Teôlôgomena
Ny teôlôgomena dia fanambarana na hevitra ara-teôlôjia tsy misy fahefana ara-potopampianarana tanteraka. Matetika izany dia faritana ho "filazana na fanambarana ara-teôlôjia tsy avy amin' ny fanambaràn' Andriamanitra", na "fanambaràna na foto-kevitra ara-teôlôjia ao amin' ny sehatry ny hevitry ny tsirairay fa tsy foto-pampianarana manam-pahefana". Avy amin’ ny teny grika hoe θεολογούμενον / theologoúmenon, “zavatra ifanakalozan-kevitra ara-teôlôjia”)
Ao amin' ny famakafakana ny Baiboly dia manondro filazana ara-teôlôjia izay tsy mifototra mivantana amin' ny Soratra Masina ny teôlôgomena, na fizaràna ara-tsoratra masina manan-tanjona momba ny fiarovana ny hevitry ny tena izay azo anontaniana ny maha ara-tantara azy. Ny teôlôgomena dia mikendry ny hahatonga ny lôjika ara-teôlôjia ho faharesen-dahatra, avy eo ny hitoriana izany ho fanamafisana ny finoana.
Kristianisma
[hanova | hanova ny fango]Ao amin' ny katôlisisma, teôlôgomena maro no anisan' ny tahirim-pinoana. Ohatra amin' izany ireo filazantsaran' ny fahazazana.
Ny hoe teôlôgomena dia matetika ampiasaina amin' ny fomba fijery manavaka ny angano sy ny tena zava-misy ara-tantara (alemana: Entmythologisierung) ao amin' ny Testamenta Vaovao, indrindra fa i Rudolf Bultmann, izay nampihatra izany tamin' ny fitantarana momba ny fitsanganan' i Kristy tamin' ny maty sy ny fisehoany tamin' ny Apôstôly. Ny teôlôgomena dia heverina ho fanorenana aty aorian' ny fisehoan-javatra, izay miainga avy amin' ny filazana fotopampianarana momba kristôlôjia fa tsy avy amin' ny zava-misy ara-tantara: noho izany, ho an' i Bultmann, ny fizaràn' ny fitantarana toy ny fampidinana avy amin' ny hazo fijaliana na ny fidiran' i Jôsefa avy any Arimatea an-tsehatra, na, ho an’ ny mpanoratra hafa, momba ny maha virjiny mandrakizay an' i Maria.
Ny dôgma katôlika momba ny Fahatorontoronina tsy azon-keloka dia heverin' ny Ôrtôdôksa sy ny Prôtestanta ho teôlôgomena. Araka ny voalazan’ ilay filôzôfa André Malet (1970), ny fitsanganan' i Jesoa tamin' ny maty sy ny fidinany tany amin' ny Helo dia teôlôgomenea niely tamin’ ny tontolo kristiana teo anelanelan’ ny taona 50 sy 60.