Fanasan-tongotra (fivavahana)
Ny fanasan-tongotra dia fanao ara-pivavahana tanterahina ho fahatsiarovana ny nanasan' i Jesoa Kristy ny tongotr' ireo mpianany ny omalin' ny andro hijaliany, talohan' ny hiarahany miakafo amin' izy ireo. Amin' ny Alakamisy Masina no anatanterahana izany fomba izany hatramin' ny andron' ny Fiangonana voalohany ary izany dia nolovan' ny fiangonana kristiana hatra aty aoriana, afa-tsy ao amin' ny fiangonana prôtestanta sasany.
Efa nisy ny fanasan-tongotra teo amin' ny Grika sy teo amin' ny Hebreo sy Jiosy nefa tsy voatery hanana endrika ara-pivavahana izany.
Maro ny fiangonana (anisan' izany ny Anglikana, ny Loterana, ny Metôdista, ny Presbiteriana, ny Menônita ary ny Katôlika) manatanteraka fifanasan-tongotra amin' ny Alakamisy Fanasan-tongotra na Alakamisy Masina ao amin' ny Herinandro Masina. Misy koa ny fiangonana izay manao ny fifanasana tongotra ho ôrdônansin' ny fiangonana, ka anisan' izany ny Adventista, ny Anabatista, Baptista, ny Batista Afaka, ary ny Pentekôstista.
Tamin' ny Andro Taloha
[hanova | hanova ny fango]Teo amin' ny Grika
[hanova | hanova ny fango]
Ahitana ohatra momba ny fanasan-tongotra ny Andro Taloha, satria nandeha tsy nisy kapa na nanao kapa tsotra ny olona: ny mpampiantrano nanome rano sy mpanompo hanasa ny tongotry ny vahiny, fihetsika fanomezam-boninahitra izany. Teo amin’ ny Grika, ohatra, dia voalaza ao amin’ ny tononkalo lava dia lava atao hoe Odysseia ny toy izany, tamin' ny nanasan' i Eorikleia mpitaiza an’ i Odiseosy ny tongony.
Araka ny Testamenta Taloha
[hanova | hanova ny fango]Io fomba fanao io koa dia voalaza any amin’ ny Testamenta Taloha. Ao amin’ ny Genesisy, i Abrahama dia nampanao fanasana ny tongotr’ ireo anjely nafenina ho toy ny mpandeha lavitra ary i Jôsefa nampanao ny an’ ireo rahalahiny nandritra ny fampihavanana azy ireo tany Ejipta.
Izany fomba fanasan-tongotra izany dia mariky ny voninahitra omen' ny lohan' ny fianakaviana ho an' ny vahiny nasainy: Hoy i Abigaila tamin’ ny mpanompon’ i Davida izay tonga hangataka azy ho vadin’ ny tompony:
"Indro fa ny ankizivavinao dia toy ny mpanompo hanasa ny tongotry ny mpanompon' ny tompoko." (1Samoela 25:41, Ny Baiboly Masina).
Tsy isalasalana fa firesahana ankolaka ny voalazan' ny Salamo (Sal. 108:9 na 108:10) izany, rehefa niantso an’ i Môaba ho tavin-drano fandroany ny mpanao salamo:
"Moaba tavin-drano fandroako, Edoma anipazako ny kapako; Ny tanin' ny Filistina no anaovako hobin-kafaliana!" (Sal. 108:10, Ny Baiboly Masina)
Araka ny Testamenta Vaovao
[hanova | hanova ny fango]Ao amin' ny Filazantsara
[hanova | hanova ny fango]Ao amin' ny Vavao Mahafaly araka an' i Joany no itantarana ny fanasan-tongotra nataon' i Jesoa an' ireo mpianany, ka izao no hafatra nataony momba izany:
"14Ka raha izaho Tompo sy Mpampianatra aza nanasa ny tongotrareo, hianareo samy hianareo koa dia tsy maintsy hifanasa tongotra; 15satria nomeko fianarana hianareo mba hanaovanareo toy ny nataoko taminareo. 16Lazaiko marina dia marina aminareo: Ny mpanompo tsy ambony noho ny tompony; na ny iraka tsy ambony noho izay naniraka azy. 17Raha fantatrareo izany, dia ho sambatra hianareo raha manao izany. " (Joa 13.14-17, Ny Baiboly Masina).
Tsy miresaka ny amin' ny fifanasan-tongotra ny Filazantsara sinôptika (Matio sy Marka ary Lioka). Mitovitovy amin' ny fanasan-tongotra ny nataon' ilay vehivavy nanosotra menaka manitra ny tongotr' i Kristy tao amin’ i Simôna Fariseo, izay nitenenan' i Jesoa fa tsy nanaja io fomba amam-panao fanomezam-boninahitra io izy. Ao amin' ny filazantsara efatra (Matio 26:6-13, Marka 14:3-9, Lioka 7:36-50 ary Joany 12:1-8) dia ahitana izany na dia tsy mitovy tantaraka aza ny fitantaran' izy ireo.
Ilay vehivavy mpanota nanasa ny tongotr' i Jesoa tamin’ ny ranomasony, ka izany fihetsika izany dia toy ny tandindona mampihetsi-po momba ny famantsihana ny tongotr’ i Kristy teo amin’ ny hazo fijaliana, fihetsika mifanohitra tanteraka amin’ ny fanasan-tongotra.
Ao amin' ny epistilin' i Paoly
[hanova | hanova ny fango]Voaresaka ao amin' ny epistilin' i Paoly koa ny fanasan-tongotra izay toy ny fihetsika fanajana, ary ao amin' ny epistiliny voalohany nosoratany ho an' i Timôty (5:10) dia tsy maintsy nanasa ny tongotry ny olona masina ny mpitondratena: "Ny soratana ho isan' ny mpitondratena dia aoka tsy ho latsaka ny enim-polo taona, tsy nanambady afa-tsy indray mandeha, tsara laza amin' ny asa soa: namelon-janaka, nampiantrano vahiny, nanasa tongotry ny olo-masina, niantra ny ory, nazoto tamin' ny asa soa rehetra." (1Timôte 5:9-10, Ny Baiboly Masina)