Sabatarianisma
Ny sabatarianisma dia manohana ny fitandremana ny Sabata ho andro fitsaharana ao amin' ny kristianisma, araka ny Didy Folo hita ao amin' ny Eksôdôsy 20:8-11. Misy ny Kristiana mitandrina ny andro Sabata amin' ny andro voalohany (Alahady) ary misy ireo izay mitandrina izany amin' ny andro fahafito (Asabotsy).
Ny sabatarianisma mitandrina ny andro voalohany[hanova | hanova ny fango]
Ny fitandremana ny Alahady ho andro fivavahana sy fitsaharana dia endriky ny sabatarianisma mitandrina ny andro voalohany, izay fomba fijery nambara ara-tantara tamin' ny antokom-pinoana tsy manaraka fanao mahazatra ny maro, toy ny Kôngregasiônalista, ny Presbiteriana, ny Metôdista, ny Môraviana, ny Koakera ary ny Batista, ao koa ny Episkôpaliana maro.
Amin’ ireo Sabatariana mitandrina ny Alahady (Sabatariana mitandrina ny andro voalohany), ny fitandremana ny Andron' ny Tompo dia matetika miseho amin’ ny fanatrehana ny fanompoam-pivavahana amin' ny Alahady maraina, ny fandraisana katesezy amin’ ny alalan’ ny Sekoly Alahady, ny fanaovana asa famindram-po (toy ny fitoriana Filazantsara, ny famangiana ny voafonja any am-pigadrana ary ny famangiana ny marary any amin’ ny hôpitaly), ny fanatrehana ny fotoam-pivavahana amin' ny Alahady hariva, ary ny tsy fiantsenana amin’ ny Alahady, ny tsy fanaovana asa fanompoana, tsy fanaovana fanatanjahan-tena, tsy fijerena fahitalavitra, ary ny tsy fisakafoana any amin’ ny trano fisakafoanana. Ny fiantraikan' ny sabatarianisma mitandrina ny andro voalohany amin' ny kolontsaina tandrefana dia miseho amin' ny fomba fanao toy ny "lalànan' ny varotra Alahady" izay mandrara ny fivarotana amin' ny andro Alahady na mandrara ny fivarotana zavatra voafaritra sasany amin' ny Alahady.
Ny sabatarianisma mitandrina ny andro fahafito[hanova | hanova ny fango]
Ny sabatarianisma mitandrina ny andro fahafito dia hetsika izay, amin' ny ankapobeny, mandray ara-bakiteny ny didy momba ny Sabata izay mandidy ny fanompoam-pivavahana sy ny fitsaharana amin' ny andro Asabotsy, izay andro fahafito amin' ny herinandro. Ny jodaisma dia nitandrina ny Sabata amin’ ny andro fahafito hatramin’ ny Andro Taloha, araka ny tantaran’ ny famoronana ao amin’ ny Genesisy toko faha-2 izay milaza mazava tsara fa nitahy sy nanamasina ny andro fahafito Andriamanitra, tamin' ny fitsaharany amin’ ny andro fahafito tamin’ ny famoronany rehetra, izay nampanaovin' Andriamanitra.
Ny Batista Mitandrina ny Andro Fahafito dia mamela ny ankamaroan' ny fiheverana momba ny fitandremana ny Sabata amin' ny feon' ny fieritreretan' ny tsirairay. Ny Advantista izay sabatariana (ny Fiangonana Advantista Mitandrina ny Andro Fahafito, ny Advantista Davidiana Mitandrina ny Andro Fahafito, ny Fiangonan' Andriamanitra (Andro Fahafito), sy ny hafa) dia manana fomba fijery mitovy, saingy mitazona ny faharetana manomboka amin' ny filentehan' ny masoandro amin' ny Zoma hatramin' ny filentehan' ny masoandro amin' ny Asabotsy, araka ny voalazan' ny Soratra Masina tany am-boalohany. Ny Fiangonana Ôrtôdôksa Teoahedo any Etiôpia sy any Eritrea dia mitandrina ny Sabata amin' ny andro fahafito (Asabotsy) sy ny Alahady amin' ny maha Andron' ny Tompo io andro io. Toy izany koa, ny Fiangonana Kôpta, fikambanana ôrtôdoksa tatsinanana iray hafa, dia “mandidy fa ny Sabata amin' ny andro fahafito, miaraka amin’ ny Alahady, dia heverina ho andro firavoravoana ho an’ ny fankalazana ara-pivavahana”.
Ny fiaviana ara-tantaran' ny sabatarianisma dia tao amin' ny kristianisma tany am-boalohany, taty aoriana tao amin' ny Fiangonana Tatsinanana sy ny Fiangonana Irlandey, ary avy eo tao amin' ny sabatarianisman' ny Poritana, izay namaritra fitsipika maromaro momba ny fitandremana ny Alahady, Andron' ny Tompo, ho masina amin' ny fitandremana ny foto-pitsipika ao amin' ny didy momba ny Sabata.
Ny anti-sabatarianisma[hanova | hanova ny fango]
Ny anti-sabatarianisma dia fomba fijery manohitra ny sabatarianisma rehetra, izay manambara fa ny Kristiana dia afaka amin' ny didy mampanaraka ireo fitandremana manokana ireo. Manohana ny foto-pisainana ao amin’ ny foto-pampianaran’ ny fiangonana kristiana izany izay milaza fa tsy ambanin' ny lalàna na ambanin' ny fehezan-dalàna toy izany ny fiangonana, fa afaka mametraka amin’ ny toerana sy amin’ ny fotoana ny fitandremana toy ny fitandremana ny foto-kevitry ny Sabata araka ny fotopampianarany: mamaritra andro fitsaharana, na tsia, ary mamaritra andro fanaovana fanompoam-pivavahana, na tsia, na amin' ny Asabotsy na amin' ny Alahady, na amin' ny andro hafa. Tafiditra ao anatin’ izany ny fiangonana tsy miankina sasany.