Rainisoalambo

Rainisoalambo

Rainisoalambo izay fantatra amin' ny anarana hoe Dada Rainisoalambo no mpanorina ny iray amin' ny fifohazam-panahy kristiana prôtestanta eto Madagasikara tao amin' ny Tobilehibe Soatanàna. Teraka tao Ambalavato Ambatoreny tamin' ny taona 1839 izy ary maty tamin' ny 30 Jona 1904.

Talohan' ny fiantsona

Fahazazana

Teraka tao Ambalavato Ambatoreny tamin' ny taona 1839 Rainisoalambo, zanak' i Rainilavo (mpitaiza zanak' andriana tao Isandra, atao hoe marambasia) sy Renimavo. Fito mianadahy izy, ka ny efatra lahy fa ny telo kosa vavy. Tamin' izy vao teraka dia natao hoe Boba ny anarany, avy eo niova anarana hoe Zaimbola (rehefa niara-nilalao tamin' i Vola zanak' andriana)

Fahalehibeazana

Rasoarimanga, vadin' i Rainisoalambo

Rehefa lehibe i Zaimbola ka nanambady an-dRasoarimanga dia nitaiza an' i Soalambo izay zana-drahavavim-badiny, izany no niantsoina azy hoe Rainisoalambo. Mpamboly sy mpiompy izy. Nandimby ny asan-drainy i Rainisoalambo taty aoriana. Miaramila mpiambina andriana koa izy. Efa niely tamin' ny faritra misy ny Betsileo ny fivavahana nentin' ny misiona britanika (London Missionary Society - LMS). Nahay nikabary i Rainisoalambo, voafehiny koa ny raokandro malagasy, nitety tanàna izy nivarotra ny odiny. Ninoan' ny olona ho nanam-pifandraisana tamin’ i Zanahary izy. Tamin' izany fotoana izany (nanodidina ny taona 1894) dia tsy nilamina ny fanjakàn’ Isandra, nisy namono ny mpanjaka. Nanjaka ny vono olona, ny famaboana olona, indrindra ny zaza amam-behivavy, ny fandoroana tanàna. Maro ny Kristiana tratran' ny fihemorana.

Ny fiantsoana

Niditra ho kristiana

Nisy fiangonana ny tanànan'Ambatoreny nonenan' i Rainisoalambo ka niditra tao koa izy mba hianatra mamaky teny sy manoratra. Natao batisa i Rainisoalambo rehefa tsy nahita fahombiazana ara-bola tamin' ny asany ary tonga katekista na solo-mpitandrina taty aoriana. Tsy nanary ny odiny izy fa mbola kristiana sadasada, nihevitra ny fanompoana ho fitadiavam-bola. Diso fanantenana Rainisoalambo fa tsy nisy karama ilay firotsahana ho katekista. Nisy koa ny valanaretina nahazo ny olona tamin' izay ka tratran' izany koa ny fianakaviany. Narary mafy koa Rainisoalambo ary tsy nahavita niasa intsony. Feno fery ny tenany, lasa maimbo mihitsy aza ny vatany. Nanao ny fomba rehetra ahasitranany izy tamin'ny fankatoavana ny ody sy ny fanamasinana ny sampy ary ny fandaharana ny sikidy. Niantso ny zanahary ambony sy ny zanahary ambany sy izay fomba rehetra azo natao fa tsy nisy vokany izany rehetra izany. Nihamafy ny aretiny ary nitombo ny fahantrany.

Namoy fo izy fa tsy nahavonjy azy ny sikidy sy ny ody. Nanao vavaka fitarainana izy noho izany aretiny izany tamin' ny alin' ny 14 Oktobra 1894. Taorian' ny vavaka nataony, dia nahita fahazavana lehibe sy lehilahy miakanjo fotsy lava teo akaikiny izy, izay nampanary ny odiny raha te ho sitrana. Ninoany fa i Jesoa izany lehilahy izany. Nitsangana i Rainisoalambo ka nandoro ny odiny. Tamin' iny alina iny ihany izy dia sitrana. Nony maraina dia naleviny ny sisa tsy may tamin' ny odiny.

Niova fo tanteraka

Nanomboka teo ny niovany fo hitory ny Filazantsara sy nanangana ny fifohazana. Nitory teny teo amin' ny manodidina an' i Soatanàna izy tamin' ny voalohany. Henon' ny maro ny fiovany ho kristiana ka be ireo mpandala ny finoan-drazana niova ho Kristiana tamin' ny tao an-tranony. Nankahery ara-panahy ny mpino prôtestanta ny fiorenan' ny tobilehibe Soatanàna tamin' ny taona 1894 tamin' ny fotoana nanombohan' ny fanjanahantany frantsay. Betsaka ny resy lahatra ka nanolo-tena hivavaka amin' i Jesoa irery ihany sy nanary sampy sy ody.

Nitarika mpino maro hafa niara-niasa taminy izy, izay atao hoe Mpianatry ny Tompo, mba hitory ombieniombieny ny Filazantsara sy hiasa ho an' ny tsy kristiana (“jentilisa”) na ho an' ny Kristiana mbola manaraka ny fivavahan-drazana malagasy (sinkretisma) na heveriny fa "matory".

Niala avy tao Ambatoreny ny fifohazana notarihin' i Rainisoalambo tamin' ny taona 1901 ka nankany Soatanàna. Tamin' io taona io ihany dia efa tonga hatrany Imerina sy any amin' ny tanin' ny Sakalava ny fifohazana. Nisy ny fanaovana "tafika masina" tamin' ny mponina amin' ny tanàna manodidina.

Ireto no mpiara-miasa akaiky amin' i Rainisoalambo, izay samy "jentilisa" niova fo sady samy nisitraka fanasitranana mahagaga avy taminy, izay nantsoina hoe Apôstôly tamin' ny voalohany: Rajeremia, Rainitiaray, Razanabelo, Ramongo, Rasoarimanga, Ratahina, Reniestera, Ralohotsy, Rasamy, Ramanjatoela, Razanamanga ary Rasoambola. Niova anarana izy ireo taty aoriana ka natao hoe "Mpianatry ny Tompo" (na "Iraka" rehefa mandeha mitory any ivelan' i Soatanàna).

Boky azo anovozan-kevitra

• Fagereng E., Ny Tantaran' ny Firenena Malagasy, Edisiona Salohy, Antananarivo, 1963.
• Noeline R., Soatanàna sy ny riba fifohazana, Université d'Antananarivo, 1987
• Rabehatonina James, Tantaran' ny fifohazana eto Madagasikara 1894 - 1990, Trano Printy Fiangonana Loterana Malagasy
• Thunem, Adolf & Rasamoela, Joela, Ny tantaran’ny Fifohazana eto Madagasikara, Antananarivo: Trano Printy Fiangonana Loterana Malagasy, p. 5‑96 (1^re édition 1934).
• Austnaberg, Hans, Shepherds and Demons. A Study of Exorcism as Practised and Understood by Shepherds in the Malagasy Lutheran Church, New York: Peter Lang. 2008.
• Campbell, Gwyn, "Crisis of Faith and Colonial Conquest. The Impact of Famine and Disease in Late Nineteenth-Century Madagascar", Cahiers d’études africaines, 1992, vol. 32, n^o 127, p. 409‑453.
• Escande, Élisée, Les Disciples du seigneur : un mouvement d’évangélisation indigène à Madagascar, Archived Mey 13, 2024 at the Wayback Machine Paris : Société des missions évangéliques. 1926
• Jacquier‑Dubourdieu, Lucile, "Représentation de l’esclavage et conversion : un aspect du mouvement du réveil à Madagascar", Cahiers sciences humaines, 1996, vol. 32, n^o 3, p. 597‑610.
• Jacquier‑Dubourdieu, Lucile, "Soatanàna, une nouvelle Jérusalem en pays betsileo", Géographie et cultures, 2000, n^o 33, p. 89‑112.
• Rasolondraibe, Seth Andriamanalina, Le Ministère de "berger" dans les Églises protestantes de Madagascar (de la fin du xix^e siècle à nos jours). Tensions et compromis entre mouvements de Réveil, institutions protestantes et religions traditionnelles, Thèse de doctorat sous la direction de Jean‑Paul Willaime, Paris : EPHE, 2010
• Félicité Rafarasoa, Fifohazana, le mouvement de réveil, mémoire de fin d’étude, SETELA, Centre de formation pour les Laïques, promotion 2001-2002.
• Lucile Jacquier DuBourdieu, "Le rôle du piétisme norvégien dans l’élaboration d’un christianisme autochtone en milieu rural betsileo à la fin du 19è siècle : le cas du réveil de Rainisoalambo" in Cahiers des Sciences Humaines, Office de la recherche scientifique et technique outre-mer (Bondy, France), 1996.

Jereo koa

• Ravelonjanahary
• Volahavana Germaine
• Rakotozandry Daniel
• Fifohazana (kristiaisma malagasy)
• Zafindraony
• Fifohazana Soatanàna
• Tobim-pifohazana