Mpisolo tena (fitsipiteny)
Ny mpisolo tena dia teny enti-manondro ireo sokaji-mpandray anjara telo ara-pitsipiteny ao amin' ny fifampiresahana, dia ny miresaka sy ny iresahana ary ny resahina. Ny fiteny rehetra dia ahitana ny sokajin-teny mpisolo tena avokoa fa ny isany sy ny endriny ary ny fampiasana azy no tsy mitovy. Zana-tsokajy ao amin' ny mpisolo ny mpisolo tena.
Toetra ara-pitsipiteny
[hanova | hanova ny fango]Laharan' ny mpisolo tena
[hanova | hanova ny fango]Misy laharana telo ny mpisolo tena. Ny mpisolo tena laharana voalohany dia ampiasain' ilay miresaka mba hanondrony ny tenany na mahafaoka azy. Anondroan' ilay miresaka ny olona na zavatra iresahany ny mpisolo tena laharana faharoa. Ny mpisolo tena laharana fahatelo kosa dia ampiasain' ilay miresaka hanondroany ny olona na zavatra ivelan' io firesahana io nefa resahina.
Amin' ny fiteny malagasy dia laharana voalohany ny hoe izaho sy isika); laharana faharoa ny hoe ianao sy ianareo; laharana fahatelo ny hoe izy sy izy ireo.
Filaza isa
[hanova | hanova ny fango]Mety hanambara ny isa ara-pitsipitenin' ny zavatra soloany ny mpisolo tena, ka mety ho tokana izany na maro na hafa. Amin' ny fiteny malagasy, ohatra, dia milaza tokana ny hoe izaho sy ianao ary izy, fa milaza maro kosa ny hoe isika sy ianareo ary izy ireo.
Anjara asa
[hanova | hanova ny fango]Mety miova endrika koa ny mpisolo tena arakaraka ny anjara asa sahaniny ao amin' ny tarika na fehezanteny misy azy. Ohatra, amin' ny fiteny malagasy dia miavaka amin' ny endriky ny lazaina ny endriky ny fameno: misahana anjara asa lazaina ny hoe izaho, aho, isika, izahay, ianao, ianareo, izy, ary izy ireo, fa mitana ny anjara asa fameno kosa ny hoe ahy, antsika, anay, anao, anareo, azy ary azy ireo.
Manavaka sy mahafaoka
[hanova | hanova ny fango]Mety hisy ny fahasamihafan' ny mahafaoka (tsy manilika) sy ny manavaka (na tsy manilika) amin' ny mpisolo tena eo amin' ny laharana sasany amin' ny fiteny sasany. Ny mpisolo tena laharana voalohany milaza maro ao amin' ny fiteny malagasy, ohatra, dia tsy mitovy ny endriky ny mahafaoka (isika, antsika, -ntsika, -tsika) sy ny manavaka (izahay, anay, -nay, -ay) nefa tsy manao toy izany ny fiteny frantsay (izay tsy manana afa-tsy ny nous) na ny fiteny anglisy (izay tsy manana afa-tsy ny we sy us)
Ao amin' ny fiteny malagasy
[hanova | hanova ny fango]Ao amin' ny fiteny malagasy dia misy ny atao hoe mpisolo tena mahaleo tena:
- izaho, aho, ahy na isika, antsika na izahay, anay;
- ianao, anao na ianareo, anareo;
- izy, azy na izy ireo, azy ireo.
Ao amin' ny fiteny malagasy koa dia misy ny atao hoe mpisolo tena tampisaka izay endriky ny mpisolo tena rehefa atao famenon' ny anarana milaza tompon-javatra na famenon' ny mpamari-toetra na famenon' ny matoanteny milaza mpanao ny asa. Amin' ireo hoe mpisolo tena tampisaka ireo dia misy ny mpisolo tena tampisaka amin' ny endriny feno:
- -ko, -nay, -ntsika;
- -nao, -nareo;
- -ny
Misy koa ny mpisolo tena tampisaka amin' ny endriny tsy feno:
- -o, -tsika, -ay;
- -ao, -areo;
- -ny.
| Mpisolo tena mahaleo tena | Mpisolo tena tampisaka | ||
|---|---|---|---|
| lazaina | fameno na voasoritra | amin' ny endrika feno | amin' ny endrika tsy feno |
| izaho, aho | ahy | -ko | -o |
| ianao | anao | -nao | -ao |
| izy | azy | -ny | -ny |
| isika, izahay | antsika, anay | -ntsika, -nay | -tsika, -ay |
| ianareo | anareo | -nareo | -areo |
| izy ireo | azy ireo | -ny | -ny |
Ao amin' ny fiteny hafa
[hanova | hanova ny fango]Miova endrika ny mpamari-toetra amin' ny fiteny sasany arakaraka ny anjara asa sahaniny ao amin' ny fehezanteny (endrika araka anjara asa). Miova endrika arakaraka ny isan' ny olona na zavatra tondroina aminy koa izy ireo (filaza isa). Mety miova koa ny endriny arakaraka ny toetra ara-pitsipiteny ananan' ilay teny soloany (kilahivavy sns).
Indreto ny mpisolo tena ao amin' ny teny frantsay:
- je, me, moi, nous;
- tu, te, toi, vous;
- il, elle, on, le, la, lui, soi, se, ils, elles, les, leur, eux, en, y.
Indreto kosa ny mpisolo tena ao amin' ny teny anglisy:
- I, me, we, us;
- you,
- he, him, she, her, it, we, they, them.