Harmatàna
Ny Harmatàna dia tsio-drivotra any any Sahara sy any Afrika Afovoany ary any Afrika Andrefana, mitsoka avy any avaratra-atsinanana, mafana be amin' ny antoandro, mangatsiaka kokoa amin' ny alina, maina dia maina ary matetika mitondra vovoka betsaka. Rivotra Alizay an-tanibe izy, mitsoka mankany atsimo-andrefana avy any Sahara izy ary miantraika amin' ny Hoalan' i Ginea amin' ny ririnina, eo anelanelan' ny faran' ny volana Novambra sy ny tapaky ny volana Marsa. Ny Harmatàna dia mifandray amin' ny tohi-drivodoza izay misy tsindry avo amin' ny fizaràn-taona maina amin' ny toetanin-jana-pehintany.
Izany dia mahatonga ny fahadiovan’ ny lanitra sy ny fahazavana mahery vaika na dia mihena aza izany indraindray noho ny vovoka amin' eny amin’ ny habakabaka. Rehefa mitsoka ny Harmatàna dia tonga amin’ ny fara tampony ny fanakanana ny rotsak' orana.
Lasa lavitra eny amin’ ny tany efitra io rivotra maina io ka mandray tsikelikely poti-pasika madinika sy vovoka mafana be mandritra ny andro. Rehefa tena mafy ny vaikany dia io no mamorona ny "rivo-pasika", ka ny mahery vaika indrindra dia mametra ny fahitana ho metatra vitsivitsy ary misakana ny fifamoivoizana ana habakabaka any Sahara sy Sahel mandritra ny fotoana fohy, satria mitarika fanakatonana ny seranam-piaramanidina izany. Any Tsady, ny Lempon’ i Borkou, indrindra ao amin’ ny faritra atsoina hoe Bodété, izay manana velarana midadasika misy diatômita sy tanimanga, dia iray amin' ny loharanom-bovoka eran-tany. Hita hatrany Amazônia izany vovoka izany ka mampahalonaka ny tany. Any Sahara sy any Sahel, amin' ny andro mampitsoka ny Harmatàna dia mamirifiry amin' ny ririnina, noho ny rivotra maina sy ny tara-masoandro ambany, ary manempotra izany manomboka amin' ny volana Marsa-Avrily, raha feno vovoka ny rivotra.
Any Afrika Andrefana, io Alizay an-tanibe io, izay avy amin' ny tsindry ambanin-jana-pehintany any amin' ny faritra Sahel sy Sahara mitambatra, dia tsapa indraindray ho toy ny rivotra any an' efitra, maina ary be vovoka, hatrany amin'ny morontsiraka. Amin' ny fotoana mampitsoka ny Harmatàna dia mangatsiatsiaka antonony na mangatsiaka aza ny alina toy ny amin' ny ririnina any an-taniefitra, fa mihamafana be ny rivotra amin’ ny fotoana misy masoandro; mamely tampoka ny hafanana mahamay sy maina avy any avaratra, ary mahatratra 20 °C hatramin’ny 30 °C ny elanelan-kafana isan’ andro noho ny fahamainan’ ny rivotra tafahoatra (matetika latsaka ambanin’ ny 10 % ny tahan-kamandoana amin’ ny ora mafana indrindra).
Ny fotoan' ny fiantombohan' ilay rivotra (eo anelanelan' ny faran' ny volana Novambra sy ny fiandohan' ny volana Janoary) sy ny faharetany ary ny vaikany dia mety misy fiantraikany mafy amin' ny vokatry ny fambolena any Afrika Andrefana. Mandritra ny fandalovany dia mitombo be ny lozam-pifamoivoizana an-tanety sy ana habakabaka. Mitombo koa ny isan' ny olona miditra hôpitaly, noho ny antony samihafa: aretina an-doha, fiakaran' ny tosi-drà, aretin’ ny traotraoka, fikorontanan' ny saina, (fahatatarana, fahaketrahana, sns.). Mampiroborobo ny fihanaky ny areti-mifindran' ny menenzita (noho ny Neisseria meningitidis) ihany koa io rivotra io, satria izy no mitondra ny bakteria anaty vovoka ary satria ny fahamainana dia maha mora azon’ aretina taovam-pisefoana.