Krizin' ny Lakandranon' i Suez
Ny Krizin' ny Lakandranon' i Suez dia ady nipoaka tamin' ny taona 1956 tany amin' ny tanim-pirenen' i Ejipta. Ny fifandonana dia teo amin' i Ejipta andaniny sy i Frantsa sy ny Fanjakana Mitambatra ary ny Fanjakan' i Israely ankilany, taorian' ny famadihan' i Ejipta ho fananam-pirenena ny Lakandranon' i Suez tamin' ny 26 Jolay 1956. Ireo firenena telo ireo dia nanao fifanarahana miafina tamin' ny alalan' ny fifanarahana tao Sèvres, taorian' ny dinidinika nanomboka tamin' ny 21 ka niafara tamin' ny 24 Ôktôbra 1956.
Ity fiaraha-miasa eo amin' ny fanjakana eorôpeana roa sy i Israely ity dia niaro tombontsoa iombonana: ny firenena eorôpeanina dia nanana tombontsoa ara-pôlitika, ara-toekarena (mpiombon' antoka lehibe) ary ara-barotra (indrindra ho an' ny fitaterana solitany) ao amin' ny Lakandranon' i Suez. Nila ny fanokafana ny Lakandranon' i Suez kosa i Israely mba hiantohana ny fitaterana an-dranomasina, saingy nanao ho anton' ny fidirany an-tsehatra ara-miaramila ny fanafihan' ny fedayin izay mianjady amin' ny fari-taniny. Nokasaina ihany koa ny fanonganana an' i Nasser filohan' i Ejipta.
Tamin' ny 29 Ôktôbra 1956, araka ny fifanarahana miafina, dia nanafika ny atsinanan' ny Lakandranon' i Suez i Israely, narahin' ny Frantsay sy ny Britanika haingana izay nanapoaka baomba nanomboka tamin' ny 31 Ôktôbra, nilatsaka amin' ny elon' aina sy nampidina ny miaramilany tamin' ny 5 Nôvambra, toy ny miaramila mpiaro ny fandriam-pahalemana, amin' ny fomba ôfisialy. Tamin' ny farany, raha resy ny tafika ejipsiana (fampitsaharana ady tamin' ny 7 Nôvambra), dia voatery nihemotra ny tafika telo miara-dia, ho takalon' ny fandeferana ara-toekarena sasany, noho ny faneren' i Etazonia sy ny Firaisana Sôvietika. Nidina tao amin' ny toerana misy ny ady tamin' ny 27 Nôvambra ny Hery vonjy taitry ny Firenena Mikambana (anglisy: United Nations Emergency Force na UNEF; frantsay: Force d'urgence des Nations unies na FUNU), ary niondrana an-tsambo indray ny tafika mpifarimbona tamin' ny 22 Desambra.
Tsaroana indrindra ilay krizy noho ny lesona nomeny momba ny fifandanjan-kery vaovao nandritra ny ny Ady Mangatsiaka. Tsy azo iadian-kevitra ny tokony hisian' ny fitonian' ny lamina maneran-tany eo amin' ireo firenena roa matanjaka indrindra, eny fa na dia tamin' ireo firenena matanjaka teo aloha toa an' i Frantsa sy ny Fanjakana Mitambatra aza, na dia mpiara-dia amin' i Etazonia aza. Ankoatr' izay, ity krizy ity dia nitarika ho amin' ny fanamafisana ny fifandraisana teo amin' ny Firaisana Sôvietika sy i Ejipta, teo amin' i Frantsa sy i Israely, teo amin' ny Fanjakana Mitambatra sy i Etazonia, ary koa ho amin' ny fanafainganana ny fananganana ny hery nokleary frantsay. Ity krizy ity ihany koa dia nitarika ny fametraham-pialan' ny praiminisitra britanika Anthony Eden sy ny fanomezana ny Loka Nobel momba ny fandriam-pahalemana ho an' ny minisitry ny Raharaham-bahiny kanadiana Lester Pearson noho ny anjara asany ara-diplômasia tamin' ny famahana ilay krizy.
Niharihary ny tsy fahombiazan' i Frantsa sy ny Fanjakana Mitambara tamin' ny fiafaran' ilay krizy, ny tsy fahombiazan' i Israely, izay naneho ny fahamboniany ara-tafika manoloana an' i Ejipta sy ny fahafahany manetsika ny tafiny, dia tsy niharihary loatra. Ny fametrahana ny Hery vonjy taitry ny Firenena Mikambana voalohany dia nahafahan' ny Israely niantoka ny fiarovana ny sisin-tanin ymanasaraka azy amin' i Ejipta, na dia mety ho foanana aza ny fitobian' ny Miaramila Misatro-Manga ao Sinay noho ny fangatahan' ny Ejipsiana. Vokatr' izany dia mbola tsy afaka nampitombina ny sisin-taniny i Israely taorian' ilay ady. I Nasser noho izany no lasa mpandresy tamin' ilay krizy, satria nahavita nanova ny saika faharesen' ny miaramilany ho fandresena ara-pôlitika manakoako izay nampitombo ny lazany sy ny fitiavan' n yvahoaka azy teo amin' ny Tontolo Arabo.