Fiangonan' i Nôrvezy

Avy amin'i Wikipedia

Ny Fiangonan' i Nôrvezy dia antokom-pinoana loterana evanjelika aninsan' ny prôtestantisma ary izy no fiangonana kristianina lehibe indrindra any Nôrvezy. Lasa fiangonam-panjakana any Nôrvezy ity fiangonana ity tamin' ny manodidina ny taona 1020, ary naorina ho fiangonana misaraka nifamatotra akaiky amin' ny fanjakana taorian' ny ny Fanavaozana loterana tany Danemarka–Nôrvezy izay nanapaka ny fifandraisany tamin' ny Eglizy Katôlika tamin' ny taona 1536–1537; ny mpanjakan' i Nôrvezy no lohan' ny fiangonana hatramin' ny taona 1537 ka hatramin' ny tgaona 2012. Amin' ny teny nôrveziana bôkmaly izy dia atao hoe Den norske kirke, fa amin' ny teny nôrveziana ninôrska dia Den norske kyrkja. Amin' ny fiteny samy avaratra io fiangonana io dia atao hoe Norgga girku, fa amin' ny fiteny samy atsimo kosa dia Nöörjen gærhkoe. Ara-tantara ny fiangonana dia iray amin' ireo fitaovana lehibe amin' ny fahefan' ny mpanjaka sy ny fahefana ôfisialy, ary ampahany lehibe amin' ny fitantanan-draharaham-panjakana; ny governemanta isan-toerana dia nifototra amin' ny paroasy misy ny andraikitry ny pretram-paroasy.

Tamin' ny taonjato faha-19 sy faha-20 dia natolony tsikelikely ho an' ny asam-panjakana tsy ara-pivavahana ny ankamaroan' ny andraikitra ara-pitantanana nosahaniny. Ny Lalàm-panorenan' i Nôrvezy ankehitriny dia mamaritra ny fiangonana ho "fiangonam-bahoaka" ao amin' ilay firenena ary mitaky ny mpanjakan' i Nôrvezy ho mpikambana ao aminy. Izy no fiangonana lehibe indrindra any Nôrvezy; hatramin' ny tapaky ny taonjato faha-19 dia saika nanao ampihimamba ny fivavahana tany Nôrvezy ilay fiangonam-panjakana. Io no hany fiangonana ara-dalàna tany Nôrvezy, tsy maintsy mpikambana ao ny olona rehetra monina ao amin' ilay fanjakana ary voarara ny manome alalana fivoriana ara-pivavahana tarihin' olona hafa ankoatra ny pretra ôfisialin' ilay fiangonam-panjakana. Taorian' ny nahalanian' ny lalàna atao hoe Dissenterloven ("Lalàna momba ny mpanohitra") tamin' ny taona 1845, dia nitazona ny toerany ara-dalàna ilay fiangonam-panjakana, ary ny fiangonan' ny vitsy anisa toa ny Eglizy Katôlika kosa dia navela hiorina any Nôrvezy. Ny mpiasam-piangonana dia mpiasam-panjakana nanomboka tamin' ny Fanavaozana prôtestanta ka hatramin' ny taona 2017, taona naha lasa ilay fiangonana ho fikambanana ara-dalàna nisaraka amin' ny fitantanan-draharaham-panjakana. Ny Fiangonan' i Nôrvezy dia voatonona manokana ao amin' ny Lalàm-panorenan' ny taona 1814 ary iharan' ny Lalàna momba ny Fiangonana. Ny kaominina dia takîn' ny lalàna hanohana ny asan' ny paroasy sy ny fikojakojana ny trano fiangonana sy ny tokotanin' ny fiangonana. Misy fikambanana ara-pivavahana hafa izay manan-jo hahazo fanampiana ara-bola mitovy amin' ny an' ny Fiangonan' i Nôrvezy.

Sarintany maneho ny diôsezin' ny Fiangonan' i Nôrvezy

Ny pretra rehetra dia tendren' ny Kongen i statsråd ("Mpanjaka ao amin' ny filankevitra") hatramin' ny faramparan' ny taonjato faha-20 ary noho izany dia nitana ny satan' ny embetsmann (mpiasam-panjakana ambony tendren' ny mpanjaka). Talohan' ny fanaovana ôrdinasiôna tamin' ny taona 2000 dia nitaky fanaovam-panadinan' ny mpiasam-panjakana ara-teôlôjia ka izany dia nila fianarana enin-taona eny amin' ny oniversite, fa avy nanomboka tamin' ny 2000 dia azo ekena ihany koa ny diplôma hafa mitovy lanja amin' izany ho an' ireo kandidà sasany mihoatra ny 35 taona sy manana traikefa mifandraika amin' izany.

Ny rafi-pitantanana ny Fiangonan' i Nôrvezy dia misy karazany roa: episkôpaliana sy sinôdaly. Io no antokom-pinoana lehibe indrindra ao amin' ilay firenena, izay nisy mpino efa ho 3 830 000 tapitrisa, izany hoe 77 % amin' ny mponina tamin' ny taona 2011. Nahatratra 3 526 133 ny mpino tao amin' ilay fiangonana tamin' ny taona 2021. Ny rafitra ankapoben' ilay Fiangonana dia mifototra indrindra amin' ny fizaràn' ny firenena ho diôsezy iraika ambin' ny folo, ka eveka no lohan' ny tsirairay amin' izy ireo; tsy misy ny arsidiôsezy.

Jereo koa[hanova | hanova ny fango]