Epikorôsy
Epikorosy
| |||
| Ankapobeny | |||
| Anarana | Epikorosy | ||
| Teraka | -341 | ||
| Maty | -269 | ||
| Fiaviana sy ny andraikitra | |||
| Asa : | |||
| Fiainana manokana | |||
I Epikorôsy na Epikora dia filôzôfa grika, mpanorina ny sekolin' "ny Zaridaina" izay ataon' ireo mpandimby azy hoe epikorisma. Teraka tamin' ny taona 341 tal. J.K. izy ary maty tamin' ny taona 269 (na 270) tal. J.K. tao Atena izy. Atao hoe Ἐπίκουρος / Epíkouros izy amin' ny teny grika.
Ny tantaram-piainan' i Epikorôsy sy ny zava-bitany
[hanova | hanova ny fango]Fahazazany sy fahatanorany
[hanova | hanova ny fango]
Teraka tao amin' ny nosin' i Samôsa (grika: Σάμος)[1] avy amin' ny fianakaviana ateniana i Epikorôsy, ny rainy izay mpampianatra no nanofana azy, ka nahatonga azy ho voasinton' ny filôzôfia nanomboka tamin' ny faha-12 taonany, ka nanarahany indrindra ny fampianaran' i Pamfilôsy (grika: Πάμφιλος) sy i Naosifanesy (grika: Ναυσιφάνης). Tamin' ny faha-18 taonany no nandehanany tany Atenay (na Atena) hanatanteraka ny fanompoam-pirenena anatin' ny tafika ka nitoetra tao nandritra ny roa taona izy sady nihaino ny fampianaran' i Ksenôkratesy (grika: Ξενοκράτης ) tao amin' ny akademia (grika: Ἀκαδημία).
Ny sekolin' i Epikorôsy
[hanova | hanova ny fango]Tsy fantatra mazava izay zavatra nataon' i Epikorôsy nandritra ireo taona manaraka, nefa fantatra fa nanorina sekoly tao Mitilena (grika: Μυτιλήνη na Μιτυλήνη) ao amin' ny nosin' i Lesbôsy (grika: Λέσϐος / Lésbos) tokony ho tamin' ny taona 331 tal. .J.K. izy ka roa na telo taona taty aoriana dia nisahana ny fitarihana sekoly iray hafa tany Lampsakôsy (grika: Λάμψακος / Lámpsakos). Rehefa niverina tany Atenay izy tamin' ny taona 306 tal. J.K dia tsy niala tao ka namelatra ny foto-pampianarany tamin' ny mpianatra nanolo-tena tanteraka tamin' izany. Tao amin' ny zaridainan' ny tranony no nanatanterahany ny fampianarana, ka izany sekoly natsangany izany dia natsoin' ny olona hoe "ny Zaridaina". Mpianatra maro dia maro avy amin' ny faritra rehetra tany Grisia (na Gresy) sy Azia Minora no nirohotra nankao noho ny fananan' i Epikorôsy toetra mahasintona sy noho ny fampianarany.
Ny sekolin' i Atenay dia nifandray akaiky tamin' ny ivontoeram-pampianara epikoriana maro hafa tany Mitilena sy tany Lampsaka, izay nandroso noho ny fandefasan' i Epikorôsy taratasy betsaka mirakitra ny fampianarany tany amin' izy ireo.
Ny asa soratr' i Epikorôsy
[hanova | hanova ny fango]Nahavita nanoratra taratasy sy boky betsaka i Epikorôsy araka ny filazalazan' i Diôgenesy Laertiôsy (grika: Διογένης Λαέρτιος / Diogénês Laértios) ny fizotry ny fiaimpiainany: namela soratanana telonjato izy ka ny fito amby telopolo tamin' ireo dia mamakafaka ny amin' ny taranja fizika ary ny maro hafa momba ny fitiavana, ny fahamarinam-pitsarana, ny andriamanitra, sns.
Amin' ireo asasorany ireo dia taratasy telo sy sombin-dahatsoratra maro no voatahiry ao amin' ny filazana ny fiaimpiainany nataon' i Diôgenesy Laertiôsy. Ny loharanom-pahalalana lehibe indrindra momba ny fahafantarana sy ny adihevitra momba ny filôzôfian' i Epikorôsy dia ireo asasoratr' i Siserô (latina: Marcus Tullius Cicero), ny an' i Seneka (latin: Lucius Annaeus Seneca), ny an' i Plotarkôsy (grika: Πλούταρχος / Ploútarkhos) sy ny an' i Lokretio (latina: Titus Lucretius Carus), ka anisan' izany ny tononkalo atao hoe De rerum natura ("Ny amin' ny natiora") izay mamelabelatra ny epikorisma.
Ny fampianaran' i Epikorôsy
[hanova | hanova ny fango]Ny fampianaran' i Epikorôsy momba ny zavaboary
[hanova | hanova ny fango]Ny tena fahasambarana dia ao amin' ny fiadanan-tsaina vokatry ny fanafahana ny tena amin' ny tahotra, izany hoe ny tahotra an' ireo andriamanitra sy ny tahotra ny fahafatesana ary ny tahotra ny fiainana aorian' ny fahafatesana, ka ny tanjon' ny fikarohana epikoriana momba ny natiora dia ny hanafaka ny olombelona amin' ireo tahotra isan-karazany ireo.
Amin' i Epikorôsy, ny Tontolo dia tsy manam-petra sy maharitra mandrakizay sady fitambaran' ny zavatra azo tsapain-tanana sy ny erana. Amin' ireo zavatra azo tsapain-tanana ireo dia misy ny zavatra kitika tsy hay zaraina intsony sady marin-toerana, dia ny atôma, ary ao koa ny fitambaran' ireo atôma ireo. Ny Tontolo, araka ny ahitana sy ahatsapan' ny olombelona azy, dia vokatry ny fisangodinana sy ny fifandonana ary ny fitambaran' ireo atôma ireo izay faritan' ny fananany endrika sy habe ary lanja.
Amin' i Epikorôsy, ny herin' ny zavaboary dia miteraka zava-mananaina isan-karazany, nefa amin' ireo karazan-javamananaina ireo dia izay mahazo ny zavatra ilainy amin' ny fahavelomany sady mihamaro ka miely no afaka manohy ny fisiany.
Ny fampianaran' i Epikorôsy momba ny fahalalana
[hanova | hanova ny fango]Mba hahafaka ny olombelona amin' ny tahotra sy hahatrarany ny fahasambarana dia tsy maintsy mianatra mamantatra ny tontolo ny olombelona. Izany asa mampahazo fahalalana izany dia tanterahina amin' ny alalan' ny fahatsapana (izay tsy voafetra ho momba ireo taovam-pandrenesana ihany, fa miitatra amin' ny fahatsapan' ny feon' ny fieritreretana). Mandray anjara amin' izany fahalalana izany koa ny fahafinaretana sy ny fangirifiriana.
Ny fanahin' ny olombelona dia fitambaran-kiti-javatra miely amin' ny vatan' ny olombelona. Ny faharavàn' ny vatana vokatry ny fahafatesana dia mitarika amin' ny faharavàn' ny fanahy izay zavatra ara-batana tsy manam-pisiana ivelan' ny vatana ka tsy ho velona intsony aorian' ny fahafatesana.
Ny fampianaram-pitondrantenan' i Epikorôsy
[hanova | hanova ny fango]Ny foto-pampianaran' i Epikorôsy momba ny fitondrantena dia manindrahindra indrindra ny fikatsahana ny fahasambarana, izay azo amin' ny alalan' ny fanomezana lanja ireo toetra tsara ara-pitondrantena toy ny fifandraisan' ny mpinamana sy ny fifanampiana. Ny filôzôfian' i Epikorôsy dia miorina amin' ny fahatsoran' ny filana sy ny tsy firaihana amin' ny pôlitika ary ny fitoviana. Izany fitoviana izany dia mihatra koa amin' ny fanaovana filôzôfia ka na lahy na vavy, na mahantra na manana, na tompo na andevo dia samy afaka manao filôzôfia avokoa. Ny tsangan-kevitra iorenan' ny epikorisma dia manohana ny fahafinaretana ho zavatra tsara fara tampony sady tanjona farany amin' ny fiainana.
Amin' i Epikorôsy dia ny fahafinaretana no zava-kendrena farany tokony hotratrarin' ny olombelona tsirairay mandritra ny fiainany. Ny olon-kendry marina dia tokony hikaroka ny fomba hahatratrarana izany tanjona izany. Ny fisakaizana na ny finamanana dia toetra tsara tokony hobeazim-boho koa satria miteraka fahafinaretana izany sady tsara kokoa noho ny fitiavana izay mitarika ho amin' ny fikorontanan' ny fahaleman' ny fanahy sy ny fiainana andavanandro. Aleon' i Epikorôsy koa ny fahafinaretana ara-tsaina toy izay ny fahafinaretana ara-nofo. Amin' i Epikorôsy, ny tsy fanahiana no tena fiadanana ka izany dia azo amin' ny alalan' ny fifehezana ny tena sy ny fahalalana ny antonony. Matoky ny fahafahan' ny sitrapon' ny olombelona izay ampitahainy amin' ny atôma, afaka manetsika ny tenany malalaka, i Epikorôsy.
Ny fampianaran' i Epikorôsy momba ny andriamanitra
[hanova | hanova ny fango]Tsy mandà ny fisian' ny andriamanitra i Epikorôsy nefa ambarany fa tsy mitsabaka amin' ny raharahan' ny olombelona ny andriamanitra na dia mety hahazo fahafinaretana amin' ny fibanjinana ny fiainan' ny olombelona aza izy ireo. Tsy misy antony tokony hatahorana ny andriamanitra noho izany, ary na any aorian' ny fahafatesana aza dia tsy manan-javatra azo helohina ka hampijalina izy ireo noho ny fahafatesan' ny fanahin' ny olombelona miaraka amin' ny fahafatesan' ny vatany. Na dia izany aza dia tokony hibanjina ny fiainan' ireo andriamanitra tsara koa ny olombelona. Izay no anjara fanajana tokony hatao amin' ireo andriamanitra ireo, ary izany no tena fivavahana marina.
Jereo koa
[hanova | hanova ny fango]Rohy ivelany
[hanova | hanova ny fango]- Ao amin'i Freebase: [1] Archived Novambra 24, 2014 at the Wayback Machine
Loharano sy fanamarihana
[hanova | hanova ny fango]- ↑ Ny nosy Samôsa dia nosy grika ao amin' ny Ranomasina Egea, akaikin' i Azia Minora, 70 km atsimo-andrefan' i Izmir (Torkia).