Ravelonjanahary

Ravelonjanahary no mpanorina ny fifohazana sy tobilehibe Manolotrony tamin' ny taona 1927. Teraka tamin' ny taona 1850 izy ary maty tamin' ny taona 1970. Notezaina tao amin' ny fiangonana naorin' ny London Missionary Society izy. Nitahiry ody izy. Taty aoriana, araka ny filazany, dia nisehoan’ i Jesoa matetitetika tao an-tanàna sy tany an-tsaha izy tamin' ny fahenimpolo taonany. Nahita zavatra mamirapiratra izy indray hariva sady nahare feo nanasa azy mba hijery ny rantsan-tanany folo izay nisy ny soratry ny Didy folo, sady nampanantena azy fa izay rehetra mino an’ Andriamanitra noho ny teny izay hambarany dia ho sitrana amin' ny alalan' ny fametrahan-tanana. Lazaina fa "maty" nandritra ny enina andro izy ka "nitsangana" tamin' ny andro fahafito; nakarina any an-danitra ny fanahiny ary nomena fanahy hafa izy mba tsy hahafaty azy. Voalaza koa fa tsy nisakafo izy nandritra ny telo volana fa nisotro rano mangatsika fotsiny tamin' ny fotoana nampinarana azy tany an-danitra. Nisy fotoana "nahafatesany" mandritra ny telo andro hafa indray nefa nitsangan-ko velona ihany. Betsaka ny fahagagana nataony, toy ny fanasitranana. Tamin' ny faha-120 taona izy vao maty.

Fiainany talohan' ny naha kristiana azy

Fahazazany sy fitaizana azony

I Renilahy no tena anaran-dRavelonjanahary. Tao Malonotrony, ao amin’ ny faritra Iarindrano-Fianarantsoa no nipetrahany. Izy no vavimatoa tao amin’ ny fianakaviana mpanompo sampy, ary nantsoina mandra-panambadiany. Ombiasa nalaza teo amin’ny faritra ny rainy. Nanatona azy ny olona mba handidy ny havandra tsy hilatsaka amin’ ny tanimbary, na hanome ody handroaka ny voay tsy hihinana ny olona hiampita renirano.

Fahalehibeazany

Nandova avy amin’ ny rainy sy ny raibeny ny talenta ho mpanasitrana sy mpahita i Renilahy. Nanambady an-dRainiboto, izay antsoina koa hoe Rainidalo izy. Nanan-janaka vavy izy ireo izay maty teo amin’ ny fahatanorany rehefa avy nitraka zanaka vavy kely. Noraisin’ izy ireo izany zaza izany nefa maty ihany koa fotoana fohy taty aoriana. Nanangana ny zanak’ anabaviny i Renilahy.

Nitoeran’ ny fanahin’ ny razana i Renilahy. Maro ny zavatra nofadiny: tsy azo afangaro amin’ ny lovia sy ny sotron’ olon-kafa ny loviany sy ny sotrony. Niravaka ody izy, ary nisy volafotsy tao ivohon’ ny volony mirandrany.

Fiainana niova kristiana

Fiovam-pony

Nanomboka tamin’ ny 1900 ny fiovam-pony vokatry ny fahitana tonga taminy. Nandre feo nilaza taminy izy fa nofidin’ Andriamanitra hiasa ho an’ Andriamanitra, dia ny hanafaka ny olona amin’ izay rehetra manandevo azy ireo sy hanasitrana ny aretin’ izy ireo raha mino ny herin’ Andriamanitra izy ireo. Raha mandà izany feo izany i Renilahy dia ho faty. Nanoro hevitra azy hanaiky ny vadiny. Indray andro dia nisy feo nilaza taminy mba hijery ny tanany ka hitany fa fa nisy soratra teo, ka ny Didy Folo izany, araka ilay feo - didy dimy isaky ny tanana. Nilaza taminy koa ilay feo fa izay rehetra mino an’ Andriamanitra noho ny fampianarany dia ho sitrana rehefa avy ametrahany tanana. Nasehon’ ny Fanahy Masina taminy ny fahotany rehetra, na dia ny kely indrindra aza. Nibebaka izy. Tamin' ny 1910, tokony ho enimpolo taona izy, nefa mbola salama tsara.

"Fahafatesana" sy "fitsanganana amin' ny maty"

Nilaza taminy ny Fanahy Masina fa "ho faty" mandritra ny enina andro izy ary amin’ ny andro fahafito dia ho velona indray. Nanoro hevitra ny fianakaviany izy mba tsy hitomany azy sy tsy handevina azy. Rehefa tonga ny andro Alakamisy, tokony ho tamin' ny mitataovovonana, dia niakatra teo amin' ny valindrihana izy ary nianjera ka "maty". Nentina tany Lohafy, izay tanàna nahaterahany, sy napetraka tao amin’ ny trano fiangonan’ Ifanda, izay nisy fifohazana nihira sy nivavaka. Tamin’ ny andro fahafito dia nisy lakolosy naneno nanodidina ny misasakalina. Tonga vao maraina ny pastora ary hitany fa "velona indray" i Renilahy ary nitsangana teo akaikin’ ny polipitra. Nilaza izy fa nentina tany an-danitra nandritra ny "fahafatesany", izay nipetrahany niaraka tamin’ ny anjely sy ny olona masina.

Voalaza koa fa roa taona tatỳ aoriana, dia nentin’ Andriamanitra niakatra tany an-danitra nandritra ny telo andro ny fanahiny, mba hampianatra azy. Tamin’ ity indray mitoraka ity dia tsy maty ny vatany, satria nametrahan’ Andriamanitra fanahy hafa tao anatiny. Tany an-danitra no nanaovan’ Andriamanitra batisa azy sy nanomezana azy ny anarana hoe Ravelonjanahary. Nampianarin’ Andriamanitra azy ny Soratra Masina sy hira nahafinaritra.

Taty aoriana dia nilaza taminy ny Tompo fa "ho faty" fanindroany izy, fa amin’ ity indray mitoraka ity dia ho toy ny fahafatesan’ i Jesosy Kristy. Nihantona teo amin' ny rindrina izy ka ny sandry nitsotra. Tonga nanaitra azy ny olona. "Maty" tamin’ ny andro Zoma izy ary "velona" indray tamin’ ny Alahady. Nivoaka amin’ ny gazety maro izay samy nanana ny fomba fijeriny izany "fitsanganana amin’ ny maty" izany. Tamin’ ny taona 1928 no nanombohany ny foibe fifohazana tao amin’ ny fiangonan' Andravoahangy Fivavahana.

Fahombiazana sy fisedrana

Tamin’ ireo fivorian’ ny hetsiky ny fifohazana nataon-dRavelonjanahary dia nisy mpisikidy sy mpimasy eo amin’ ny zato eo ho eo niova fo sy nanary ny sampiny.

Tojo zava-tsarotra Ravelonjanahary teo amin’ ny fanompoany. Ny olona sasany, izay nahafantatra azy talohan’ ny niovany fo, dia nieritreritra fa hosoka fotsiny ny nataony ary mbola nampiasainy ny odiny. Nentina teny amin’ ny fitsarana izy noho izy namory tao an-tranony tsy nahazo alalana sy nolazaina fa nampiasa fanafody mahery mba hanasitranana olona. Tamin’ ny 11 Novambra 1928 no nampanantsoina teny amin’ ny fitsarana ao Ambalavao-Tsienimparihy, 35 km miala an’ i Manolotrony izy. Nilaza fa Andriamanitra no nanome azy hery hanasitrana, ary tsy nahazo vola tamin’ ny olona nositraniny izy. Afaka madiodio izy noho ny tsy fisian’ ny porofo.

Ravelonjanahary dia nilaza hatrany tamin’ ny olona nanatona azy fa tsy izy no manasitrana fa Jesosy. Rehefa natomboka ny asa fitoriana dia nandray olona tao an-tranony Ravelonjanahary, saingy taty aoriana, noho ny hamaroan’ ny olona dia natao tao am-piangonana ny fivorian’ ny fitoriana ny filazantsara, ary nandray ny olona tao an-tranony izy.

Fahafatesany

Maty tamin'ny 8 Novambra 1970 tao Manolotrony izy, tokony ho 120 taona. Lasa toeram-pivahiniana masina i Manolotrony ankehitriny ary mandray ny olona hivavaka na mila fanasitranana. Ny zana-tobim-pifohazana mifandray amin' ny fifohazana ao Manolotrony dia efa miorina saika manerana an' i Madagasikara.

Boky azo anovozan-kevitra

François R. Z., Fifohazana Manolotrony, Fianarantsoa, 1988.
Rabehatonina James, Tantaran' ny fifohazana eto Madagasikara 1894 - 1990, Trano Printy Fiangonana Loterana Malagasy
Thunem, Adolf & Rasamoela, Joela, Ny tantaran’ny Fifohazana eto Madagasikara, Antananarivo: Trano Printy Fiangonana Loterana Malagasy, p. 5‑96 (1^re édition 1934).
Austnaberg, Hans, Shepherds and Demons. A Study of Exorcism as Practised and Understood by Shepherds in the Malagasy Lutheran Church, New York: Peter Lang. 2008.
Campbell, Gwyn, “Crisis of Faith and Colonial Conquest. The Impact of Famine and Disease in Late Nineteenth-Century Madagascar”, Cahiers d’études africaines, 1992, vol. 32, n^o 127, p. 409‑453.
Escande, Élisée, les Disciples du seigneur : un mouvement d’évangélisation indigène à Madagascar, Paris : Société des missions évangéliques. 1926
Jacquier‑Dubourdieu, Lucile, « Représentation de l’esclavage et conversion : un aspect du mouvement du réveil à Madagascar », Cahiers sciences humaines, 1996, vol. 32, n^o 3, p. 597‑610.
Rasolondraibe, Seth Andriamanalina, le Ministère de « berger » dans les Églises protestantes de Madagascar (de la fin du xix^e siècle à nos jours). Tensions et compromis entre mouvements de Réveil, institutions protestantes et religions traditionnelles, Thèse de doctorat sous la direction de Jean‑Paul Willaime, Paris : EPHE, 2010
Félicité Rafarasoa, “Fifohazana, le mouvement de réveil", mémoire de fin d’étude, SETELA, Centre de formation pour les Laïques, promotion 2001-2002.