Isa
Ny isa dia hevitra anomezana anarana ny habetsahan' ny zavatra isaina, hevitra matematika ahafahana manombana sy mampitaha ny habetsahana na ny tahan-kabe, sy andaharana singa amin' ny fanondroana ny laharany. Matetika ny isa dia soratana amin' ny alalan' ny tarehimarika iray na maromaro, ka mifandray amin' ny alalan' ny asamarika izay fintinina amin' ny fitsipiky ny kajy. Ny toetran' ireo fifandraisana misy eo amin' ny isa ireo dia raisina voalohany ao anatin' ny rafitry ny aritmetikan' ny isa tsimivaky, avy eo mivelatra kokoa ao anatin' ny sampana isan-karazan' ny rijan-kevitra momba ny isa.
Manana ny fomba fanomezany anarana ny isa azy manokana ny fiteny malagasy, anisan' izany ny anarana nifandovana hatramin' ny andron' ny Ntaolo malagasy, sy ny hafa izay niforona noho ny filana eo amin' ny fikirakirana isa lehibe dia lehibe, indrindra eo amin' ny siansa.
Satria tsy misy ny famaritana ankapobeny mahafa-po momba io hevitra io, dia nampidirina ny karazana isa samihafa, manomboka amin' ny isa nanahary ka hatramin' ny isa voatsapa, na mihoatra noho izany aza, anisan' izany ny isa haro, ny isa ampahan-tsiefa, sns. Ahafahana maneho ny fandrefesana fizika, mamaha fimirana, mamehy an-dalàna ny fampahalalana, na mahatakatra ny tsiefa mihitsy aza, ireo hevitra ireo.
Ao amin' ny fizika dia habe tsy misy ventin-drefy ny isa sasany, toy ny isan' i Reynolds ao amin' ny mekanikan' ny hanaka na ny isa kantika.
Ankoatra ny fampiasany azy ara-tsiansa dia nahazo heviny an' ohatra matanjaka ao amin' ny kolontsaina samihafa koa ny isa sasany. Ohatra amin' izany ny isa telo ao amin' ny kristianina na ny isa folo ho an' ny Pitagôrisiana.
Anaran' ny isa amin' ny teny malagasy
[hanova | hanova ny fango]| Sangan'ny folo | Soratra mahazatra | Anarana |
|---|---|---|
| 100 | 1 | iray, isa |
| 101 | 10 | folo |
| 102 | 100 | zato |
| 103 | 1.000 | arivo |
| 104 | 10.000 | alina |
| 105 | 100.000 | iray hetsy |
| 106 | 1.000.000 | iray tapitrisa, folo hetsy |
| 107 | 10.000.000 | folo tapitrisa, zato hetsy, iray safatsiroa |
| 108 | 100.000.000 | zato taptitrisa, iray tsitamboisa |
| 109 | 1.000.000.000 | iray lavitrisa, iray miliara |
| 1010 | 10.000.000.000 | folo lavitrisa, folo miliara, iray alinkisa |
| 1011 | 100.000.000.000 | zato lavitrisa, zato miliara, iray tsipesimpesenina |
| 1012 | 1.000.000.000.000 | arivo lavitrisa, arivo miliara, iray tsitokotsiforohana |
| 1013 | 10.000.000.000.000 | iray alina miliara, iray tsihitanoanoa |
| 1014 | 100.000.000.000.000 | iray hetsy miliara, iray safatsiroafaharoa, iray safatsiroafaha-2 |
| 1015 | 1.000.000.000.000.000 | iray tsitamboisafaharoa, iray tsitamboisafaha-2 |
| 1016 | 1016 | iray lavitrisafaharoa, iray lavitrisafaha-2 |
| 1017 | 1017 | iray alinkisafaharoa, iray alinkisafaha-2 |
| 1018 | 1018 | iray tsipesimpeseninafaharoa, iray tsipesimpeseninafaha-2 |
| 1019 | 1019 | iray tsitokotsiforohanafaharoa, iray tsitokotsiforohanafaha-2 |
| 1020 | 1020 | iray tsihitanoanoafaharoa, iray tsihitanoanoafaha-2 |
| 1021 | 1021 | iray safatsiroafahatelo, iray safatsiroafaha-3 |
| ... | ... | ... |
| 10100 | 10100 | iray gogola, iray lavitrisafahefatrambinifolo, iray lavitrisafaha-14 |
Mandra-pahatonga any amin' ny isa tsiefa dia miherina ny anarana ary mitombo ny laharana. Ireo anarana miverimberina dia safatsiroafaha-x (107+7(x-1)), tsitamboisafaha-x (108+7(x-1)), lavitrisafaha-x (109+7(x-1)), alinkisafaha-x (1010+7(x-1)), tsipesimpeseninafaha-x (1011+7(x-1)), tsitokotsiforohanafaha-x (1012+7(x-1)), tsihitanoanoafaha-x (1013+7(x-1))
Jereo koa
[hanova | hanova ny fango]- aotra/zerô - isa/iray/iraika - roa - telo - efetra - dimy - enina - fito - valo - sivy
- folo - roapolo - telopolo - efapolo - dimampolo - enimpolo - fitopolo - valopolo - sivifolo
- zato - arivo - alina - hetsy - tapitrisa - lavitrisa
- Fanisana amin' ny teny malagasy - isa - terehimarika - mpamaritra isa
Rohy ivelany
[hanova | hanova ny fango]- Andriamihaja Solonavalona, "Fanisana vaovao", tenymalagasy.org
- "Manisa", motmalgache.org