Boky fahefatr' i Esdrasa

Ny Boky fahefatr' i Esdrasa dia boky apôkrifa na pseodepigrafan' ny Baiboly izay fitambarana soratra mitantara indrindra ny resaka nifanaovan' i Ezra (na Esdrasa) sy ny arkanjely Oriela ao amin' ny fahitana. Miresaka ny amin' ny fandravana an' i Jerosalema izay sahala amin' ny zava-niseho tamin' ny taona 70 natrehin' ny mpanoratra ny boky sady misy ifandraisany be amin' ny Apôkalipsy siriakan' i Baroka. Soratra jiosy izay tena niely io boky io sady nampiasain' ny Kristiana tany alohabe.

Anaran' ny boky

Ny Boky fahefatr' i Esdrasa dia fitambaran' ny atao hoe Apôkalipsin' i Esdrasa sy ireo atao hoe 5Esdrasa sy 6Esdrasa izay tsy miavaka toy izany ao amin' ny Volgata (4Esdras). Atao hoe Esdrasa latina koa izany boky izany. Atao hoe 3Ezdra izy ao amin' ny Baiboly ôrtôdôksa slavônika, 2Esdrsas ao amin' ny lisitry ny boky apôkrifa amin' ny teny anglisy. Ny hoe Boky fahefatr' i Esdrasa dia mety ho ny Apôkalipsin' i Esdrasa izay atao hoe koa Apôkalipsy jiosin' i Esdrasa fotsiny ihany tsy misy an' ireo fanampiny ireo. Io tapany apôkalipsa io ihany izay atao hoe Izra Sutuel no ao amin' ny Baiboly ôrtôdôksa etiôpiana.

Inty misy fafana maneho ny fiovaovan' ny anaran' ny boky maromaro amin' ny anaran' i Ezra na Esdrasa:

Ny iantsoana azy ato amin’ny Wikipedia malagasy		Anarana omen’ny mpikaroka	Volgata	Slavonika	Etiopiana	Anglisy
Bokin’i Esdrasa	-	1Esdrasa	1Esdras	1Ezdra	1Izra	Ezra
Bokin’i Nehemia	-	2Esdrasa	2Esdras	Nehemia	1Izra	Nehemiah
Esdrasa grika	3Esdrasa	3Esdrasa	3Esdras	2Ezdra	2Izra	1Esdras
4Esdrasa	5Esdrasa	5Esdrasa	4Esdras (Esdrasa latina)	3Ezdra	-	2Esdras
	Apokalipsan’ i Esdrasa	4Esdrasa			Izra Sutuel (ዕዝራ ሱቱኤል)
	6Esdrasa	6Esdrasa			-

Fanoratana ny boky

Tokony ho tamin' ny taona maromaro faraparany amin' ny taonjato voalohany no nanoratana ny Boky fahefatr' i Ezra ary tokony ho Fariseo tsy nonina tao Palestina no nanoratra azy satria ny olona tena misongadina ao dia miresaka an-kolaka ny fivahiniana any ivelan' i Palestina. Maro ny dikan-tenin' io boky io izay natao avy amin' ny teny grika efa very (izay avy amin' ny soratra hebreo na arameana). Ilay amin' ny teny latina izay hita any amin' ny tovan' ny Volgata no tsara indrindra.

Firafitry ny boky

Mizara telo tsy mitovy halava ilay boky izay misy toko 16: ny tapany voalohany (4Esdr. 1 – 2) atao hoe 5Esdrasa sy ny tapany faharoa lehibe indrindra (4Esdr. 3 – 14) izay atao hoe Apôkalipsin' i Esdrasa na 4Esdrasa, izay fitambarana fahitana fito, ary ny tapany fahatelo (4Esdr. 15 – 16) izay atao hoe 6Esdrasa. Ireo toko efatra fanampiny ireo dia soratra jodeô-kristiana natovana taty aoriana ka izany no nanasarahana azy mazava amin' ny 4Esdrasa ao amin' ny karazana Baiboly ahitana azy.

Ny Boky fahadimin' i Esdrasa

Ireo toko roa voalohany ireo, izay natovona ny Apôkalipsin' i Esdrasa ao amin' ny Volgata, dia maneho fa niala an' i Israely mpanota Andriamanitra ka nitahy firenen-kafa, sady manambara ny fomba hahazoana ny famonjena sy ny fahazavana mandrakizay amin' ny alalan' ny fandosirana ny alok' izao fotoan' andro izao sy amin' ny alalan' ny fanomezana rariny ny vehivavy mpitondra tena sy ny kamboty ary ny malahelo (ampitahao: Isaia 1:16-20). Ireo toko roa voalohany ireo dia atao hoe Boky fahadimin' i Esdrasa (5Esdrasa). Nahita ny Zanak' Andriamanitra tao amin' ny fahitana i Ezra. Mety nosoratana tamin' ny taonjato faha-3 ity tapany ity.

Ny Apôkalipsy jiosin' i Esdrasa

Ny Apôkalipsin' i Esdrasa na 4Esdrasa dia fitambarana fahitana fito.

Ny fahitana voalohany

Mahakasika ny fahotana sy ny famonjena ny fahitana voalohany, ary tsapa ny fanakaikezany ny epistilin' i Paoly. Araka io fahitana io dia mandalo ny zava-tsarotra atrehina amin' izao fotoana izao fa ho tonga ihany ny valisoan' ny marina rehefa tratra ny isa izay tokony ho fenoina.

Ny fahitana faharoa

Nohazavain' ny anjely Oriela ny fahafaham-baraka mihatra amin' ny vahoaka jiosy. Ho tsaraina ny olon-drehetra amin' ny Andron' ny fitsarana: ny Zanak' olona aloha no hitsara, avy eo Andriamanitra amin' izay, ka izany no Andro farany.

Ny fahitana fahatelo

Manohy ny resaka momba fahotana sy famonjena ny fahitana fahatelo. Tsy ho azo ny fahasambarana raha tsy amin' ny fahavitan' ny asa sy fahoriana maro. Vitsy tahaka ny volamena sy ny vatosoa sarobidy hovoavonjy. Raha tsy hamaivanin' Andriamanitra ny enta-mavesatsika dia tsy hisy olona afaka hiaina. Ho any amin' Andriamanitra mandrakizay ny fanahin' ny olo-marina, fa ny an' ny mpanota kosa dia hirenireny sy hijaly. Tsy misy ny fanelanelanana azo atao amin' ny olona efa maty fa samy hijinja ny fahamarinana na ny tsy fahamarinana nataony ny tsirairay.

Ny fahitana fahefatra

I Ezra dia nahita vehivavy momba izay misaona fa maty anaka tamin' ny andro nahaterahany azy, izay tsy hita fa nosoloan' ny vaviantitra iray. Nilaza i Oriela fa i Ziôna io vehivavy io ary ny zanany dia ny fandravana an' i Jerosalema nefa hiseho ihany ny voninahitr' ilay tanàna masina vaovao.

Ny fahitana fahadimy

Mitovy amin' izay hita ao amin' ny toko faha-7 ao amin' ny Bokin' i Daniela ny fahitana fahadimy, dia ilay voromahery telo loha izay tsy iza fa ny fahefan' i Rôma (angamba i Vespasiano sy i Titosy ary i Dômitiano), na ny firenena rehetra mampahory ny tany sy ny olo-marina, mivoaka avy ao an-dranomasina. Ho levona izy fa ny tany kosa hafahana amin' ny fahoriany (ampitahao: bibidia fahefatra ao amin' ny Daniela 12.11).

Ny fahitana fahenina

Miseho amin' ny endrik' olona ny Mesia (ampitahao: "zanak' olona" ao amin' ny Daniela 7:13), izay miakatra avy any an-dranomasina sy mitaingin-drahona, sady mandevona ny fahavalony amin' ny alalan' ny lelafo sy vainafo mitambolimbolina mivoaka avy ao am-bavany, na eto an-tany na amin' izao rehetra izao, sady manafaka ny olona nofidiny (ampitahao amin' ny Apôk. 19:11-12).

Ny fahitana fahafito

Nangataka ny Fanahy Masina tamin' Andriamanitra i Ezra mba ho tonga aminy hahafahany manoratra izay miseho eto amin' izao tontolo izao sy izay voasoratra ao amin' ny Lalàna. Ny ampahany iray amin' izany fahitana izany ihany no voahazava tamin' i Ezra fa ny ampahany sisa kosa dia takona, ka olona vitsivitsy ihany no hahalala ny heviny (4Esdr. 14:26).

Ny Boky fahenin' i Esdrasa

Ny toko roa farany, izay natovana ny Apôkalipsin' i Esdrasa, dia miresaka ny amin' ny Andro farany: ohatry ny mihamora ny fiainana ka hampisy fiadanana, nefa aretina sy ady sy mosary ary korontana no hitranga.

Fampasana ilay boky

Ny Apôkalipsin' i Ezra dia ataon' ny mpanoratra kristiana fahiny maro tonon-tsiahy: i Klemento avy any Aleksandria sy i Tertoliano ary indrindra fa i Ambrôsio avy any Milano; ny Epistilin' i Barnabasy koa dia mampiasa azy io.

Na dia mihevitra ny Boky fahefatr' i Esdrasa ho apôkrifa aza ny Fiangonana rehetra amin' ny ankapobeny dia nankasitraka indrindra ny fanaparitahana azy tamin' ny fampidirana azy ho fanampin' ny fanontana ny Baiboly. Ahitana vavaka mifototra amin' ny andininy ao amin' ny toko faha-2 amin' ny dikan-teny latina ny litorjia katôlika. Ny Fiangonana Ôrtôdôksa Etiôpiana sy ny Fiangonana Ôrtôdôksa Kôpta ary ny Fiangonana Tatsinanana sasany ihany no tsy manilika ity boky ity ao amin' ny kanônan' ny Baiboliny fa manao azy ho deoterôkanônika.

Ankoatra izany dia manondro ny "faritra folo amin' izao tontolo izao" ho ny Sefirôta (hebreo: ספירות / Sephiroth) folo ny kabalistika, ka ny farany dia ny Malkota (Malkuth) na ny fanjakana mesianika. Mampitovy ny fanambaràna natao ho an' ny olona rehetra amin' ny Lalàna (ny Torah) ary ny lafiny maha esôterika izany amin' ny Kabala mihitsy ny Kabbalista, izay Kristianina ny ankamaroany, ary anisan' izany i Pic de la Mirandola ao amin' ny Apôlôjia nosoratany.

Jereo koa

Boky fahatelon' i Esdrasa na Boky grikan' i Esdrasa
Apôkalipsy grikan' i Esdrasa
Fahitan' i Esdrasa