Anjelôlôjia
Ny anjelôlôjia dia fandalinana ny amin' ny anjely. Hadihadina amin' izany ny anaran'izy ireo, ny toeran' ny anjely tsirairay ao amin' ny ambaratonga any an-danitra sy ny anjara asany. Miovaova arakaraka ny antokom-pivavahana izay samy manana ny anjelôlôjiany izany: ny jodaisma, ny kristianisma, ny silamo ary ny zôrôastrisma.
Anjelôlôjia ao amin' ny jodaisma
[hanova | hanova ny fango]Ao amin' ny jodaisma dia ny Kabala no miezaka mikaroka sy manambara ny hevitra miafina ao amin' ny Testamenta Taloha, satria ataon' ny kabalista fa io boky io no mirakitra ny fahalalana rehetra momba izao rehetra izao, hahafahana mahalala ny lasa sy ny ankehitriny ary ny hoavy ny fahitana ireo hevitra miafina ireo. Misy sokajy folo, ankoatry ny Sefirôta, ny ambaratonga eo amin' ny anjely.
Anjelôlôjia ao amin' ny kristianisma
[hanova | hanova ny fango]Ao amin' ny Apôkalipsan' i Joany dia misy andalana izay milaza fa nentin' ny Dragona nanaraka azy tamin' ny fahalavoany ny iray ampahatelon' ny kintana eny amin' ny lanitra. Izany dia nadikan' ny Rain' ny Fiangonana ho toy izao: taorian' ny fikomian' i Losifera tamin' Andriamanitra dia nentiny niaraka aminy tamin' ny fahalavoany ny iray ampahatelon' ny anjely ka lasa lavo niaraka aminy.
Anjelôlôjia ao amin' ny Fiangonana katôlika
[hanova | hanova ny fango]Eken' ny Eglizy katôlika rômana ny fanasokajiana ny anjely nataon' i Tômàsy avy any Akoino. Ampianarina an' ireo izay miomana ho pretra mpandroaka demony izany anjelôlôjia izany ao amin' ny oniversite katôlika maro.
Ao amin' ny anjelôlôjia nataon' i Diônisio Areôpagita dia misokajy sivy ny anjely sady mizara dingana telo lehibe.
Ny anjelin' ny Eglizy dia ireo voalaza ao amin' ny Baiboly, dia ny anjely Misely (na Mikaela) sy Gabriely sy Rafaely ary ireo anjely mpiambina voalazan' i Jesoa. Manome voninahitra an' i Misely amin' ny fiantsoana azy ho lehibe sy andrianan' ny tafiky ny lanitra, araka ny voalaza ao amin' ny Bokin' i Daniely, ny Eglizy (Daniely 10:13).
Ny ambaratonga ao amin' ny dingana voalohany
[hanova | hanova ny fango]Maneho an' Andriamanitra amin' ny maha fanaperana azy aseho ety ivelany ny ambaratonga ao amin' ny dingana voalohany: fitiavana miredareda, fahazavana mamirapiratra, fahamasinana tsy afaka miova. Mifanerasera mandrakariva amin' izy ireo ny olombelona. Ireto avy izy ireo:
- Ny Serafima. Midika hoe "hafanana" sy "hazavana" ny anaran' izy ireo. Mirehitra amin' ny fitiavan' Andriavanitra fara tampony izy ireo. Tanjon' izy ireo voalohany ny fanadiovana sy ny fandevonana ny haizina sy ny ahiahy. Ny fitiavana no toetra lehibe ananan' izy ireo.
- Ny Kerobima. Midika hoe "fahendrena" sy "fahalalana" ny ananaran' izy ireo. Afaka maneho an' Andriamanitra amin' ireo izay miahiahy izy ireo. Ny toetra tsara anan' izy ireo dia ny fahalalana.
- Ny Trôna. Ny anaran' izy ireo dia midika fa mpitondra ny fahamarinan' Andriamanitra izy ireo. Tsy azon' ny fakam-panahy mahazo ny olombelona izy ireo. Izy ireo no feon' Andriamanitra mankany amin' ny olombelona. Manana toetra manetry tena izy ireo.
Ny ambaratonga ao amin' ny dingana faharoa
[hanova | hanova ny fango]Ny dingana faharoa dia maneho an' Andriamanitra ao amin' ny fiandrianany eo amin' ny zavaboary: fahefana tsy voafetra, hery tsy hay tohaina, fahamarinana tsy miova. Ezaka lehibe no ahafahan' ny olombelona mahatsapa azy ireo. Ireto avy izy ireo:
- Ny Dôminasiôna, izay mampita amin' ny zavamananaina ambany ny didin' Andriamanitra. Manoro izy ireo amin' ny fotoana mampisy fiahiahiana sy fahakiviana. Tsy azon' ny firehetam-po na fivari-lavo na fakam-panahy izy ireo.
- Ny Verto. Izy ireo no maneho am-panohatrana ny hery sy ny tanjaka mandritra ny famolavolana asa iray. Manome valisoa ny mpikaroka izay mitovy tanjona aminy sy manao izany hatramin' ny farany izy ireo. Antsoina izy ireo raha te hahazo hery sy faharisihana.
- Ny Hery. Izy ireo dia miasa indrindra amin' ny fampifanatonana ny herin' Andriamanitra sy ny olombelona, maneho amin' ny olon' ny Eglizy ny lalan' ny finoany sy miaro azy ireo amin' ny fisalasalana.
Ny ambaratonga ao amin' ny dingana fehatelo
[hanova | hanova ny fango]Ny dingana fahatelo dia maneho an' Andriamanitra ao amin' ny asa ataon' Andriamanitra ety ivelany: fitondrana feno fahendrena, fanambaràna ny tongalafatra, fanehoana hatsaram-panahy tsy miova. Tsy takatry ny fisainan' olobelona izy ireo fa ny fahamasinana ihany no ahatsapana ny fisiany.
- Ny Prinsipaote. Izy ireo no mitarika sy manazava ny anjely sy ny arkanjely. Ny fampanjakana ny filaminana eto an-tany no asa anirahana azy ireo amin' ny fidirany an-tsehatra. Izy ireo no mpitazona ny tsiambaratelon' Andriamanitra sady manara-maso ny fampiasana izany tsiambaratelo izany.
- Ny Arkanjely. Ireo dia mpitondra hafatra manokan' Andriamanitra ho any amin' ny olombelona. I Tômà avy any Akoino dia mametraka arkanjely telo eto, dia i Misely sy i Gabriely ary i Rafaely. Izany lovantsofina izany dia noraisin' ny Eglizy katôlika rômana.
Ny anjelôlôjia ao amin' ny finoana silamo
[hanova | hanova ny fango]Ny anjely sy ny arkanjely dia hita ao amin' ny lovantsofina silamo. Ao Persia dia ahitana lovatsofina momba ny anjely neô-platônisiana izay novelabelarin' ny Persiana sy Jiosy tamin' ny taonjato faha-10 manodidina ny asa soratr' i Al-Fârâbî, izay ahitana ny akon' ny zavatra nataoin' i Ibn Rushd (na Averôesy) ny amin' ny fahiratan-tsaina iombonana.
I Gabriela dia fantatra amin' ny anarana hoe Jibrily; i Mikaela amin' ny anarana hoe Mikaily; i Rafaela amin' ny anarana hoe Israfily ary i Azraela amin' ny anarana hoe Azraily (ny Anjelin' ny fahafatesana).