Fanekem-pinoana ekiomenika
Ny fanekem-pinoana ekiomenika, amin' ny loteranisma, dia ireto tanisaina manaraka ireto: ny fanekem-pinoana nikeana sy ny fanekem-pinoana apôstôlika ary ny fanekem-pinoana atanaziana.
Ny ankamaroan' ny sampana lehiben' ny kristianisma tandrefana dia manaiky an' ireo fanekem-pinoana ireo, dia ny loteranisma, ny prôtestantisma nohavaozina, ny katôlisisma ary ny anglikanisma. Ny fiangonana metôdista maro dia manaiky ny fanekem-pinoana nikeana sy ny fanekem-pinoana apôstôlika. Ny fiangonana ôrtôdôksa tatsinanana dia manaiky ny fanekem-pinoana nikeana fa tsy manaiky ny fanekem-pinoana apôstôlika sy ny fanekem-pinoana atanaziana.
Ny fanekem-pinoana nikeana
[hanova | hanova ny fango]Ny Fanekem-pinoana nikeana (na niseana) dia tinapaka nandritra ny Kônsily natao tao amin' ny tananan' i Nikea tamin' ny taona 325 izay notovanana nandritra ny Kônsily voalohany tao Kônstantinôpôly tamin' ny taona 381. Mizara fehezan-kevitra telo izy dia ny finoana an' Andriamanitra Ray sy ny finoana an' i Jesoa Kristy ary ny finoana ny Fanahy Masina ary taty aoriana dia natsofoka ny amin' ny finoana ny Fiangonana masina. Manamafy ny maha Zanak' Andriamanitra sy ny maha Andriamanitra an' i Jesoa Kristy io fanekam-pinoana io. Hamafisiny koa ny maha Andriamanitra ny Fanahy Masina nefa tsy Andriamanitra maro izany, hoy izy, fa Andriamanitra tokana. Izany dia entina hamaritra ny finoana ny maha Telo Izay Iray na Trinite an' Andriamanitra. Maro amin' ireo fiangonana niforona taty aoriana no tsy mampiasa io fiekem-pinoana io noho izy ireo manohitra ny Trinite.
Toy izao ilay fanekem-pinoana ao amin' ny fiangonana loterana:
"Izaho mino an’Andriamanitra Tokana, Ray tsitoha, Mpanao ny lanitra sy ny tany ary ny zavatra rehetra, na ny hita na ny tsy hita.
Izaho mino an’i Jesosy Kristy Tompo Tokana, Zanak’Andriamanitra Lahitokana; nateraky ny Ray talohan’ ny fotoana rehetra; Andriamanitra avy amin’Andriamanitra; fahazavana avy amin’ny fahazavana, Andriamanitra marina avy amin’Andriamanitra marina; nateraka fa tsy noharina; miray Sobstansa (Izy maha-Izy Azy) amin’ny Ray; amin’ ny alalany no nahariana ny zavatra rehetra. Noho isika olombelona sy ny famonjena antsika no nidinany avy any an-danitra, ary tonga nofo notorontoronin’ny Fanahy Masina tao an-kibon’ i Maria virijina ka natao olombelona; nohomboana tamin’ny hazo fijaliana koa hisolo antsika fony nanapaka Pontio Pilato; nijaly ary nalevina; ary nitsangana indray tamin’ny andro fahatelo araka ny Soratra Masina; niakatra ho any an-danitra; mipetraka eo ankavanan’ny Ray, ary ho avy indray amim-boninahitra hitsara ny velona sy ny maty, ary tsy hanam-pahataperana ny fanjakany.
Izaho mino ny Fanahy Masina, Izay Tompo sady Mpamelona; Izay avy amin’ny Ray sy ny Zanaka; Izay itsaohana sy omem-boninahitra miaraka amin’ny Ray sy ny Zanaka; Izay niteny tamin’ny alàlan’ny mpaminany.
Izaho mino ny Fiangonana tokana, masina, apostolika, manerana izao tontolo izao. Izaho manaiky ny batisa iray ho famelan-keloka, ary miandry ny fitsanganan’ny maty sy ny fiainana mandrakizay. Amena."
Ny fenekem-pinoana apôstôlika
[hanova | hanova ny fango]Ny Fanekem-pinoana apôstôlika na Simbôlin' ny Apôstôly, izay fantantra amin' ny andian-teny hoe "Izaho mino". Tsy fantatra raha tena avy amin' ny Apôstôly marina ity fanekem-pinoana ity, nefa ny lohateniny dia toa milaza fa ny fehezankevitra tsirairay ao amin' io fiekem-pinoana io dia mampahatsiahy izay voasoratra ao amin' ny Testamenta Vaovao, ary ny fanekem-pinoana dia nosoratana tamin' ny vanimpotoana niandohan' ny Fiangonana. Tsy ampiasain' ny fiangonana tatsinanana (isan' izany ny Ôrtôdôksa) ity fiekem-pinoana ity noho izy ireo tsy mino fa ny Apôstôly tokoa no nanoratra azy.
Toy izao ny endrik' ilay fanekem-pinoana araka ny dikan-tenin' ny Fiangonana Loterana Malagasy:
"Mino an’ Andriamanitra Ray Tsitoha, Mpanao ny lanitra sy ny tany aho;
Ary mino an’ i Jesosy Kristy, Zanaka/Zanany lahy Tokana Tompontsika. Izay notorontoronina tamin’ ny Fanahy Masina, naterak’ i Maria Virijiny, nijaly raha nanapaka i Pontio Pilato, nohomboana tamin’ ny hazofijaliana, maty ka nalevina, nidina tany amin’ ny fiainan-tsi-hita, nitsangana tamin’ ny maty tamin’ ny andro fahatelo, niakatra ho any an-danitra, mipetraka eo ankavanan’ Andriamanitra Ray Tsitoha, avy any no hihaviany hitsara ny velona sy ny maty.
Mino ny Fanahy Masina aho, ny Fiangonana Masina manerana izao tontolo izao, ny fiombonan’ ny olona masina, ny famelan-keloka, ny fitsanganan’ ny tena amin’ ny maty ary ny fiainana mandrakizay. Amena."
Ny fanekem-pinoana atanaziana
[hanova | hanova ny fango]Ny Fanekem-pinoana atanaziana dia fanekem-pinoana kristiana manamafy ny maha Trinite an' Andriamanitra sy ny fifandraisan' ny Ray sy ny Zanaka ary ny Fanahy Masina, ny fitoviany sy ny fahasamihafany. Noho izy ahitana ny filazana ny amin' ny "fivoahan' ny Fanahy Masina amin' ny Zanaka" (Filioque) dia tsy ampiasain' ny fiangonana tatsinanana izay nanohitra an' izany. Tsy azo antoka loatra ny maha i Atanasio na Atanazy ny nanoratra ny Fanekem-pinoana atanaziana, satria ahitana famelaran-kevitra teôlôjika momba lohahevitra nampidirina taty aorian' ny nahafatesan' i Atanasio ilay fanekem-pinoana ka isan' izany ny amin' ny hevitra momba ny "fivoahan' ny Fanahy Masina amin' ny Zanaka" (Filioque).