Rain' ny Fiangonana
Ny Rain' ny Fiangonana na Rain' ny Eglizy na Aban' ny Eglizy dia ny mpanoratra kristiana teo anelanelan' ny taonjato faha-2 sy faha-7 nanao fampianarana nanana ny fahefany izay mbola tanana hatramin' izao. Fepetra efatra no namaritan' ny Fiangonana ny mpanoratr' ireo taonjato ireo izay mendrika ny hahazo izany anaram-boninahitra izany:
- olona niaina tamin' ny vanim-potoana voalohan' ny Fiangonana;
- olona niaina tanaty fahamasinana;
- olona nanao asa soratra tsy ahitana fahadisoam-pampianarana sady misy fampahafantarana sy fanamarinana mafonja ny fampianaram-pinoana kristiana;
- olona nahazo ny fankatoavan' ny Fiangonana.
Ankoatr' izany dia natao hoe nanana fifandraisana voaporofo tamin' ny Apôstôly ny Rain' ny Fiangonana na azo inoana ho izany tokoa ka ny sasany amin' izy ireo dia atao hoe Ray Apôstôlika. Ny Mpanoratra skôlastika no nandimby ny Rain' ny Fiangonana.
Ny Rain' ny Fiangonana malaza
[hanova | hanova ny fango]Ray apôstôlika
[hanova | hanova ny fango]
Ny Ray apôstôlika dia ny mpianatra sy mpandimby ny Apôstôly roa ambin' ny folo. Ny mpanoratra literatiora kristiana tamin’ ny fiteny grika sady maty maritiry ihany, ary ireo tena nalaza tamin' ny taonjato voalohany sy faha-2 no tondroina indrindra amin' ny hoe Ray apôstôlika. Ny soratr' izy ireo dia tsy nampidirina ho anisan' ny boky ao amin' ny Baiboly nefa heverina fa fitohizan' ny soratry ny Apôstôly mamorona ny kanônan’ ny Testamenta Vaovao sady loharano saro-bidy amin' ny fahafantarana ny tantaran' ny fiangonana.
Ireto avy ny Ray apôstôlika ireo:
- Klemento avy any Rôma
- Ignatiôsy avy any Antiôkia
- Pôlikarpôsy avy any Smirna
- Papiasy avy any Hierapôlisy
Rain' ny Fiangonana grika
[hanova | hanova ny fango]
Ny Rain' ny fiangonana nanoratra tamin' ny fiteny grika no atao hoe "Rain' ny fiangonana grika". Ireto ny Rain' ny fiangonana grika, atao hoe Ray grika, ireo:
- Jostinôsy Martira
- Ireneo avy any Smirna
- Klementôsy avy any Aleksandria
- Ôrigenesy avy any Aleksandria
- Atanasiôsy avy any Aleksandria
- Basiliôsy avy any Kaisarea
- Gregôriôsy avy any Nisa
- Gregôriôsy avy any Nazianzosy
- Jôanesy Krisôstômôsy
- Kirilôsy avy any Aleksandria
- Maksimôsy avy any Kônstantinôpôlisy
- Jôanesy avy any Damaskôsy
Rain' ny Fiangonana latina
[hanova | hanova ny fango]
Ny rain' ny fiangonana nanoratra tamin' ny fiteny latina no atao hoe "Rain' ny fiangonana latina". Ireto ireo Rain' ny fiangonana latina izay atao hoe Ray latina ireo:
- Tertoliano
- Kipriano avy any Kartago
- Hilario avy any Piktavio
- Ambrôsio avy any Milano
- Damaso I (papa)
- Hierônimo avy any Stridôna
- Aogostino avy any Hipôna
- Gregôrio Lehibe
- Isidôro avy any Sevila
Rain' ny Fiangonana siriaka
[hanova | hanova ny fango]
Ny Rain' ny fiangonana izay nanoratra tamin' ny fiteny siriaka no atao hoe "Rain' ny fiangonana siriaka" na "Ray siriaka". Maro amin' ny asa soratr' izy ireo no nadika tamin' ny fiteny grika sy tamin' ny fiteny latina. Ireto avy ireo Rain' ny fiangonana siriaka ireo:
Rain' ny Fiangonan' ny tany efitra
[hanova | hanova ny fango]
Ny Rain' ny Fiangonan' ny tany efitra dia ireo Rain' ny fiangonana izay niaina tany amin' ny tany efitr' i Egipta. Na tsy dia nanoratra maro tahaka ny Rain' ny fiangonana hafa aza izy ireo dia nisy akony lehibe teo amin' ny fivavahana kristiana ny zavatra nosoratany. Maro amin' ny zavatra nolazain' izy ireo no voangona ao amin' ny boky atao hoe Apophthegmata Patrum ("Tenin' ny Rain' ny Fiangonan' ny tany efitra"). Ireto ny Rain' ny fiangonana tany an' efitra:
Ny fandalinana momba ny Rain' ny Fiangonana
[hanova | hanova ny fango]Ny taranja sy ny haisoratra momba ny Rain' ny Fiangonana dia atao hoe patristika sy patrôlôjia. Ny teny hoe patristika sy patrôlôjia dia samy avy amin' ny teny grika hoe patḗr na teny latina hoe pater (izay samy midika hoe "ray").
Ny patristika
[hanova | hanova ny fango]Ny patristika dia taranja andalinana ny fiainana sy ny asa ary ny fampianaram-pinoanan' ny Rain' ny Fiangonana, izany hoe ny tantaran' izy ireo. Matetika dia mifangaro ny hevitry ny hoe patristika sy patrôlôjia.
Ny patrôlôjia
[hanova | hanova ny fango]Ny patrôlôjia kosa dia teny enti-manondro ny fitambaran' ny asa soratry ny Rain' ny Fiangonana, ary io teny io dia manondro koa ny fitambaran' ny asa soratra andalinana ireo asa soratra ireo. Avahana noho izany ny patrôlôjia latina sy ny patrôlôjia grika. Ny patristika dia misy karazana literatiora maro (fanaovana hevi-teny, toriteny, sns) miorina kokoa amin' ny Baiboly, "fahefana fara tampony" izay halalinina amin' ny heviny ara-bakiteny sy ara-tantara ary indrindra amin' ny heviny ara-panahy (alegôrika).