Mwali

I Mwali na Moheli dia nosy sy fanjakana mizaka tena ao amin' ny tamba-nosin' i Kômôro ao amin' ny Lakandrano Môzambika, sady mitambatra ao amin' ny Firaisan' i Kômôro. Izy no nosy farany kely sady be mpizaha tany indrindra ao amin' ireo nosy telo mitambatra ao amin' ny Firaisan' i Kômôro. I Fomboni no renivohiny. Misy mponina 52 360 izy tamin' ny taona 2015.

Manana lavany mirefy 30 km sy sakany 12 km io nosy io. Izy no kely indindra amin' ireo nosy telon' i Kômôro sady mahasarika mpizaha tany indrindra. Mahatratra 860 m ny haambon' ny tandavan-tendrombohitra ao aminy. Manana alan' orana toa an' i Ngazidja i Mwali.

Ny ankabeazan' ny mponina ao dia manam-piaviana banto, arabo, maley, malagasy ary eorôpeana. Ny fivavahana silamo no arahin' ny mponina ao.

Tantara

Talohan' ny fanjanahantany

Tombanana fa tamin’ ny taonjato faha-9 no nisy ny fiorenam-ponenana voalohany nataon' ny mpifindra monina avy aty Madagasikara. I Mwali dia teo ambany fahefan’ ny soltanan' i Nzwani hatramin' ny taona 1830. Tamin' io taona io dia ireo mpifindra monina avy aty Madagasikara notarihind-Ramanetaka, izay nanova ny anarany ho Abderemane tatỳ aoriana, no naka an' ilay nosy ary nanangana ny Soltanatan' i Mwali.

Tamin' ny fanjanahantany

Tamin' ny taona 1886 dia nametraka prôtektôrata tany i Frantsa. Fikomiana maro no nitranga tamin' ny taona 1899 sy 1902, izay tsy nitsahatra raha tsy tamin' ny alalan' ny ra mandriaka. Tamin' ny taona 1909, taorian' ny tantaram-pitiavana iray tsy mampino dia nampidirin' i Frantsa ho anisan' ny tanim-pireneny ilay nosy, rehefa nanala an-keriny an' i Salima Machamba, mpanjakavavy farany, sy nanafoana ny soltanata tamin' ny taona 1902.

Tamin' ny fahaleovantenan' i Kômôro

Tamin' ny taona 1975, taorian' ny fitsapankevi-bahoaka momba ny fahaleovantena nokarakarain' ny mpanjanatany frantsay sy ny fandresen' ny mpitaky fahaleovantena, dia nanambara ny fananganana ny Repoblikan' i Kômôro ireo solontena voafidy tao amin' ny nosy efatra Kômôro, taorian' ny fanambaràna manetriketrika ny fahaleovantena teo anoloan' ity fivoriambe ity, nataon' i Ahmed Abdallah, filohan' ny filankevitry ny governemanta, izay nesorin' i Ali Soilih tamin' ny fitondrana, telo herinandro taty aoriana (1975-1978).

Rehefa niverina teo amin' ny fitondrana i Ahmed Abdallah dia nanangana ny Repoblika Federaly Islamikan' i Kômôro (frantsay: République fédérale islamique des Comores na RFIC) tamin' ny taona 1978, niaraka tamin' ny fanampian' ny mpikarama an' ady frantsay. Ny fahefana ara-pôlitika sy ny fitantantanan-draharah' ilay repoblika federaly islamika dia tao Moroni (ao amin' ny nosy Ngazidja).

Tamin' ny taona 1991 dia nanambara ny fahaleovantenany i Mwali, nandefa ny miaramila i Saïd Mohamed Djohar.

Tamin’ ny 11 aogositra 1997 anefa vao nihaona tamin' i Nzwani, izay nanambara ny fahaleovantenany herinandro talohan’ izay, i Mwali izay vao nanambara koa ny fahaleovantenany. I Said Mohamed Souef dia lasa filohan' ilay nosy ary i Soidri Ahmed no praiminisitra. Taorian’ ny fifampiraharahana anefa dia niditra tao amin’ ny Repoblika Federaly Islamikan' i Kômôro i Mwali tamin' ny taona 1998. Nanomboka teo dia niezaka ny hampifanatona ny fomba fijery teo amin’ i Nzwani sy i Ngazidja ny mpitondra tao Mwali.

Tamin' ny Desambra 2001 dia resin' ny Tafi-Pirenena ho an' ny Fampandrosoana (frantsay: Armée nationale de développement) ny kômandô nahitana mpikarama an' ady 13. Iray monja no naratra tao amin' ny Tafi-Pirenena ho an' ny Fampandrosoana.

Tamin' ny taona 2002 dia neken' i Mwali ny fifanarahana momba ny lalàm-panorenana vaovaon' ny Firaisan' i Kômôro, izay mamela malalaka kokoa ny fizakan-tenan' ireo nosy ao aminy. Lany ho filohan' ny nosy Mwali i Mohamed Fazul tamin' izany. Ny mpanohana azy no nahazo ny ankamaroan' ny toerana tao amin' ny delegasiôna môheliana tao amin' ny Antenimiera tamin' ny fifidianana mpanao lalàna tamin' ny taona 2004.

Tamin' ny taona 2010 dia nisy korontana vaovao nitranga tao Fomboni, nanemotra fanatanterahana fifidianana ny filoha Ahmed Abdallah Mohamed Sambi (taona 2006 -- 2011); izany fifidianana izany, izay notanterahina tamin' ny taona 2011, dia nahatafakatra an' i Ikililou Dhoinine, filohan' ny Firaisana Môheliana, eo amin' ny fitondrana ny fanjakana kômôriana.

Jereo koa

Nosy ao amin' ny Tamba-nosin' i Kômôro:

I Wikimedia Commons dia manana aino aman-jery mikasika an'i : Moheli