Ny Avana Ramanantoanina
I Ny Avana Ramanantoanina (1891–1940) dia pôeta sy mpanoratra tantara an-tsehatra. Anisan' ny mpanoratra malaza indrindra teto Madagasikara izy, nalaza tamin' ny tononkalony, ary koa ny tantara nosoratany. Nanoratra tamin' ny andron' ny fanjanahantany izy ary heverina ho mpanoratra malagasy voalohany nandefa hafatra ara-pôlitika ao anatin' ny asasorany. Nanoratra tamin' ny teny malagasy indrindra izy. Niaraka amin' i Jean-Joseph Rabearivelo, izay lazaina fa pôeta afrikana voalohany nanoratra araka ny fanao tandrefana, Ramanantoanina dia nanakiana mafy ny fahefana mpanjanaka frantsay. Mpikambana tao amin' ny fikambanana nasiônalista miafina Vy Vato Sakelika (VVS) izy, ary natao sesitany tany Mayotte any Kômôro rehefa noraran' ny mpanjanatany frantsay ilay fikambanana tamin' ny taona 1917. Voarara ny asasorany noho izany ary tsy naverina navoaka raha tsy tamin' ny taompolo 1980 teto Madagasikara. Vokatr' izany dia tsy dia fantatra loatra teo amin' ny tontolon' ny literatiora iraisam-pirenena ny asasorany raha mitaha amin' ny an-dRabearivelo.
Ramanantoanina dia teraka tamin' ny taona 1891 tao Ambatofotsy, tanàna ambanivohitr' Antananarivo, ao amin' ny faritra afovoan' i Madagasikara, tao amin' ny fianakavian' ny aristôkrasia merina taloha izay rava tamin' ny fanjanahantany frantsay tamin' ny taona 1896. Rehefa vita ny fianarany tao amin' ny sekoly tsy miankina prôtestanta, Ramanantoanina dia nanomboka nanoratra sy namoaka ny sanganasany tamin' ny gazety literatiora maromaro teo an-toerana teo amin' ny faha-16 taonany tamin' ny anarana hoe Ny Avana. Nanombola nalaza izy tamin' ny famoahany voalohany ny Chant de fiancailles ("Hiran' ny fifamofoana") tamin' ny taona 1907.
Ramanantoanina dia anisan' ny andiana pôeta malagasy voalohany nanandrana namolavola rafitra sy teôria momba ny tononkalo amin' ny teny malagasy, izay nantsoin' ny taranaka mpanotra malagasy taty aoriana hoe Ny Mpanoratra zokiny. Nahazo aingam-panahy avy amin' ny hainteny asasorany, izay nampiditra toetra filamatra amin' ny endrika toy ny "embona" sy "hanina" ao anatin' ny tononkalony ho fitaovana ho enti-mampiroborobo ny firaisan' ny samy Malagasy sy hamporisihana ny fiverenana amin' ny soatoavina nentin-drazana.
Rehefa niverina avy tany an-tsesitany tany Kômôro izy tamin' ny taona 1922 dia nesorina taminy ny fahafahana hahazo asa be karama ao amin' ny governemanta mpanjanaka, fa kosa afaka mahazo fivelomana antonony tao amin' ny trano fivarotam-boky tao an-drenivohitra. Ny asasorany nandritra io vanim-potoana io dia nanjary nitombo hatrany tamin' ny fivoizana ny lohahevitra momba ny fahadisoam-panantenana. Nanangana hetsika ara-diteratiora antsoina hoe Mitady ny Very izy, ary tamin' ny 5 Aogositra 1931 dia namoaka gazety ara-diteratiora antsoina hoe Fandrosoam-baovao izy niaraka tamin' ny mpanoratra namany Jean-Joseph Rabearivelo sy Charles Rajoelisolo. Maty tamin' ny taona 1940 tao Antananarivo izy.
Taorian' ny fahaleovantena tamin' ny taona 1960 dia nampidirina teto amin' ny firenena ny asasorany ho porofon' ny fitiavan-tanindrazana nananan' ny Malagasy avara-pianarana tao Antananarivo nandritra ny fanjanahantany. Misy lalana mitondra ny anarany ny ao Antananarivo.