Kristianisma ante-nikeana
Ny kristianisma ante-nikeana dia ny vanim-potoana teo amin' ny tantaran' ny kristianisma hatramin' ny fiandohany ka hatramin' ny Kônsily Voalohany tao Nikea. Iza ny dia mahafaoka ny vanim-potoana taorian’ ny Andro Apôstôlika tamin' ny taonjato voalohany, manodidna ny taona 100 taor. J.K., hatramin' ny taona 325 taor. J.K.
Tamin' ny taonjato faharoa sy fahatelo dia nisy fisarahan' ny kristianisma amin' ny fototra nipoirany. Nisy fandavana miharihary ny jodaisma sy ny kolontsaina jiosy tamin' izany fotoana izany tamin'ny faran' ny taonjato faharoa, ary nitombo literatiora manohita ny jodaisma (adversus Judaeos). Ny kristianisma tamin’ ny taonjato fahefatra sy fahadimy dia niaina fanerena avy amin’ ny fitondram-panjakan’ ny Empira Rômana ary nisy ny famolavolana rafitra episkôpaly matanjaka sy mampiray. Ny vanim-potoana talohan' ny Kônsilin' i Nikea dia tsy nisy fahefana toy izany ary hafa kokoa. Ny endriky maro nananan' ny kristianisla tamin' izany vanim-potoana izany dia tsy namela fanasokajiana mazava, satria ny endrika samihafa tamin' ny kristianisma dia nifampikasoka tamin' ny fomba isan-karazany. Ny endrika iray dia ny prôtô-ôrtôdôksia izay lasa ny Fiangonana Lehibe niraisan' ny firenena maro sady narovan' ny Ray Apôstôlika tamin' io vanim-potoana io. Izany no fomban' ny kristianisma paoliniana, izay nanome lanja ny fahafatesan' i Jesoa ho famonjena ny olombelona, ary niresaka momba an' i Jesoa izay ninoany fa Andriamanitra nidina teto an-tany. Ny sekolim-pisainana lehibe iray hafa dia ny kristianisma gnôstika, izay nanome lanja ny fahendren' i Jesoa izay namonjy ny olombelona, ary nampianatra fa i Jesoa dia olombelona lasa andriamanitra tamin' ny alalan' ny fahalalana.
Raha nifototra tao Jerosalema ny fiangonana jodeô-kristiana tamin’ ny taonjato voalohany, dia nanjary nizarazara kosa ny kristianisma tany amin' ny Jentilisa tamin’ ny taonjato faharoa. Nisy kônsilin' ny fiangonana ifotony sy isam-paritany samihafa natao nandritra io vanim-potoana io, izay nanao fanapahan-kevitra izay nekena arakaraka ny ambaratonga samihafa tao amin' ny vondrona kristiana samihafa. Ny olo-malaza tamin' ny taonjato faharoa izay nambaran' ny prôtô-ortôdôksia tatỳ aoriana ho mpampianatra finoan-diso dia i Markiôna sy i Valentinosy ary i Môntanosy.
Na dia voamarina aza ny fampiasana ny teny hoe "Kristiana" ao amin' ny Asan' ny Apôstôly (taona 80–90 taor. J.K.), ny fampiasana voalohany ny teny hoe "kristianisma" (grika: Χριστιανισμός / Khristianismos) dia nataon' i Ignatiôsy avy any Antiôkia tokony ho 107 taor. J.K. izay nanova koa ny Sabata, ny fampisondrotana ny eveka, ary ny fanakianana ny Jodeô-kristiana izay nihevitra fa mbola mamatotra ny Kristiana ny lalàna levitika.