Ruhollah Khomeini
Rouhollah Khomeini
| |||
| Ankapobeny | |||
| Anarana | Rouhollah Khomeini | ||
| Teraka | 22 Septambra 1902 | ||
| Maty | 3 Jiona 1989 | ||
| Fiaviana sy ny andraikitra | |||
| Firenena | Iran | ||
| Asa : | |||
| Fiainana manokana | |||
I Ruhollah Khomeini dia mpitarika ara-pivavahana ao amin’ ny finoana silamo siita, sady mpanao pôlitika, pôeta iranana, teraka tamin' ny 22 Septambra 1902 tao Khomein ary maty ny tamin' ny 3 Jiona 1989 tao Teheran any Iràna. Mpanorina sady Mpitarika Faratampon' ny Revôlisiôna Islamika tao i Iràna izy tamin' ny taona 1979 ka hatramin' ny 1989.
Fiakarany teo amin'ny fitondrana sy fanaovana sesitany azy[hanova | hanova ny fango]
Teraka tao Khomein i Ruhollah Khomeini, nianatra teôlôjia sy famakafakana ny Kor’any tao Qom, tanàna masin' ny siisma. Lasa mpampianatra ny ny lalàna kôranika (ayatollah) izy, dia nampianatra indray, ka lasa isan' ny olo-manan-kaja indrindra amin' ny mpitondra fivavahana siita. Nanohitra ny tarana-mpanjaka Pahlevy izy, ka namolavola tsangan-kevitra hanoherana ny fitondrà-mpanjaka sy hanoherana ny Tandrefana ary nanohana ny fidirana an-tsehatry ny mpitondra fivavahana amin' ny sehatra ara-pôlitika sy ara-tsôsialy.
Tsy nilefitra amin' ny fanoherana ara-pôlitika laîka ny fitondran' i Mohammad Reza Shah, fa i Khomeini kosa nitombo hery. Nosamborina izy tamin' ny taona 1963, voampanga ho tao ambadiky ny fikasana hamono ny shah, sy mpanentana ny fanafahana vehivavy izay heverin' ny ayatollah fa mifanohitra amin' ny hafatry ny Kor’any. Natao sesitany tany Torkia aloha izy, ary nanorim-ponenana tany Iràka ny taona nanaraka (1964), ary nanohy ny fampianarany tao amin' ny tanàna masin' i Najaf. Namolavola foto-pampianarany ara-pôlitika sy ara-pivavahana i Khomeini, izay nanakoan’ny hevitry ny Rahalahy Mozilmana. Nanohana ny fananganana governemanta tarihin' ny mpitondra fivavahana siita izy, nitarika ny fiarahamonina iraniana hifanaraka amin' ny foto-kevitra fototry ny finoana silamo.
Ny fiantraikan’ny hevitr’ i Khomeini dia nitombo tao amin' ny fianakaviambe siita ao Iràka, izay betsaka indrindra ao amin’ ilay firenena, koa dia voaroaka ny ayatollah tamin' ny taona 1978. Nialokaloka tany Frantsa, tany amin’ ny iray amin’ ny tanàna manodidina an' i Paris. Avy ao amin' ny toerana naha sesitany azy vaovao izy no nanohy ny tolona niadiany amin' ny fitondran' ny shah sy ny mpanohana azy indrindra, dia i Etazonia.
Mpitarika ny Revôlisiôna Islamika[hanova | hanova ny fango]
Niverina tamim-pandresena any amin' ny fireneny tamin' ny Febroary 1979 izy, taorian' ny fianjeran' ny shah, ka ny ayatollah Khomeini no nandray ny fitarihana ny . Tamin'ny volana Avrily dia nambarany fa teraka ny Repoblika Islamika sady izy no lasa Mpitarika Faratampony azy. Niantehitra tamin' ny Antokon’ ny Repoblika Islamika sy tamin' ireo “Mpiambina ny Revôlisiônera” (pasdaran) mafana fo izy ka nanao ny hampanjakana ny fivavahana silamo teo amin’ ny fiainan’ ny Iraniana.
Ny Lalàm-panorenana vaovao, izay nankatoavin’ ny fitsapan-kevi-bahoaka tamin' ny Desambra, no nanamafy ny firosoana amin’ ny revôlisiôna. Ity fanjakana vaovao ity dia mifototra amin' ny lalàna silamo Sharia, sy amin' ny foto-kevitry ny velayat-e-faqih ("fitondran' ny olon-kendry ara-pivavahana"), izay nanamafy ny fahefana tsy refesi-mandiny ananan’ ny fivavahana amin' ny pôlitika.
Tamin' ny Novambra 1979 dia nandrisika ny mpianatra mahery fihetsika hanafika ny masoivohon' i Etazonia ao Teheran ny fitsikerana miharo fanaratsiana nataon’ i Khomeini manohitra an' i Etazonia. Olona fitopolo, anisan' izany ny Amerikana enimpolo, no natao takalon' aina hatramin' ny Janoary 1981. Ny ady nataon' i Iràka tamin' i Iràna tamin' ny Ôktôbra 1980 dia nahafahan' i Khomeini nanainga ny fitiavan-tanindrazana iraniana.
Nandritra izany fotoana izany dia nesoriny ny mpanohitra azy, tamin’ ny alalan’ ny Antenimiera no nanonganany ny filohan' ny Repoblika, Bani Sadr, tamin' ny 1981, ary nampiharany famoretana ny mpanohitra laîka sy ny mpanohitra kiorda, ary ny mpanohitra ara-pivavahana mandanjalanja. Niezaka nitondra ny revôlisiôna islamika any ivelan’ ny firenena ihany koa ny fitondrana, ka namatsy vola sy nanohana ny fampihorohoroana manohitra ny Tandrefana.
Tamin' ny Aogositra 1988 dia voatery nanaiky ny fampitsaharana ady tamin' i Iràka ny fitondran’ i Khomeini, fampitsaharana ady noteren’ ny Filankevi-Piarovan’ ny Firenena Mikambana. Na dia eo aza ny fahavoazana ara-toekarena sy ny hamaroan’ ny aina nafoy tamin'ny ady Iràna-Iràka sy ny fifandrafian' ny fahefana eo amin' ny radikaly sy ny antonony, dia tsy voatohintohina mihitsy ny fahefan' i Khomeini.
Taloha kelin' ny nahafatesan’ i Khomeini, izay Mpitarika Faratampony, dia namoaka didy ara-pivavahana (fatwa) manamelok ho faty ilay mpanoratra britanika Salman Rushdie, voampanga ho nanevateva ny finoana silamo tao amin' ny bokiny mitondra ny lohateny hoe The Satanic Verses. Miozolomana siita an' arivony no nanao fihetsiketsehana manerana izao tontolo izao, nanohitra an’ ilay mpanoratra. Ny olona arovan’ i Khomeini, Ali Khamenei, no nandimby azy ho Mpitarika Faratampon' ny Revôlisiôna.
Ny fiainany manokana[hanova | hanova ny fango]
Ny zanany dia i Mostafa Khomeini sy i Ahmad Khomeini.
Jereo koa[hanova | hanova ny fango]
Rohy ivelany[hanova | hanova ny fango]
- Ao amin'i Freebase: [1]
