Miora
Ny miora na mira dia ditin-kazo manitra avy amin' ny karazana hazo kely somary misy tsilo, ao amin' ny karazana Commiphora, ao amin' ny fianakaviana Burseraceae, dia ny hazo miora (Commiphora myrrha na Commiphora molmol). Ny didin-kazo iray mitovitovy amin' izany, ny balsaman' i Meka, dia avy amin' ny Commiphora opobalsamum.
Efa nampiasaina hatramin' izay ny ditin' ny miora amin' ny fitsaboana sy amin' ny fanamboarana ranomanitra ary ny amin' ny emboka manitra. Ny miora mifangaro amin' ny pôska (zavapisotro rômana taloha) na amin' ny divay dia nampiasaina betsaka tamin' ny kolontsaina maro tamn' ny Andro Taloha mba hahazoana fahafinaretana sy hampihenana ny fivontosana sy ny fanaintainana.
Fiavian' ilay teny
[hanova | hanova ny fango]Ny teny hoe mira, izay ampiasaina ao amin' ny Baiboly katôlika malagasy, dia avy amin' ny teny latina hoe myrrha izay nindrana izany avy amin' ny teny grika hoe μύρρα / murra. Ny teny hoe miora dia avy amin' io teny grika etsy ambony, izay avy amin' ny amin' ny fototeny semitika hoe mrr izay midika hoe "mangidy" (iray amin' ny singa ao amin' ny fofon' ny miora) voaporofo fisiana tao amin' ny fiteny semitika fahiny rehetra (hebreo: mōr).
Tantara
[hanova | hanova ny fango]Tany Egipta taloha
[hanova | hanova ny fango]Ny tantaran' ny miora dia efa antitra toy ny an' ny emboka manitra. Fantatry ny Egipsiana efa taonarivo efatra lasa izy io ary nataony po anisan' ny singa ao amin' ny kyphi (zavamanitra mivaingana nampiasaina tany Ejipta fahiny)[1]. Nampiasaina tamin' ny fanosotra zava-manitra ny faty hotahirizina koa izy io. Araka ny voalazan' i Herôdôtôsy dia nanosotra zava-manitra tao anaty "atody miora" ny vatana mangatsiaky ny rainy ny Fôiniksa (vorona ao amin' ny fedrà grika, izay afaka mitsangana velona indray avy amin' ny fatiny)[2][3].
Tao amin' ny Hebreo
[hanova | hanova ny fango]Ho an' ny Hebreo, ny miora dia anisan' ny singa fototra amin' ny fanamboarana menaka masina fanosorana[4]. izany no nahatonga azy io ho anisan' ny fanomezana nentin' ny olon-kendry (ny Magy na Majy) ho an' i Jesoa na Jesosy zazakely, araka ny voalaza ao amin' ny Evanjelin' i Matio (2:11)[5]. Ny lovantsofina apôkrifa anefa dia milaza fa nitondra miora hatao fanatitra ny magy iray atao hoe Baltazara (izay adikan' ny teôlôjiana ho mariky ny fijalian' i Jesoa ho avy, fa i Melkiôra kosa nanolotra volamena (izay adikan' ny teôlôjiana ho mariky ny maha mpanjaka an' i Jesoa), ary i Gaspara nanolotra emboka manitra (izay adikan' ny teôlôjiana trinitariana ho mariky ny maha Andriamanitra an' i Jesoa). Ny divay miharo miora no natolotra an' i Jesoa (izay nandà izany) talohan' ny nanomboana azy tamin' ny hazo fijaliana mba hanamaivanana ny fanaintainan' izany fampijaliana izany[6]. Ampifandraisina amin' ny firaisana ara-nofo koa io menaka manitra io indraindray: voatonona impito ao amin' ny Tononkiran' i Sôlômôna, ohatra ao amin' ny andininy 1:13: "Ny malalako dia miora am-pehezana madinika mandry eo an-tratrako".
Tany Grisia
[hanova | hanova ny fango]Nampifandraisin' ny Grika ao amin' ny angano koa ity akora ity: i Miora (Μύρρα / Múrra) dia zanakavavin' i Kinyrasy (Κινύρας / Kinýras), mpanjakan' i Kipra. Nanosika azy hanao firaisana ara-nofo tamin-drainy ny Gôrgôna (zavaboary ratsy izay manana ny herin' ny masony mampanjary vato izay mijery azy.)[7]. Taorian' izay dia niova ho hazo miora izy, ka nitresaka ny hodiny mba hiterahany an' i Adônisy (Ἄδωνις / Ádônis). Nampiasa miora betsaka ny Grika, ka nanamanitra ny divain' izy ireo amin' izany. I Pôseidôna (Ποσειδῶν / Poseidôn)[8] dia misy ifandraisany amin' ny fandoroana miora mandritra ny vavaka natokana ho azy ao amin' ny Antsa Ôrfika[9].
Jereo koa
[hanova | hanova ny fango]Loharano sy fanamarihana
[hanova | hanova ny fango]- ↑ Ny kyphi dia zavamanitra mivaingana nampiasaina tany Ejipta fahiny.
- ↑ Ny Fôiniksa dia vorona ao amin' ny fedrà grika, izay afaka mitsangana velona indray avy amin' ny fatiny.
- ↑ Hérodote, Histoires, [archive] (II, 72).
- ↑ "Makà zava-manitra tsara ho anao, dia miora mitete dimam-jato sekely sy havozomanitra antsasak' izany, dia dimam-polo amby roan-jato, sy veromanitra dimam-polo amby roan-jato" (Ny Baiboly, Eksôdôsy 30:23)
- ↑ "Ary rehefa tafiditra tao an-trano izy, dia nahita ny Zazakely sy Maria reniny ka niankohoka teo anatrehany; ary nony efa nosokafany ny fitehirizan-drakiny, dia nanolotra zavatra ho Azy izy, dia volamena sy zava-manitra ary miora." (Ny Baiboly, Matio 2:11)
- ↑ "Dia notolorany divay miharo miora Izy; nefa tsy nety nisotro Izy." (Ny Biboly, Marka 15:23)
- ↑ Ny Gôrgôna dia zavaboary ratsy ao amin' ny fedrà grika izay manana ny herin' ny masony mampanjary vato izay mijery azy.
- ↑ I Pôseidôna dia andriamanitry ny ranomasina sy ny horohorontany ary ny soavaly tany Grisia fahiny.
- ↑ "Orphic Hymns 1-40" [archive], www.theoi.com