Marko Aorelio
Marko Aorelio
| |||
| Ankapobeny | |||
| Anarana | Marko Aorelio | ||
| Teraka | 25 Avrily 121 | ||
| Maty | 16 Marsa 180 | ||
| Fiaviana sy ny andraikitra | |||
| Firenena | Empira Romana | ||
| Asa : | Tsy fantatra | ||
| Fiainana manokana | |||
I Marko Aorelio (latina: Marcus Aurelius Antoninus) dia emperora sy filôzôfa stôika ary mpanoratra rômanina teraka tamin’ ny 26 Avrily 121 tao Rôma ary maty tamin’ ny 17 Marsa 180 tao Sirmiôna (araka ny voalazan' i Tertoliano) na tao Vindôbôna. Izy no farany amin’ ireo andriamanjaka fantatra amin’ ny anarana hoe “Emperora dimy tsara” sady emperora farany tamin’ ny "Fiadanana Rômana" (latina: Pax Romana) izay fotoana nahitana fiadanana sy fitoniana teo amin’ ny Empira Rômana. Kônsoly rômana izy tamin' ny taona 140 sy 145 ary 161.
Teraka tamin’ ny fanapahan’ i Hadriano i Marko Aorelio. Izy dia zanaky ny pretôra Marko Anio Vero (Marcus Annius Verus) sy i Dômitia Lokila Minôra (Domitia Lucilla Minor). Maty fony izy mbola zaza ny rainy ary ny reniny sy ny raibeny no nitaiza azy. Taorian’ny nahafatesan’i Lokio Aorelio (Lucius Aelius), zanaka natsangan’ i Hadriano, tamin’ ny 138, dia noraisin’ ny emperora ho mpandova vaovao i Antônino Pio (Antoninus Pius), dadatoan’ i Marko Aorelio. I Antônino kosa dia nanangana an' i Marko Aorelio sy Lokio Aorelio Vero, zanak' i Aelio. Maty i Hadriano tamin’ io taona io ary lasa emperora i Antônino.
Mpandova seza fiandrianana i Marko Aorelio, nianatra literatiora grika sy latina teo ambany fitarihan’ ny mpampianatra toa an’ i Herôda Atiko (Atticus Herodes) sy Marko Kôrnelio Frôntô (Marcus Cornelius Fronto). Avy eo izy dia nifandray akaiky tamin' i Frôntô nandritra ny taona maro. Nanambady an’ i Faostina Zandriny (Faustina Minor) i Marko Aorelio, tamin’ ny 145. Taorian’ ny nahafatesan’ i Antônino tamin’ ny taona 161, dia nanjaka niaraka tamin’i Lokio (Lucius) rahalahiny i Marko Aorelio.
Ny fitondran' i Marko Aorelio dia voamariky ny ady ara-tafika. Tany Atsinanana, ny Empira Rômana dia nahomby tamin’ ny ady tamin’ ny Empira Partiana izay nahazo aina ary tamin’ ny Fanjakan’ i Armenia nikomy. I Marko Aorelio dia nandresy ny Markômana (vahoaka jermanika tandrefana, any Bôhemia-Môravia ankehitriny) sy ny Koada (vahoaka jermanika tandrefana, angamba manam-piaviana jermanô-keltika) ary ny Sarmatiana Iaziga (vahoaka avy amin' ny lemaka niavian' ny Skitiana, miteny iranika.) tamin' ny Ady Markômana. Na izany aza, ireo vahoaka ireo sy ireo vahoaka jermanika hafa dia nnohy nandrahona ny Empira Rômana, ary nitohy haingana ny ady mitam-piadiana na dia teo aza ny fampitsaharana ady nosoniavina. Fanampin' izany, nisy areti-mifindra mahery vaika fantatra amin' ny anarana hoe "Pesta Antônina" izay nitranga manodidina ny taona 166 ary nandripaka ny mponina tao amin' ity empira ity nandritra ny am-polo taona maro.
Maty tamin’ ny taona 169 i Lokio Vero (Lucius Verus), emperora mpiara-manjaka taminy. Tsy toy ny sasany tamin’ ireo teo alohany i Marko Aorelio, fa nisafidy ny tsy hanangan-jaza handova. Amin' ny zanany maro dia i Lucilla, izay nanambady an' i Lucius, sy i Commodus, izay niteraka ady hevitra eo amin’ ny mpahay tantara amin’ ny Andro Ankehitriny sy tamin’ ny Andro Vavao ny fandimbiasany an' i Marko Aorelio. Mbola any Rôma ny tsanganana vato sy ny sarivongan' i Marko Aorelio, izay nananganana azy ireo ho fankalazana ny fandreseny ara-tafika. Tsangambato lehibe farany ho an' ny stôikisma ny Eritreritra ho Ahy Irery (grika: Τὰ εἰς ἑαυτόν / Ta eis heauton, "Ny Zavatra hoazy") nosoratan’ i Marko Aorelio, izay loharano manan-danja amin’ ny fanakarana ny filôzofa tamin’ ny Andro Taloha.
Ny fiainany manokana[hanova | hanova ny fango]
I Marcus Annius Verus no rainy. Ny vadiny dia i Faustina Zandriny. Ny zanany dia i Commodus, i Marcus Annius Verus Caesar, i Annia Aurelia Galeria Faustina, i Fadilla, i Lucilla, i Annia Cornificia Faustina Minor, i Vibia Aurelia Sabina.
Jereo koa[hanova | hanova ny fango]
Rohy ivelany[hanova | hanova ny fango]
- Ao amin' ny Freebase: [1] Archived Janoary 4, 2015 at the Wayback Machine
