Christophe Colomb

I Christophe Colomb (velona anelanelan' ny 25 Aogositra sy ny 31 Ôktôbra 1451 tany Zena - Maty tamin' ny 20 Mey 1506, tany Valladolid, Espaina) dia olona voalohany indrindra teo amin' ny Tantara niampita ny Ranomasimbe Atlantika amin' ny alalan' ny fahitana lalana vaovao mandroso sy miverina anelanelan' ny kôntinenta Amerika na (noheveriny fa i India) sy i Eorôpa^[1]. Nanao zotra efatra izy ohatra ny mpamily sambo, ary niasa ho an' ny Mpanjaka Katolika (Reyes Católicos, amin' ny fiteny espaniôla) Isabel de Castilla sy Ferdinand de Aragón, nanome azy ny satan' ny Manjaka Faharoan' i India ary ho lasa lehiben' ny nosy sy tany ho hitany mandritry ny diany. Ny fahitana ny faritra Karaiba dia nanamarika ny fanjanahana an' i Amerika. Io fahitam-baovao io dia nanamarika ny fanombohan' ny Andro Vaovao (na Vanimpotoana Môderna).

Na dia lazaina aza fa ny Vikingy no tonga tao Amerika voalohany tany amin' ny Terre-Neuve-et-Labrador, ary na dia efa nisy tanàna vikingy aza tany amin' ny faritra avaratry ny nosin' ny Tere-Neuve, I Colomb no tena lazaina fa "mpahita an' i Amerika".

Tantara Kolombiana

Vitsy ny zavatra nosoratan' i Colomb fantatra : taratasy nifandefasana, taratasy fanefam-bola, tsiahy tanatin' ny bokin' ny fitehirizam-bokiny ary sonia. Ny lahatsoratra hafa toy ny diarin' ny diany dia dika ary tsy fantatra raha tena izy na tsia ny tena nanoratra azy. Ny ankabeazan' ny soratr' i Colomb dia nadika tamin' ny fiteny frantsay.

Ny fahaizan' i Colomb olona manam-pahaizana dia miankina amina boky efatra nosoratany ary notehirizina. Roa arivo tsy latsaka ny isan' ny marika voasoratra tamin' ny sisim-pejy^[2].

I Pierre Martyr d'Anghiera, filôzôfin' i Italia avaratra dia nilaza tanatin' ny Orbo Novo -ny tamin' ny 1494 ny tenin' ny nanatri-maso ny fahitany.

Tantaram-piainana

Fahazazana sy Fahatanorana

Tsy fantatra mazava ny toererana tena nahaterahan' i Colomb fa ankehitriny izy dia lazaina fa olona avy any Ligioria, eo amin' ny manodidina an' i Genes. Eken' ny fikambanan' ny mpahay tantarata io fiaviana any Genes io hatry ny faran' ny taonjato faha-19, tamin' ny 1892 raha ny marimarina kokoa ho an 'ny fitsingerenan' ny faha-400 taon' ny fahitany an' i Amerika^[3]^,^[4]. .

Pejy iray ao amin' ny bokin' i Marco Polo nosoratsoratan' i C. Colomb

Araka ny tantarata, i Christophe Colomb dia teraka tamin' ny taona 1451 tao amin' ny Repoblikan' i Genova. Ny rainy dia i Domenico Colomb ary ny reniny dia i Suzanna Fontanarossa. Any Calvi koa ny trano nahaterahan' i Colomb; any Haute-Corse, tanàna genovana tamin' izany fotoana izany. Ny zandriny dia i Bartolomero Colomb sy i Giacomo Colomb. Misy mpanoratra milaza fa Jiosy voatery nivadika kristiana i Christophe Colomb - jereo ny Limpieza de sangre. Io petrakevitra io dia miankina amin' ny taratasy nosoratany misy soratra hebreo hita ao amin' ny fiteny ladino.

Nisy akony lehibe tao aminy ny Bokin' ny hagagan' ny tany nosoratan' ny andriana anglisy Jean de Mandeville teo anelanelan' ny taona 1355 sy 1357 (nandritra ny Ady Zato Taona, tamin' izy avy any Azia Atsinanana, avy amin' ny zavatra hitany sy ny tantaran' ny misiônera frantsiskana sy dôminikana. Nandeha any Ejipta, any Palestina (fanjakana), any India ary any Sina i J. de Mandeville teo anelanelan' ny taona 1322 sy 1356 (efatra amby telopolo taona, fotoana lava be tamin' izany fotoana izany). Ny Bokin' ny hagagan' ny Tany (samihafa amin' ny Dian' i Marco Polo, notantarainy tany am-ponja) dia navoakan' ny sosaiety andrefana amin' ny fiteny maro. Na dia nisy mpanadihady nanambara fa mpangala-tahaka (an' i Marco Polo) aza izy, ny bokiny dia nisy fiantraikany lehibe tao Eorôpa Andrefana.

Manana ny boky Imago mundi (nosoratan' i Pierre d'Ailly tamin' ny taona 1410) koa i Colomb, boky nosoratsoratany.

Asa tao amin' ny Fifamoivoizana an-dranomasina

Tamin' ny taona 1476, niondrana an-tsambo fitanterana entana mankany Lisboa sy mankany Angletera i Christophe Colomb. Fa voatafiky ny Frantsay ilay sambo ary nandositra nankany amin' ny tanàna pôrtogein' i Lagos izy ary avy eo nankany amin' ny rahalahiny, mpanao sarin-tany any Lisboa.

Nanambady an' i Filipa Moniz, zana-bavin' i Bartolomeu Perestrelo, governoran' i Porto Santo (izy no nanomboka ny fanjanahan-tany pôrtogey tamin' ny taona 1425) Andrianakely pôrtogey. I Felipa dia maty afaka fotoana vitsivitsy taorian' ny nahaterahan' ny zanany lahy tokana: Diego Colomb, mety teraka tany amin' ny taona 1480 teo amin' ny nosin' i Porto Santo (nanana zanaka lahy faharoa i Colomb amin' ny taona 1488, Fernand no anarany, mety nahaterahan' i Beatriz Enriquez de Arana). Mihamaranitra hatrany ny fahaizan' i Colomb amin' ny fifamoivoizana an-dranomasina, mety avy amin' ny sarin-tany nomen' ny vadiny tamin' ny fanambadiany angamba io ; ireo sarin-tany ireo, izay manoro ny rivotra sy ny fananan-tany pôrtogey, dia mety an' i Bartolomeu Perestrelo.