Joseph Briant

I Joseph Briant dia pretra vinsansiana frantsay izay nipetraka teto Madagasikara tamin' ny tapaky ny taonjato faha-20. Nalaza indrindra izy tamin' ny asasorany izay mahabe resaka, L'hébreu à Madagascar – Aperçus – Suggestions, nivoaka tamin' ny taona 1946. Ato amin' ity boky ity dia mametraka ny vinavinany momba ny onjam-pifindra-monina jiosy maro teto Madagasikara izy, izay nandray anjara tamin' ny fisian' ny mponina sy ny kolontsain' ny Nosy. Nolazain' i Briant fa nisy onja telo lehibe tamin' ny fifindra-monina jiosy teto Madagasikara.

Ny tsangan-kevitr' i Joseph Briant

Onja voalohany tamin’ ny andron’ i Sôlômôna

Nolazain' i Briant fa ny tantsambo jiosy, izay nanompo an' i Sôlômôna mpanjaka (izay nanjaka tamin' ny taonjato faha-10 tal JK), dia nanao dia lavitra an-dranomasina, izay tonga teto Madagasikara.

Mandika andinin-teny sasany ao amin’ ny Baiboly i Briant, indrindra fa ireo miresaka momba ny varotra nataon’ i Sôlômôna tamin’ ny faritra lavitra, ho porofon’ ny dia lavitra natao taty Madagasikara. Manasongadina ny fitovian' ny fomba amam-panao malagasy sasany sy ny fomban-drazana jiosy i Briant, ary koa ny fifandraisan' ny teny malagasy sy hebreo. Ireo fifandraisana ireo dia matetika mifototra amin' ny fitoviana ara-panononana ary tsy jereny ny fivoaran' ny fiteny nandritra ny an' arivony taona.

Onja faharoa tamin' ny taonjato faha-2 sy faha-3

Nolazain’ i Briant fa nisy Jiosy avy any Egipta nonina teto Madagasikara tamin' ny taonjato faha-2 sy faha-3, ary niandohan' ny Antandroy sy Vazimba tao Imerina izy ireo. Izany dia miorina amin' izay heveriny ho fitoviana ara-kolontsaina sy ara-piteny, ary koa amin' ny fandikana ny lovantsofina.

I Briant dia miankina amin' ny ankapobeny amin' ny fisian' ny Jiosy tany Ejipta sy ny fiheverana momba ny fahaizan' izy ireo nandeha sambo. Manasongadina ny fitovian' ny kolontsaina sy ny fiteny i Briant izay heverin' ny mpahay siansa ho zavatra ivelambelany fa tsy mahaporofo.

Onja fahatelo tamin’ ny taonjato faha-13 sy faha-14

Manolo-kevitra i Briant fa ny Jiosy nandray kolontsaina silamo sy arabo, avy any Meka, dia niorim-ponenana teto Madagasikara nandritra tamin’ ny taonjato faha-13 sy faha-14, ka niteraka ny Antemoro samihafa (Zafiraminia, Anakara, sns.).

Izany dia mifototra indrindra amin' ny lovantsofin' ny Antemoro, izay milaza ny fiaviany avy any ivelany. Ny Antemoro dia manana lovantsofina izay manondro ny fiaviany, matetika mifandray amin' ny olona iray antsoina hoe Raminia. Adikan' i Briant ho mpitarika jiosy avy any Meka io olona io. I Briant dia manasongadina ny fitoviana misy eo amin' ny sorabe ampiasain' ny Antemoro sy ny soratra hebreo, ary koa ny fitovian' ny fanao ara-pivavahana sy fanaovana sikidy sasany. Manasongadina ny fisian' ny vondrom-piarahamonina jiosy any Arabia i Briant tamin' izany fotoana izany mba hanamarinana ny fifindra-monina avy amin'io faritra io.

Fanakianana ny tsangan-kevitr' i Briant

Fanakianana ny fisian' ny onjam-pifindra-monina voalohany

Tsy misy soritra arkeôlôjika, toy ny soratsokitra, zavatra na sisa tavela teto Madagasikara izay afaka manamarina ny fisian’ ny Jiosy tamin’ ny andro fahiny, tamin’ ny andron’ i Sôlômôna. Ny fifindra-monin' ny Aostrôneziana aty Madagasikara, izay niandohan' ny fonenan' ny Malagasy taty, dia taty aoriana, teo anelanelan' ny taonjato faha-5 sy faha-10 taor JK, izany dia mahatonga ny fifindra-monina jiosy tamin' ny taonjato faha-10 tal JK ho sarotra arovana.

Fanakianana ny fisian' ny onjam-pifindra-monina faharoa

Ny fanakambanana ny Antandroy sy ny Vazimba amin' ny fiaviana jiosy dia tombantombana fotsiny. Ny Vazimba no heverina ho mponina voalohany teto amin' ny Nosy, talohan' ny nahatongavan' ny Aostrôneziana. I Briant dia tsy manome porofo mivaingana mampifandray manokana ny Jiosy avy any Ejipta amin' i Madagasikara amin' izany fotoana izany. Tsy misy fikarohana arkeôlôjika eto Madagasikara manamarina ny fisian' ny Jiosy tamin' ny taonjato faha-2 sy faha-3. Tsy misy soratra, na zavatra, na sisa tavela momba ny fiorenam-ponenana izay azo atao vavolombelona momba ny fifindramonina toy izany. Ny angona momba ny arkeôlôjia sy ny fiteny amin' izao fotoana izao dia manondro fa nanomboka taty aoriana ny fiorenam-ponenan' ny Aostrôneziana teto Madagasikara, teo anelanelan' ny taonjato faha-5 sy faha-10 taor JK. Fanampin' izany, tsy misy firaketana momba fifindra-monina goavana avy any Ejipta mankany amin' ny Ranomasimbe Indianina mandritra io vanim-potoana io.

Fanakianana ny fisian' ny onjam-pifindra-monina fahatelo

Na dia hita teto Madagasikara aza ireo zavatra manam-piaviana arabo sy sila, dia tsy misy soritra arkeôlôjika hanamarina manokana ny fisian' ny Jiosy tamin' ny taonjato faha-13 sy faha-14. Ny fitovian' ny kolontsaina sy ny fiteny hita eo amin' ny Antemoro dia azo inoana fa hazavain' ny fifanakalozana ara-barotra sy ara-kolontsaina nitranga teo amin' i Madagasikara sy ny Tontolo Arabo sy Islamika nanomboka tamin' ny taonjato faha-10. Nitana anjara toerana lehibe tamin’ ny fampidirana ny finoana silamo sy ny soratra arabo ary ny singa ara-kolontsaina hafa teto Madagasikara ireo tantsambo sy mpivarotra arabo.

Fanakianana ankapobeny

Notsikerain' ny mpahay tantara sy ny mpahay teny fatratra ny tsangan-kevitr' i Joseph Briant, indrindra fa i Pierre Vérin, izay mamaritra azy ireny ho mifototra amin’ ny haiiteny tsy manasaro-javatra. Tsy nisy porofo arkeôlôjika manohanana ny petra-kevitr' i Briant momba ny fifindra-monina jiosy goavana teto Madagasikara. Ny fifandraisana ara-pitenenana atolotr' i Briant dia matetika heverina ho zavatra ivelambelany sy tsy dia hentitra loatra, mifototra amin' ny fifanahafam-panononana kisendrasendra.

Ny tsangan-kevitr' i Briant dia ampahany amin' ny fisainana mpanjanaka, mifanaraka amin' ny tontolon' ny petra-kevitra hamitika, izay niparitaka be nandritra ny vanim-potoan' ny fanjanahantany, izay nikatsaka ny hanondro ny niandohan' ny sivilizasiôna afrikana ho avy any ivelany, indrindra fa avy amin' ny Semita, ka mandà ny fahafahan' ny Afrikana hampivelatra ny kolontsainy manokana.

Ny asan' i Briant dia mampifangaro singa amin' ny haifiteny, ny tantara, ny fivavahana ary ny folklore, nefa tsy manaja ny fomba siantifika hentitra momba ireo taranja ireo. Izany dia nanampy ny fanjavozavo ny lalana sy nanasarotra ny fanavahana ny zava-misy marina.

Jereo koa

Semita - Hamita - Jafetita