsara."[28]. Tsy fanjakan' Andriamanitra maharitra eto amin' izao tontolo izao amin' ny maha zavaboary noforonina azy izany, fa fanjakana izay natombok' i Jesoa sady hahatratra ny fahafenoany amin' ny andro farany, amin' ny maha famonjena farany indrindra izany.

Izany Fanjakan' Andriamanitra izany dia mandalo amin' ny fiovam-pon' ny olona, ka tsy mitovy amin' ny mesianisma ao amin' ny Testamenta Taloha. Ny zava-kitranga ho famonjena ny mpanota: izany no vaovao mahafaly na filazantsara.

Na dia mitaky fanapahan-kevitra hentitra ny amin' ny fisafidianana an' Andriamanitra ny fidirana ao amin' ilay Fanjakana, tsy vokatry ny ezaka ataon' ny olombelona izany: tsy ny olombelona no hanangana izany. Fanomezana maimaimpoana ataon' Andriamanitra izany, izay angatahina ao amin' ny vavaka ("ho tonga anie ny Fanjakanao"), izay raisina amin' ny fanahy malahelo ("Sambatra ny malahelo am-panahy; fa azy ny fanjakan' ny lanitra." Mat. 5.3)[28], sahala amin' ny an' ny zaza madinika ("Fa Jesosy niantso ireo hankeo aminy ka nanao hoe: Avelao ny zaza hanatona Ahy, ary aza raràna; fa an' ny toa azy ny fanjakan' Andriamanitra. Lazaiko aminareo marina tokoa: Na zovy na zovy no tsy handray ny fanjakan' Andriamanitra tahaka ny zaza, dia tsy ho tafiditra aminy akory." Lio. 18.16-17)[28], nefa eo am-piambenana (fanoharana ny amin' ny mpanompo miandry ny tompony, sy ny virjiny dimy hendry sy virjiny dimy adala), satria tsy ampy ny maha isan' ny vahoaka voafidy mba hidirana ao amin' ny Fanjakana: misy ny sivana hanavahana ny tsimparifary sy ny vary (Mat. 13. 24-30)[29] ary hisy ankamoaka hotakina (Mat. 25. 1-13)[30].

Ny Fanjakan' Andriamanitra dia tsy zavatra ao an-tsaina fa fanapahan-kevitr' Andriamanitra ao amin' ny tantara izay ambaran' i Jesoa mialoha, ary indrindra izay tanterahin' ny tenany. Ny fiekena fa i Kristy no mpanjakan' ny Fanjakan' Andriamanitra, amin' ny alalan' ny fahafatesany sy ny fitsanganany tamin' ny maty, dia misy vokany roa fara-fahakeliny ho an' ny Kristiana: voalohany, ny mpino dia hotonga afaka tanteraka amin' ny fanjakana na fahefana ety an-tany, faharoa, tsy tokony hampitovina ny Fiangonana sy ny Fanjakana izay hoavy, na dia ny Fiangonana no mitory azy sy manompo azy ary miombona aminy[31].

Ny Fanjakan' Andriamanitra ao amin' ny boky apôkrifa

[hanova | hanova ny fango]

Ao amin' ny boky tsy voaray ho anisan' ny kanônan' ny Baiboly kristiana, dia ny evanjely gnôstika atao hoe Evanjelin' i Tômasy, dia taterina ao i Jesoa fa niteny hoe

"Raha ireo mitarika anareo no milaza aminareo hoe: "Indro ny Fanjakana dia eny amin' ny lanitra!", dia hialoha anareo ny vorona eny amin' ny habakabaka. Raha miteny aminareo izy ireo hoe: "Ao anaty rano izany", dia hialoha lalana anareo ny trondro. Ny Fanjakana dia ao anatinareo sy ao ivelanareo. Rehefa mahalala ny tenanareo ianareo, dia ho fantatra, ary hahatsapa ho zanaky ny Ray velona ianareo"[32].

Ity Evanjelin' i Tômasy ity ihany koa no manao an' i Jesoa ho nanambara ny maha eto sahady ny Fanjakan' Andriamanitra tamin' izy niteny hoe: "Ny Fanjakan' Andriamanitra dia manenika ny tany, ary ny olona tsy hahita azy."[32].

Fivoasan' ny Kristiana ny hoe "Fanjakan' Andriamanitra"

[hanova | hanova ny fango]

Ny Testamenta Taloha dia miresaka ny amin' ny "fitsaran' Andriamanitra ny olona rehetra" ary ny filazana fa ny olona rehetra dia ho tsaraina dia zava-dehibe amin' ny fampianara kristiana[33]. Ny fanekem-pinoana nikeana (na fiekem-pinoana niseana) izay naorina tamin' ny andalana maromaro ao amin' ny Testamenta Vaovao, dia milaza fa i Jesoa no hisahana ny anjara asa fitsarana[33] [34].

Tsy miaraha-manaiky ny manampahaizana ny amin' ny fahazoana ny hevitra teôlôjikan' ny andian-teny hoe "Fanjakan' Andriamanitra". Raha misy fivoasana teôlôjika vitsivitsy momba ny Fanjakan' Andriamanitra izay niseho manodidina ny lohahevitra eskatôlôjika (ohatra: ny eskatôlôjia apôkaliptika sy ny eskatôlôjia efa tanteraka na ny eskatôlôjia efa niantomboka), dia tsy misy fifanaraha-kevitra ny eo amin' ny samy manam-pahaizana[35][36].

I R. T. France dia manamarika fa raha ny amin' ny "Fanjakan' Andriamanitra" dia manana heviny hoazy ao amin' ny Kristiana tsotra (na laîka), saika tsy misy ny fifanarahan-kevitra eo amin' ny samy mpikaroka momba ny hevitr' io andrian-teny io ao amin' ny Testamenta Vaovao[37]. Ny mpikaroka sasany dia mihevitra fa fomba fiaina kristiana izany, ny sasany indray milaza fa fomba fiasa amin' ny fitoriana ny Filazantsara manerana izao tontolo izao izany, ny sasany koa dia milaza fa fahitana indray ny fanomezam-pahasoavana izany, ny hafa koa dia mampifandray izany amin' ny zavatra iainana efa lasa na mbola ho avy fa amin' ny tontolo hoavy[37]. I France dia manamarika fa ny andian-teny hoe "Fanjakan' Andriamanitra" dia matetika adika amin' ny fomba maro mba hifanaraka amin' ny fandaharam-potoana teôlôjikan' ny mpanao heviteny ny amin' izany[37].

Ao amin' ny Testamenta Vaovao, ny Sezafiandrianan' Andriamanitra dia oharina amin-javatra maro[38]. Anisan' izany ny Lanitra izay atao hoe Sezafiandrianan' Andriamanitra, ny Sezafiandrianan' i Davida, ny Sezafiandrianan' ny Voninahitra, ny Sezafiandrianan' ny Fahasoavana sy ny maro hafa koa[38]. Ny Testamenta Vaovao dia manohy ny fiheveran' ny Jiosy (na Jody) ny lanitra ho "sezafiandrianan' Andriamanitra", nefa koa manao ny toerana misy ny sezafiandrianan' Andriamanitra ho "any an-danitra", sady manao ny fipetrahan' i Kristy ho eo an-tanana ankavanan' Andriamanitra[39].

Jereo koa

[hanova | hanova ny fango]

Loharano sy fanamarihana

[hanova | hanova ny fango]
  1. ↑ "Ary tamin'ny zanako rehetra (fa zanaka maro no nomen'i Jehovah ahy) dia Solomona zanako no nofidiny hipetraka amin'ny seza fiandrianan'ny fanjakan'i Jehovah hanjaka amin'ny Isiraely." (1Tant. 28.5, Ny Baiboly)
  2. ↑ "Ary ankehitriny ianareo mikasa hanohitra ny fanjakan'i Jehovah, izay eo an-tànan'ny taranak'i Davida; ary ianareo dia maro be, sady misy ombilahy kely volamena ao aminareo, izay nataon'i Jeroboama ho andriamanitrareo." (2Tant. 13.8, Ny Baiboly)
  3. ↑ France, R. T. (2005). "Kingdom of God". In Vanhoozer, Kevin J.; Bartholomew, Craig G.; Treier, Daniel J.; Wright, Nicholas Thomas (eds.). Dictionary for Theological Interpretation of the Bible. Grand Rapids: Baker Book House. pp. 420–422. ISBN 978-0-8010-2694-2.
  4. ↑ "10 Ka dia efa mby ato am-poko ny hanao fanekena amin'i Jehovah, Andriamanitry ny Isiraely, mba hiala amintsika ny fahatezerany mirehitra. 11 Ry zanako, aza malaina ianareo; fa ianareo no nofidin'i Jehovah hijanona eo anatrehany hanompo Azy ka ho tonga mpanao fanompoam-pivavahana sy mpandoro ditin-kazo manitra ho Azy. 12 Dia nitsangana ny Levita, dia Mahata, zanak'i Amasay, sy Joela, zanak'i Azaria, tamin'ny taranaky ny Kehatita; ary tamin'ny taranak'i Merary dia Kisy, zanak'i Abdia, sy Azaria, zanak'i Jehalalila; ary tamin'ny Gersonita dia Joa, zanak'i Zima, sy Edena, zanak'i Joa" (1Tant. 29.10-12, Ny Baiboly)
  5. ↑ "Akory ny halehiben'ny famantarany! Ny fanjakany dia fanjakana mandrakizay, ary ny fanapahany dia hahatratra ny taranaka fara mandimby." (Dan. 3.33, Ny Baiboly)
  6. ↑ James Mays, Psalms: Interpretation, 2011, ISBN 0664234399, pp. 438–439
  7. ↑ George Eldon Ladd, The Presence of the Future: The Eschatology of Biblical Realism, Eerdmans (Grand Rapids: 1974), 46–47.
  8. ↑ Leland Ryken, James C. Wilhoit and Tremper Longman III, Dictionary of Biblical Imagery, Nov 11 1998, ISBN 0830814515, pp. 478–479.
  9. ↑ "Ary hoy Mikaia: Henoy ary ny tenin'i Jehovah: Nahita an'i Jehovah nipetraka teo amin'ny seza fiandrianany aho, ary ireo maro be rehetra any an-danitra nitsangana teo andaniny avy, dia teo amin'ny ankavanany sy teo amin'ny ankaviany." (1Mpaj. 22.19, Ny Baiboly)
  10. ↑ "Mbola nijery ihany aho mandra-pametraka ny seza fiandrianana, ary ny Fahagola no nipetraka teo, ny fitafiany dia fotsy toy ny fanala, ary ny volon-dohany toy ny volon'ondry madio; ny seza fiandrianany dia lelafo, ary ny kodiany dia afo mirehitra." (Dan. 7.9, Ny Baiboly)
  11. ↑ Bowker 2005, pp. Throne of God
  12. ↑ 12,0 et 12,1 Daniel Marguerat, L'aube du christianisme, éd. Labor et Fides/Bayard, 2008, p. 48.
  13. ↑ Paul Mattéï, Le christianisme antique de Jésus à Constantin, éd. Armand Colin, 2008, p. 62.
  14. ↑ Christian Grappe, Le Royaume de Dieu : avant, avec et après Jésus, éd. Labor et Fides/Le Monde de la Bible, 2001, p. 50.
  15. ↑ George Eldon Ladd, The Presence of the Future: The Eschatology of Biblical Realism, Eerdmans (Grand Rapids: 1974), 130.
  16. ↑ George Eldon Ladd, The Presence of the Future: The Eschatology of Biblical Realism, Eerdmans (Grand Rapids: 1974), 131.
  17. ↑ Karl Rahner (2004), Encyclopedia of Theology: A Concise Sacramentum Mundi, ISBN 0860120066, p. 1351.
  18. ↑ 18,0 18,1 et 18,2 Simon Claude Mimouni, Le christianisme des origines à Constantin, éd. PUF/Nouvelle Clio, 2006, p. 106.
  19. ↑ 19,0 et 19,1 David Flüsser, R. Steven Notley, Gabriel Raphaël Veyret, Jésus, éd. de l’éclat, 2005, pp. 96-103, vakio eto [tahiry].
  20. ↑ I Teodasy na Tadeo dia mpaminany jiosy izay nanatanteraka fahagagana maro sady nahavory olona maro ka mety nitonon-tena ho mesia. Noravan'ny prokotatora romana Kospio Fado ny vahoaka nanaraka azy ary notapahina ny lohany ka nentina tany Jerosalema tamin'ny taona 44 na 45 na 46.
  21. ↑ Albert I. Baumgarten, "Jésus de Nazareth", in Jean-Robert Armogathe, Pascal Montaubin et Michel-Yves Perrin (dirs.), Histoire générale du christianisme des origines au xve siècle, éd. P.U.F., 2010, p. 24.
  22. ↑ Claude Tassin, « Jean-Baptiste et les baptistes », dans Aux origines du christianisme, éd. Gallimard/Le Monde de la Bible, 2000, pp. 181-182.
  23. ↑ 23,0 et 23,1 Paul Mattéï, Le christianisme antique de Jésus à Constantin, éd. Armand Colin, 2008, p. 73.
  24. ↑ 24,0 et 24,1 Paul Mattéi, Le christianisme antique de Jésus à Constantin, éd. Armand Colin, 2008, p. 62.
  25. ↑ Christian Grappe, Le Royaume de Dieu : avant, avec et après Jésus, éd. Labor et Fides/Le Monde de la Bible, 2001, pp. 49-50.
  26. ↑ Paul Mattéï, Le christianisme antique de Jésus à Constantin, éd. Armand Colin, 2008, p. 69.
  27. ↑ Paul Mattéï, Le christianisme antique de Jésus à Constantin, éd. Armand Colin, 2008, p. 76.
  28. ↑ 28,0 28,1 et 28,2 Nalaina avy ao amin'ny Baiboly protestanta amin'ny teny malagasy.
  29. ↑ 24 Ary nanao fanoharana hafa koa taminy Izy ka nanao hoe: Ny fanjakan'ny lanitra dia tahaka ny lehilahy anankiray izay namafy voa tsara tany an-tanimbariny; 25 fa raha natory ny olona, dia avy ny fahavalony ka namafy voan-tsimparifary teny amin'ny vary, dia lasa nandeha. 26 Ary rehefa naniry ny vary ka niteraka dia niposaka koa ny tsimparifary. 27 Dia avy ny mpanompon-dralehilahy ka nanao taminy hoe: Tompoko, tsy voa tsara va no nafafinao tany an-tanimbarinao? koa avy taiza kosa ny tsimparifary? Dia hoy izy taminy: 28 Fahavalo no nanao izany. Ary ny mpanompony nanao taminy hoe: Koa tianao va handehananay hanongotra sy hanangona azy? 29 Fa hoy izy: Tsia, fandrao, raha manongotra ny tsimparifary ianareo, dia hongotanareo miaraka aminy koa ny vary. 30 Aoka ihany hiara-maniry izy roroa ambara-pihavin'ny fararano; ary amin'ny fararano dia holazaiko amin'ny mpijinja hoe: Angony aloha ny tsimparifary, ka ataovy amboarany mba hodorana; fa ny vary dia taomy ho any an-tsompitro. (Mat. 13.24-30, Ny Baiboly)
  30. ↑ 1 Ary amin'izany ny fanjakan'ny lanitra dia ho tahaka ny virijina folo, izay nitondra ny fanalany ka nivoaka hitsena ny mpampakatra. 2 Ary ny dimy tamin'ireo dia adala, fa ny dimy kosa hendry. 3 Fa ny adala nandray ny fanalany*, nefa tsy nitondra solika fitaiza; 4 ary ny hendry kosa nitondra solika tao anatin'ny fitondrany sy ny fanalany. 5 Ary raha naharitra ela ny mpampakatra, dia samy rendrehana avy izy rehetra, ka dia natory. 6 Ary nony mamatonalina, dia nisy antso hoe: Indro ny mpampakatra! Mivoaha mba hitsena azy. 7 Dia nitsangana ireo virijina ireo, ka samy namboatra ny fanalany. 8 Dia hoy ny adala tamin'ny hendry: Mba omeo kely amin'ny solikareo izahay; fa efa ho faty ny fanalanay. 9 Fa ny hendry namaly ka nanao hoe: Sao tsy ampy ho anay sy ho anareo, fa mandehana mankany amin'ny mpivarotra ianareo, ka mividiana ho anareo. 10 Fa raha mbola lasa nividy izy, dia tonga ny mpampakatra, ary izay efa niomana dia niara-niditra taminy tao amin'ny fampakaram-bady, ary dia narindrina ny varavarana. 11 Ary rehefa afaka izany, dia tonga kosa ireo virijina teo ka nanao hoe Tompoko, tompoko, vohay izahay. 12 Fa izy namaly hoe: Lazaiko aminareo marina tokoa: Tsy fantatro ianareo. 13 Koa amin'izany miambena ianareo, fa tsy fantatrareo na ny andro na ny ora. (Mat. 23.1-13, Ny Baiboly)
  31. ↑ Hervé Legrand, "Royaume de Dieu", in Encyclopaedia universalis, 2011, DVD.
  32. ↑ 32,0 et 32,1 Gospel of Thomas’s 114 Sayings of Jesus, Biblical Archaeological Society. June 4, 2017.
  33. ↑ 33,0 et 33,1 Millard J. Erickson (2001), Introducing Christian Doctrine (2nd Edition), ISBN 0801022509, pp. 391–392.
  34. ↑ Wolfhart Pannenberg (2004), Systematic Theology Vol 2, ISBN 0567084663, pp. 390–391.
  35. ↑ Michael James McClymond (2004), Familiar Stranger: An Introduction to Jesus of Nazareth, ISBN 0802826806, pp. 77–79
  36. ↑ Bruce Chilton and Craig A. Evans (1998), Studying the Historical Jesus: Evaluations of the State of Current Research, ISBN 9004111425, pp. 255–257.
  37. ↑ 37,0 37,1 et 37,2 R.T. France (2003), Divine Government: God's Kingship in the Gospel of Mark, ISBN 1573832448, pp. 1–3
  38. ↑ 38,0 et 38,1 Kittel, Gerhard (1966). Theological Dictionary of the New Testament, Volumes 3-4 (1966 ed.). Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 0-8028-2245-2. pp. 164–166.
  39. ↑ Philip Edgecumbe Hughes A Commentary on the Epistle to the Hebrews, p. 401, 1988 "The theme of Christ's heavenly session, announced here by the statement he sat down at the right hand of God, .. Hebrews 8:1 "we have such a high priest, one who is seated at the right hand of the throne of the Majesty in heaven"
Hita tao amin'ny "https://mg.wikipedia.org/w/index.php?title=Fanjakan%27_Andriamanitra&oldid=1092658"