Epistily voalohany nosoratan' i Petera

Ny Epistily voalohany nosoratan' i Petera na Epistola voalohany nosoratan' i Masindahy Piera na Taratasy voalohany nosoratan' i Piera dia boky ao amin' ny Testamenta Vaovao ao amin' ny Baiboly, izay anisan' ireo atao hoe epistily. Atao hoe Epistily Katôlika io taratasy io noho izy tsy natokana ho ana fiangonana iray fa ho an' ny fiangonana rehetra sy ny olona rehetra. Tokony ho teo anelanelan' ny taona 64 sy 90 no nanoratana azy.

Misy toko 5 ity boky ity.

Ny toko voalohany dia miresaka ny anjara asan' i Kristy efa voalahatra rahateo, dia ny maha Mpanavotra azy.

Ny toko faharoa sy fahatelo dia manazava fa i Jesoa no vato fehizoron' ny Fiangonana, fa ny fitambaran' ny mpino rehetra no manao ny asam-pisoronan' ny mpanjaka (izay fantatra indrindra ao amin' ny Prôtestantisma amin' ny fitenenana hoe "mpisorona ny mpino rehetra") sy firenena masina (1Pet. 2:9-10) ary i Kristy dia nitory teny tamin' ny fanahy voafonja (1Pet. 3:18-20).

Ny toko fahefatra sy fahadimy dia manazava ny antony itoriana ny Filazantsara na Evanjely amin' ny maty sy ny antony tokony hiandrasan' ny loholona ny ondry.

Ny anaran' ny boky

Πρώτη Επιστολή Πέτρου / Prôtê Epistolê Petrou no anaran' io epistily io amin' ny teny grika fa Epistula I Petri kosa amin' ny teny latina.

Zava-nitranga manodidina

Ny Epistily voalohany nosoratan' i Petera dia nosoratana ho an' ny fiangonana kristiana tany Asia Minora, nosoratana avy any "Babilôna": nanolotra ny tananan' i Rôma ho nanoratana io taratasy io ny fikarohana. Sarotra hamarinina talohan' ny taona 70 io anarana io nefa io no safidin' ny mpikaroka maro.

Ny mpanoratra

Araka ny lovantsofina kristiana

Ity epistily ity dia tao hoe an' i Petera (na Piera) mpianatr' i Jesoa Kristy (1Pet. 1:1), "vavolombelon' ny fahorian' i Kristy" (1Pet. 5:1), sady nosoratan' i Silvana na Silasy, rahalahy mpino (1Pet. 5:12). Ny maha an' i Petera an' ity epistily ity dia hamarinin' ny lovantsofin' ny Fiangonana araka ny hita ao amin' ny 2Petera 3:1 sy araka ny filazan' i Ireneo sy i Tertoliano ary i Klemento avy any Aleksandria.

Araka ny fikarohana ankehitriny

Toherin' ny mpikaroka maro ny fahamarinan' izany lovantsofina izany noho ireto antony manaraka ireto:

Voasoratra amin' ny fiteny grik an' olona mahafehy io fiteny io ilay epistily sady manao tonon-tsiahy andalana ao amin' ny Baiboly jiosy amin' ny teny grika, dia ny Septoajinta, fa tsy ny Baiboly jiosy amin' ny teny hebreo (na TanakhTanakh).
Manakaiky ny an' i Paoly ny teôlôjiany. Tsy dia miresaka mivantana ny amin' ny fiainan' i Jesosy sahala amin' izay hita ao amin' ny Filazantsara (na Evanjely) izy. Na dia izany aza dia azo inoana fa mety voasoratr' i Petera nampian' i Silvana talohan' ny fanenjehana ny Kristiana nataon' i Nerô tamin' ny taona 64 taor. J.K. io epistily io.
Manambara ny zava-niseho manakaiky ny taona 70 hatramin' ny taona 80 taor. J.K. anefa ny zavatra niainan' ny Fiangonana resahin' ilay epistily. Raha marina izany filazana izany dia mety ho mpianatr' i Petera no nanoratra taorian' ny fahafatesan' i Petera tao Rôma, mba hitohizan' ny fampianarany.

Famintinana

Tsy ahitana famelabelarana teôlôjika lehibe vaovao ity epistily ity. Tsara homarihina ny hamaroan' ny firesahana ankolaka momba ny batisa (na batemy) ao amin' ny toko telo voalohany. Miorina amin' ny batisa ny maha kristiana ny Kristiana, ka miseho ho toy ny katekisma (na katesizy) kely na toriteny momba ny batisa izany.

Ao amin' io taratasy io koa no hany ahitana firesahana momba ny fidinan' i Jesoa Kristy hitoriteny any amin' ny fiainan-tsy hita taorian' ny fahafatesany, ao amin' ny Testamenta Vaovao (1Pet. 3:19-20).

Tsy ny haneho ny fototry ny finoana no zava-kendren' ity taratasy ity. Mamporisika sy mananatra ny Kristiana ny mpanoratra mba haharitra ao amin' ny finoana, na dia miaina ao anaty fahasahiranam-be aza izy ireo, dia ny fanenjehana (1Pet. 4:12-19). Manohana ny heviny amin' ny fampahatsiahivana ny fanantenana notorina tamin' izy ireo sy amin' ny batemy na batisa izay azon' izy ireo sady nahatonga azy ireo ho "fanjakà-mpisorona sy firenena masina" (1Pet. 2:9) ilay taratasy. Asainy hijoro ho vavolombelona eo anatrehan' ny Jentilisa na Jentily ny Kristiana mba ho fahazavana ho azy ireo (1Pet. 3:15-16). Tokony hanaja ny manampahefana ara-pôlitika ny Kristiana na dia Jentily aza ireo manampahefana ireo (1Pet. 2:13-17) sady amporisihin' ny mpanoratra ny mpanompo (andevo) mba hanaja ny tompony, ka i Jesoa no ohatra amin' izany (2:18-25). Tokony hanaiky ny vadiny ny vehivavy kristiana ary ny lehilahy kristiana dia tokony hanaja vady (1Pet. 3:1-7).

Tokony hiainana amim-pahamasinana ny Kristiana rehetra, dia fiainam-pitiavana izany, ary tsy tokony hatahotra fijaliana, na dia tsy an-drariny aza izany, satria i Kristy koa aza dia nijaly noho ny amin' ny mpanota (1Pet. 3:18). Antony iray koa tokony haharetana amin' ny finoana sy amin' ny fanantenana ny fahantomotry ny fiafaran' izao tontolo izao (2Pet. 4:7).

Lohahevitra miavaka

Fidinana tany amin' ny fiainan-tsy hita

Ny mpanoratra dia miresaka ny amin' i Jesoa, taorian' ny fahafatesany, izay nitory teny tamin' ny fanahy voafonja (1Pet. 3:18-20). Ity ampahan-dahatsoratra ity, sy ny sasany hafa koa toy izay hita ao amin' ny Evanjely nosoratan' i Matio sy ao amin' ny Evanjely nosoratan' i Lioka (Mat. 27:52^[1]; Lio. 23:43^[2]), no anorenana ny finoan' ny Kristiana ny fidinan' i Kristy tany amin' ny fiainan-tsy hita. Na dia miovaova aza ny fivoasana io lahatsoratra io dia misy ny teôlôjiana izay mihevitra fa io toerana lazaina hoe "fiainan-tsy hita" io dia toerana sady tsy any an-danitra no tsy any amin' ny helo amin' ny hevitr' ireo teny ireo mahazatra (paradisa na afobe), izay alehan' ny fanahin' ny olona maty talohan' ny nisian' ny fivavahana kristiana ka niandrasany ny Filazantsara. Ny fiekem-pinoana voalohany niresaka momba ny fidinana any amin' ny fiainan-tsy hita dia ny fiekem-pinoana ariana tany Sirmioma tamin' ny taona 359, ny Fiekem-pinoana nikeana sy kônstantinôpôlitana tamin' ny taona 360. Niely tany Andrefana izany ka nipoitra tao amin' ny Fiekem-pinoana apôstôlika koa taty aoriana.

Tsongan-tsoratra

¹⁸Fa Kristy koa aza efa nijaly indray mandeha noho ny ota, ny Marina hamonjy ny tsy marina, mba hitondra antsika ho amin' Andriamanitra, ka novonoina tamin' ny nofo, fa novelomina tamin' ny fanahy, ¹⁹izay nandehanany sy nitoriany teny tamin' ireo fanahy tao an-tranomaizina, ²⁰dia izay tsy nanaiky fahiny, fony niandry ny fahari-pon' Andriamanitra tamin' ny andron' i Noa, raha mbola namboarina ny sambo-fiara, izay nidiran' ny olona vitsy, dia izy valo mianaka, ka dia namonjena azy ny rano, ²¹izay mamonjy anareo koa ankehitriny, dia ny batisa, izay tenan' io tandindona io,- tsy ny fanesorana ny fahalotoan' ny nofo anefa, fa ny fitadiavana ny fieritreretana tsara eo anatrehan' Andriamanitra, amin' ny nitsanganan' i Jesosy Kristy tamin' ny maty. (1Pet. 3:18-21, Ny Baiboly)

Jereo koa

Epistily hafa

Epistily katôlika

Lohahevitra voakasika

Fidinan' i Kristy any amin' ny fiainan-tsi-hita

Loharano sy fanamarihana

↑ "... ary nisokatra ny fasana, ka maro ny fatin'ny olona masina izay efa nodi-mandry no natsangana..." (Mat. 27.52)
↑ "Dia hoy Jesosy taminy: Lazaiko aminao marina tokoa: Anio no hihaonanao amiko any Paradisa." (Lio. 23.43)

[1] "... ary nisokatra ny fasana, ka maro ny fatin'ny olona masina izay efa nodi-mandry no natsangana..." (Mat. 27.52)

[2] "Dia hoy Jesosy taminy: Lazaiko aminao marina tokoa: Anio no hihaonanao amiko any Paradisa." (Lio. 23.43)

[1]

[2]