Fokonolona
Ny fokonolona dia vondron' olona misy fandaminana ara-piarahamonina izay tsy miankina amin' ny maha iray foko, monina ao amin' ny vohitra iray atao hoe fokontany na fari-pitodrana lehibe (kaominina) na kely noho io (vakin-tanàna, vohitra). Tamin' ny vanim-potoana faha mpanjaka, teo amin' ny foko merina no fantatra fa nahitana ity fandaminana atao hoe fokonolona ity voalohany.
Ny fokonolona tsirairay dia manana ny fizakan-tenany eo amin' ny fitantanana, anisan' izany ny fandriam-pahalemana sy ny fitsarana, ary miasa araka ny fomba demôkratika mivantana, ka mandray anjara amin' izany koa ny vehivavy (ary indraindray ny ankizy). Ny fanapahan-kevitra dia raisina rehefa tapaky ny maro anisa na tapaky ny rehetra araka ny fehezam-pitsipika ao amin' ny dinam-pokonolona. Ny raiamandreny no mitana ny fahefan' ny zokiolona.
Nanomboka tamin' ny taonjato faha-19, indrindra tamin’ ny fitondran’ Andrianampoinimerina, avy eo, tamin' ny naha praiminisitra an' i Rainilaiarivony, dia nisy fanavaozana maro nolalovan' ny rafitry ny fokonolona, saingy tsy very ny satany nentim-paharazana. Nandritra ny fanjanahan-tany dia niezaka nampiasa ity rafitra ity ny manam-pahefana, indrindra tamin' ny fitandroana ny filaminana sy ny fandriam-pahalemana.
Nanomboka tamin’ ny taona 1970 dia niezaka namerina ny maha zava-dehibe ny fokonolona ny fitondram-panjakana ka nampifanandrify izany amin’ ny fokontany ary nanaparitahana ilay môdely manerana ny Nosy. Ratsimandrava no filoham-panjakana malagasy nanome lanja indrindra ny rafitra fokonolona.