Takatra

Ny takatra vorona fahita aty Afrika. Izy no hany karazana amin' ny vondron-karazana Scopus sy ao amin' ny fianakaviana Scopidae. Scorpus umbretta no anarany ara-tsiansa. Ny takatra dia vorona salantsalany mpandehandeha anaty rano. Efa ela no noheverina fa natao ao amin' ny Ciconiiformes ilay karazana sy ilay fianakaviana, saingy izao dia natao ao amin' ny Pelecaniformes, ary ny havany akaiky indrindra dia heverina fa ny Pelecanus sy ny Balaeniceps rex. Ny endriky ny lohany miaraka amin' ny vavany lava sy ny vombony ao ambadika dia mampahatsiahy ny tantanana. Vorondrano salantsalany manja izy io. Hita atsy Afrika sy eto Madagasikara ary any Arabia izy io, miaina amin' ny faritra mando isan-karazany, anisan' izany ny vinanin-dranomasina, ny farihy, ny dobon-trondro, ny moron-drenirano, ary ny morontsiraka be vato. Ny takatra dia vorona mipetrapetraka tsy mpifindra monina, izay matetika mifidra tsy lavitra eo an-toerana.

Fanasokajiana

Raha momba ny vatany no jerena, ny takatra dia eo anelanelan' ny vanobe sy ny vano, saingy tsy fantatra ny fifandraisany amin' izy ireo. Araka ny fanasokajiana filamatra nataon' ny Kôgresin' ny Fandihihana ny Vorona Iraisam-Pirenena (anglisy: International Ornithological Congress; frantsay: Congrès ornithologique international) ity karazana ity dia ahitana ireto zana-karazana roa manaraka ireto:

S. u. umbretta Gmelin, 1789; Afrika Trôpikaly, Madagasikara ary ny tapany atsimo-andrefana amin' ny Saikinosy Arabo;
S. u. minor Bates, 1931; morontsirak' i Afrika Andrefana.

Toetry ny vatany

Ny takatra dia vorondrano manana halava antonontonony (50 hatramin' ny 56 sm). Miloko manja manjelatra ny volony, somary hatsatra kely eo amin' ny saokany sy ny tendany. Ity vorona ity dia somary fohy ranjo sy fohy tenda kokoa raha ampitahaina amin' ny vorondrano maro hafa izay lava ranjo. Voaravaka amin' ny sangam-bolo manondro any aoriana manaraka ny zotran' ny vavany ny lohany. Ny halehiben' ny lohany dia mahatonga io lohany io ho toy ny riandriana izay mampiavaka azy. Mainty ny vavany izay somary mafy sy mifaingoka, lalina nefa tery (raha jerena manoloana dia toa manify maranitra). Miboridana tsy misy volo ny eo amin' ny antsasany ambonin' ny ranjony. Manty ny tongony sy ny rantsan-tongony, manja mainty ny saintimasony.

Raha tazanina izy rehefa manidina, ny lohany, ny elany malalaka ary ny tongony tsy mihoatra ny rambony fohy dia ahafahana mamantatra mora foana azy. Mahery ny fikopaky ny elany. Matetika manidina tsy mikopak' elatra ny takatra.

Somary lehibe kokoa noho ny vavy ny lahy, ary ny takatra mbola kely dia mitovy amin' ny efa lehibe.

Feony

Vorona mangingina ny takatra rehefa irery fa mitabataba rehefa tafahaona maromaro. Matetika ny feony dia avoakany eny am-panidinana na rehefa mipetaka eny ambony hazo izy, feo somary kentsona, hoatry ny ny manao hoe: "oek oek oek oek...", miverimberina imbetsaka ary matetika ifandimbiasan' izay takatra rehetra manatrika eo.

Faritra onenany

Ny takatra dia fahita any amin' ny faritr' i Afrika atsimon' i Sahara, amin' ny faritra misy ala sy tany mando. Eto Madagasikara dia fahita any afovoan-tany sy any amin' ny morontsiraka andrefana ny takatra, nefa tsy dia fahita firy any amin' ny morontsiraka atsinanana ary mahalana ny fahitana azy any atsimo (Betioky, Toliara).

Toeram-ponenany

Mitety karazana faritra mando maro hatrany amin' ny haavon' ny ranomasina ka hatramin' ny haavo 1 700 m ny takatra. Mihinana eny amin' ny lakandranon-tanimbary, eny amoron' ny renirano mazava sy marivo ary miadam-pikoriana, any amin' ny farihy, eny fa na any anaty ala aza, any anaty dobo sy lavaka misy rano vonjimaika izy.

Fihetsiny

Matetika mandeha irery na tsiroaroa lahy sy vavy ny takatra, mahalana kokoa ny fahitana azy mandeha telo na efatra. Amin' ny antoandro ihany izy no mitady sakafo sy manao zavatra hafa saingy mihamafy izany rehefa manakaiky ny alina. Mandany ny fotoana mafana eny mbony hazo ny takatra, eo amoron' ny farihy na renirano. Mihaza anaty rano izy ary miambina ny haza mandalo na mandeha miadana amin' ny rano marivo ary misambotra ny rembiny amin' ny vavany any anaty rano. Entiny eny an-tanety aloha izay azony alohan' ny hihinanany azy. Ny takatra koa dia afaka misava fotaka hahazoany kankana na bibikely hafa hohaniny.

Fiterahany

Tsy toy ny vorondrano lava ranjo hafa ny takatra izay manamboatra akany lehibe dia lehibe sy mihidy, amboariny amin' ny sampan-kazo sy akora maro isankarazany misy fidirana boribory kely.

Eo amin' ny kolontsaina

Finoana momba ny takatra

Eto Madagasikara ny takatra dia malaza ratsy ka mahatona ny olona tsy hamonovono azy sy hanaja ny akaniny.

Ohabolana malagasy

An-tranon-takatra, an-tranon' Andriana, izay malaza no tompon' anarana.
Ao ihany ny takatra nihinana ny valala, sy ny vano nitsaingoka ny sahona.
Bala very foana toy ny bala natifi-takatra.
Bango tokana, toy ny randran-takatra.
Fotsifotsy fanahy toa takatra ka ny tain-kary avy no anaovan-trano.
Lany va ny arosy, no ny takatra no omen-dasiray ?
Mahamonamonaina, toa vary aman-takatra : tsy somidi-dro, tsy mahafa-dratsiana.
Manara-drenirano toa takatra.
Manjokojoko miseho vombo, tahaka ny takatra mijaiko sahona.
Ny takatra no fisa-doha, mandry tsy misy mpanondana.
Ny takatra no mahavita trano, ka ny vorondolo no mivolon-ko tompony.
Rarako tsy zaka, hoy ilay takatra.
Takatra amorom-parihy: tsy matory, fa mieri-panahy.
Takatra mody hariva ka samy may amin' ny mahamay azy.
Takatra nahazo nofon-kena, ka ny rahalahy ihany no mody fahavalo.
Toy ilay nahandro takatra, ka izay no takatry ny ananana.
Toy ny alahelon-takatra : raha faly miara-mitokaka ; raha ory miara-mitokiky.
Tranon-takatra nidiram-borondolo : simban' ilay ratsy ny an' ilay tsy vanona.
Tranon-takatra, ka izay mandrava azy aloha no boka.