Tale (sikidy)
Ny Tale, araka ny fanaovana sikidy malagasy, dia ny tsanganan-tsikidy voalohany, iray amin' ny tsanganan-tsikidy enina ambin' ny folo, izay apetraka any amin' ny farany ambony sy farany ankavian' ny fàfana fitambaran' ny tsanganan-tsikidy rehetra. Anisan' ireo atao hoe renin-tsikidy ny Tale. Anarana iantsoana ny "mpanontany", izany hoe ny olona manatona mpisikidy mba hahalala zavatra.
Sokajiny
[hanova | hanova ny fango]Anisan' ireo atao hoe renin-tsikidy ny Tale, ka ny tsanganana hafa manarakarala azy, izay samy renin-tsikidy, dia ny Maly, ny Fahatelo, ny Bilady, ny Fianahana, ny Abily, ny Alisay ary ny Fahavalo. Ny tsanganana valo manaraka dia lazaina hoe tera-tsikidy, dia tsy inona izany fa ny Fahasivy, ny Ombisa, ny Haja, ny Zanahary, ny Asorotà, ny Tovolahy, ny Lalana ary ny Trano (na Kiba na Akiba).
Fomba fahazoana ny Tale
[hanova | hanova ny fango]Misy vaniny efatra toy ny tsanganan-tsikidy malagasy rehetra ny Tale ka misy "lohany" sy "tratrany" sy "valahany " (na "vaniany") ary "tongony". Mba hahazoana ny Tale dia raisin' ny mpisikidy amin' ny tanany havia ny voan-tsikidy ka anaovany toko efatra eo ambony lafika (tsihy na zavatra hafa). Anesorany tsiroaroa mandra-pahasisa iray na roa ny tokom-boan-tsikidy voalohany, dia alainy izay voa sisa (tokana na roa) ka apetrany eo ankavanany mba hamoronany ny "lohany". Ampihariny amin' ny tokom-boan-tsikidy faharoa indray izany fihetsika izany mba hahazoany ny "tratrany" izay apetrany eo ambanin' ny "lohany". Ampiharina fanintelony amin' ny toko manaraka indray izany mba hahazoana ny "vaniany". Ampihariny amin' ny tokom-boan-tsikidy fahefatra farany dia azo ny "tongony".
Tsanganana avy amin' ny fanakambanana amin' ny Tale
[hanova | hanova ny fango]Ny fanakambanana ny lohan' ny Tale sy ny an' ny Maly sy ny an' ny Fahatelo ary ny an' ny Bilady no ahazoana ny tsanganana Fianahana. Ny fanakambanana ny tratran' ny Tale sy ny an' ny Maly sy ny an' ny Fahatelo ary ny an' ny Bilady no ahazoana ny tsanganana Abily. Ny fanakambanana ny vanian' ny Tale sy ny an' ny Maly sy ny an' ny Fahatelo ary ny an' ny Bilady no ahazoana ny tsanganana Alisay. Ny fanakambanana ny tongotry ny Tale sy ny an' ny Maly sy ny an' ny Fahatelo ary ny an' ny Bilady no ahazoana ny tsanganana Fahavalo.
Ny fampifanampiana soratry ny Tale sy ny an' ny Maly no ahazoana ny soratry ny Lalana. Ny fampifanampiana ny soratry ny Tale sy ny an' ny Zanahary no ahazoana ny soratry ny Trano (na Kiba na Akiba).
Hevitry ny hoe Tale
[hanova | hanova ny fango]Ny Tale dia anarana iantsoana ny "mpanontany" amin' ny sikidy. Io no anjara asa voalohany ao amin' ny tsanganan-tsikidy ka ny sora-tsikidy mety hiaraka aminy no milaza ny eritreritra na ny toetran' ny "mpanontany". Ny atao hoe "mpanontany" eto dia ny olona manatona mpisikidy mba hahalala zavatra. Ny Tale dia mety hisehoan' ny iray amin' ny sora-tsikidy enina ambin' ny folo toy ny Tareky (1 1 1 1), ny Jama na Asombola (2 2 2 2), ny Asorasady (2 2 1 1), ny Alahasady (1 1 2 2), ny Alitsimay (2 1 1 2), sns.
Jereo koa
[hanova | hanova ny fango]- Tsanganan-tsikidy: Tale, Maly, Fahatelo, Bilady, Fianahana, Abily, Alisay, Fahavalo, Fahasivy, Ombiasa, Haja, Zanahary (na Haky), Asorotà, Tovolahy (na Saily) , Lalana, Trano (na Kiba)
Tahirin-kevitra azo anovozana
[hanova | hanova ny fango]Boky
[hanova | hanova ny fango]- Chemillier, Marc, Denis Jacquet, Victor Randrianary & Marc Zabalia, 2005, "L'art des devins à Madagascar", Pour la science 47 : Mathématiques exotiques : 90-95.
- Dandouau (André.), "Ny fahombiazan' ny sikidy" in Bulletin de l'Académie Malgache, Tananarive, 1908 (pp. 62-72).
- Decary (Raymond), La divination malgache par le sikily, Paris, Publication du Centre Universitaire des Langues Orientales vivantes (Volume IX), 1970. ELIADE (Mircea), Le sacré et le profane, Paris, Gallimard, 1965.
- Decary, Raymond, avec la collab. de Marcelle Urbain-Faublée, 1970, La Divination malgache par le Sikidy. Paris, Paul Geuthner.
- Rabedimy (Jean François), Pratiques de divination à Madagascar ; Techniques du Sikily en Pays Sakalava Menabe, Travaux et Documentation de l’ORSTOM (N°51), PARIS, 1976
- Russillon (Henri), "Le sikidy malgache" in Bulletin de l’Académie Malgache, (Vol VI), Tananarive, 1908-1909 (p.p. 115-162).
- Sibree, James (June 1862). "Divination among the Malagasy, Together with Native Ideas as to Fate and Destiny". Folklore. 3 (2): 193–226.
Rohy ivelany
[hanova | hanova ny fango]- La divination sikidy à Madagascar Archived Janoary 30, 2020 at the Wayback Machine ()
- "Sikidy", Anthropomada.com
- Skinner, Stephen (1980-01-01). Terrestrial astrology: Divination by geomancy (PDF) (1st ed.). London ; Boston: Routledge & Kegan Paul.
- "Ny sikidy (PDF)", madarevues.recherches.gov.mg
- Jean François Rabedimy sy Etienne Razafindehibe, Cours N°1 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
- Jean François Rabedimy sy Eugène Régis Mangalaza, Cours N°2 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
- Jean François Rabedimy sy Eugène Régis Mangalaza, Cours N°3 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
- Jean François Rabedimy sy Eugène Régis Mangalaza, Cours N°4 : "La divination au quotidien : le sikidy et ses formes symboliques ", www.anthropomada.com
- J. F. Rabedimy, "Pratique de divination à Madagascar (PDF)" Archived Mey 18, 2024 at the Wayback Machine, madadoc.irenala.edu.mg