Literatiora apôkaliptika
Literatiora apôkaliptika na soratra apôkaliptika no ilazana ny boky sy karazan-dahatsoratra mirakitra faminaniana ara-pahitana izay lazain' ny mpanoratra azy fa avy amin' Andriamanitra sady miresaka ny amin' ny maha antomotra ny hiafaran' izao rehetra izao sy ny hiavian' ny tontolo vaovao tonga lafatra. Izany literatiora izany dia nandroso tao amin' ny kolontsaina jiosy (na jody) taorian' ny fahababoana ary nankafizin' ny Kristiana voalohany koa. Ny sasany amin' ireo boky sy soratra ireo no noraisina ho kanônika ao amin' ny Baiboly fa ny sisa rehetra dia viasokajy ho apôkrifa. Ny Apôkalipsan' i Joany na Apôkalipsin' i Jaona ao amin' ny Testamenta Vaovao no apôkalipsy fantatra indrindra, nefa ahitana lahatsoratra apôkaliptika koa ny boky sasany ao amin' ny Testamenta Taloha sy Testamenta Vaovao. Vitsy ny soratra apôkaliptika voaray ho kanôna ao amin' ny Baboly. Ny maro amin' ny soratra apôkaliptika dia apôkrifa.
Ny soratra apôkaliptika kanônika
[hanova | hanova ny fango]Ny soratra apôkaliptika ao amin' ny Testamenta Taloha
[hanova | hanova ny fango]Misy soratra apôkaliptika ny ao amin' ny Testamenta Taloha, nefa amin' ny ankapobeny dia miditra anatin' ny faminaniana mahazatra izany, toy ny ao amin' ny bokim-paminaniana sahala amin' ny Bokin' i Isaia (24–27; 34–35), ny Bokin' i Jeremia (33.14-26), ny Bokin' i Ezekiela (38–39), ny Bokin' i Jôela (3.9-17), ny Bokin' i Zakaria (12–14) ary ny Bokin' i Daniela izay efa apôkaliptika feno.
- Isaia 24–27 (atao hoe "Apôkalipsy lehibe"); 34–35 (atao hoe "Apôkalipsy kely");
- Jeremia 33:14-26;
- Ezekiela 38–39;
- Jôela 3:9-17;
- Zakaria 12–14;
- Daniela 7–12;
Ny soratra apôkaliptika ao amin' ny Testamenta Vaovao
[hanova | hanova ny fango]Tsy ny Apôkalipsan' i Joany (na Jaona) ihany no boky apôkaliptika ao amin' ny Testamenta Vaovao fa na ny Filazantsara sy ny epistily sasany koa dia ahitana andalana apôkaliptika na eskatôlôjika. Ireto ny andalana apôkaliptika ao amin' ny Testamenta Vaovao ankoatran' ny ao amin' ny Apôkalipsan' i Joany, indrindra ny ao amin' ny Evanjelin' i Matio sy ny Evanjelin' i Marka ary ny Epistily faharoa ho an' ny Tesalôniana:
- Matio 24–25;
- Marka 13;
- 2 Tesalôniana 2.
- Apôkalipsan' i Joany
Ny boky apôkaliptika apôkrifa
[hanova | hanova ny fango]Ny ankabeazan' ny asasoratra apôkaliptika apôkrifa (tsy voaray ho kanôna) dia mitondra ny anarana hoe "Apôkalipsy" na "Apôkalipsa". Misy karazany roa izy ireo raha ny fotoana nanoratana azy no heverina, dia ireo izay nosoratana teo anelanelan' ny nanoratana ny Testamenta Taloha sy ny Testamenta Vaovao sy ireo izay nosoratana tamin' ny fotoanan' ny Testamenta Vaovao na taorian' io. Ny Prôtestanta dia miantso an' ireo boky ireo hoe "pseodepigrafa".
Apôkalipsy apôkrifa talohan' ny Testamenta Vaovao
[hanova | hanova ny fango]Ireto avy ny apôkalipsy apôkrifa talohan' ny Testamenta Vaovao:
- Apôkalipsin' i Abrahama
- Apôkalipsin' i Daniela
- Apôkalipsy grikan' i Daniela
- Apôkalipsin' i Elia
- Apôkalipsin' i Mosesy (na Bokin' ny Jobily na Testamentan' i Mosesy)
- Apôkalipsiny grikan' i Ezra (na Apôkalipsa grikan' i Esdrasa)
- Apôkalipsin' i Zefania
- Apôkalipsin' i Ezekiela
- Apôkalipsy grikan' i Baroka
- Apôkalipsy siriakan' i Baroka
- Apôkalipsin' i Nôa
- Fanambaràn' i Gabriela
- Apôkalipsin' i Lameka
- Apôkalipsin' i Metatrôna
- Apôkalipsin' i Zerobabela
- Apôkalipsy arameana
- Bokin' i Henôka (na Henôka etiôpiana)
- Boky faharoan' i Henôka (na Henôka slava)
- Boky fahatelon' i Henôka (na Henôka hebreo)
- Testamentan' i Mosesy (na Bokin' ny Jobily)
Ny Bokin' i Henôka (na Henôka etiôpiana) dia apôkrifa na pseodepigrafa ho an' ny ankamaroan' ny fiangonana fa kanônika (deoterôkanônika raha ny marina kokoa) izy ho an' ny Fiangonana ôrtôdôksa teoahedo etiôpiana. Toraka izany koa ny Bokin' ny Jobily.
Apôkalipsy apôkrifa tamin' ny andron' ny Testamenta Vaovao na taoriany
[hanova | hanova ny fango]Ireto avy ireo Apôkalipsy tamin' ny fotoan' ny Testamenta Vaovao na taoriany:
- Apôkalipsin' i Adama
- Apôkalipsy voalohan' i Jakôba
- Apôkalipsy faharoan' i Jakôba
- Apôkalipsa voalohan' i Joany
- Apôkalipsa faharoan' i Joany
- Apôkalipsa fahatelon' i Joany
- Apôkalipsin' i Gôliasa
- Apôkalipsan' i Metôdiôsy
- Apôkalipsin' i Paoly
- Apôkalipsy kôptan' i Paoly
- Apôkalipsin' i Petera
- Apôkalipsy gnôstikan' i Petera
- Apôkalipsin' i Sedraka
- Apôkalipsin' ny Eseniana
- Apôkalipsin' i Samoela sy i Kalamôna
- Apôkalipsin' i Stefana