Fiteny ordò
Ny fiteny ordò dia fiteny any Pakistana sy any India, mitovitovy be amin' ny fiteny hindỳ izy fa soratana amin' ny abidy arabo. Ny fiteny ordò dia anisan' ny fiteny indô-eorôpeana. Misy olona 160 tapitrisa no miteny ordò eto an-tany. Misy 70 tapitrisa eo no miteny ordò hatramin'ny fahazazany, (indrindra any India, satria anisan' ny fiteny ôfisialy any India ny fiteny ordò). Atao hoe اُردُو / urdū na لشکری / laškari na لشکری زبان / laškari zabān izy amin' ny fiteny ordò.
Mifanakaiky be amin' ny fiteny hindỳ ny fiteny ordò (hindūstāni ny anarany talohan' ny taona 1947; sahala amin' ny fiteny iray ihany ny fiteny hindy sy ny fiteny ordò). Betsaka ny teny indramin' ny fiteny ordò amin' ny fiteny persana sy fiteny arabo, ary nanampy feon-teny vaovao ireo fiteny ireo tao anatin' ny rafi-peony. Nanalavitra ny fiteny hindy ny fiteny ordò tamin' ny fisarahan' i India sy i Pakistàna tamin' ny taona 1947. Ny fiteny ordò no fiteny fahatelo ambin' ny folo na fahiraika ambin' ny folo lehibe indrindra eto an-tany.
Ny fiteny ordò, na dia iray amin' ny fiteny vaovao eo amin' izao tontolo izao aza, dia manana ny mari-pahaizana mahazatra sy be dia be. Ny fiteny ordò dia malaza amin' ny tononkalony, indrindra amin' ny fiteny any Azia Atsimo.
Tantara
[hanova | hanova ny fango]Ny fiteny ordò, sahala amin' ny fiteny hindỳ, dia endriky ny fiteny hindostany. Misy manam-pahaizana momba ny teny no mihevitra fa ny endrika voalohany indrindra amin' ny fiteny ordò, dia nivoatra avy amin' ny fiteny apabramsa tamin' ny Andro Antenatenany (taonjato faha-6 ka hatramin' ny faha-13), ny fiteny izay fitenim-paritry ny fiteny saoraseny taloha, fiteny indô-ariana antenatenany izay razamben' ny fiteny indô-ariana ankehitriny hafa. Na dia avy amin' ny teny tiorka hoe orde (tafika, tafika) na orda ny teny hoe ordò, dia nitarika ny fisehoan' ny teny anglisy horde izy. Misy teny vitsivitsy amin' ny fiteny tiorka avy amin' ny teny ordò.
Ny firenena be mpiteny ordò
[hanova | hanova ny fango]Fiteny ordò any Pakistàna
[hanova | hanova ny fango]Ny fiteny ordò no fiteny ôfisialy any amin' ny faritany rehetra ao Pakistàna. Ampianarina ho lohahevitra ilaina amin' ny madrassa mankany amin' ny kilasy ambaratonga faharoa izy. Namorona fitenim-pirenena ordò an-tapitrisany izay iray amin' ny teny Punjabi, Pashto, Sindhi, Baluchi, Kashmiri, Brahvi, Chitrali sns.
Ny fiteny ordò no fiteny be mpampiasa indrindra ao Pakistàna ary mampiditra teny maro avy amin' ny fiteny isam-paritra. Ity fitenim-paritra ordò ity dia antsoina hoe fiteny ordò pakistaney (Pakistani Urdu) ankehitriny. Manova ny hevitra momba ny fiteny Umar satria miteny ordò ny olona miteny ordò na dia tsy fiteny hafa aza ny fitenin-dreniny. Ny fiteny isam-paritra koa dia voataon' ny fiteny ordò. Misy olona an-tapitrisany ao Pakistàna izay mana fitenin-dreny hafa nefa afaka miresaka sy mahatakatra ny fiteny ordò.
Fiteny ordò any India
[hanova | hanova ny fango]Any India, fiteny ordò dia ampiasaina ary ampiasaina any amin' ny toerana nitoeran' ny Minista vitsy anisa na tanàna izay ivon' ny mpitondra silamo taloha. Anisan' izy ireo ny ampahany amin' i Uttar Pradesh (indrindra fa Lucknow), i Delhi, i Bhopal, i Hyderabad, i Bangalore, i Kolkata, i Mysore, i Patna, i Ajmer ary i Ahmedabad Bhatkal. Ny madrassas indiana sasany mampianatra ny fiteny ordò ho fiteny voalohany, manana ny fandaharam-pianarana manokana sy ny fomba fanadinana izy ireo. Mampianatra amin' ny teny arabo sy ordò ny seminera ara-pinoana indiana. Ny isan' ny gazety amin' ny fiteny ordò any India dia mihoatra ny 35.
Fifandraisan' ny fiteny ordò sy hindỳ
[hanova | hanova ny fango]betsaka ny olona mety tsy mahalala fa ny Hindi dia tenim-paritr'i Urdu Alohan'ny fifidianana alohan'ny hamakiana ny fifidianana eto ambany.
Voalohany i Urdu dia teraka talohan'ny fahaleovan-tena tamin'izany, Hindi, tsy fiteny hafa amin'ny alàlan'ny script.
Tamin'ny vanim-potoana mughal sy anglisy dia nahalala ny soratra devnagari ny olona fa tsy ny fiteny Sanskrita >> avy eo dia Urdu no fiteny ofisialy amin'ny fanjakana maro anisan'izany ny bihar sy ny sasany hafa koa >>> ka ny fiteny iray izay tsy fantatry ny ankamaroan'ny indiana anglisy dia nosoratana tamin'ny script Nastaliq sy devnagari script ary tamin'ny taona 1988 dia nanova ny teny ofisialy Urdu ho Hindi Hindi i Bihar. Taorian'ny Fahaleovantena noho ny fandaharam-potoana politika dia nanova anarana ny Khadi boli ny olona izay tenim-pirenen'i Urdu mankany Hindi hifanerasera amin'ny hindoa ary hialana ny lasa.
Jereo ireo sarimihetsika Hindi taloha sasany izay nananany anaram-boninahitra niaraka tamin'ny script 2 misy ny devnagari sy Nastaliq
Ny olona eto dia milaza fa tsy ny fitenin'i Sanskrita, tsy noeritreretiko satria tsy fitsipiky ny Sanskrit izany fa tsy Persiana sy Arabo.
Ny adala masiaka tsy mbola mino an'io zavatra marina io.
Ary vitsy ny olona misaina fa ny fiteny Indo-eoropeana rehetra toa ny Bengali, marathi dia fitenin'ny hindi
Ny Hindi no loharanon'i Urdu. Raha ny marina, i Hindi dia nivoaka avy tao Urdu. Ny fahasamihafana dia ny fironana Hindi amin'ny Sanskrit dia avo be. Antsoina hoe Devanagari na Devanagari ny dikany.
Ny teny Hindi dia iray amin'ireo anarana taloha amin'ny fiteny Urdu. Ny dikan'io teny io dia ny Indiana na mifandraika amin'i India.
Ny Hindi dia natao avy any Urdu tamin'ny fiandohan'ny taonjato faha-19. Araka ny politika ara-tsaina momba ny 'fizarazarana sy fanapahana', ny fiteny Hindi dia nanjary tamin'ny alàlan'ny fanesorana ny teny Urdu-Persianina tamin'ny Urdu ary nosoloiny ireo teny Sanskrit.
Haisoratra
[hanova | hanova ny fango]Nahita toerana tena nisy tao amin'ny literatiora tato ho ato ny literatiora Urdu nandritra ny taonjato maro, nandritra ny taonjato maro talohan'ny nifanjakan'i Persia an'i Delhi Delhi. I Urdu dia mora nosoloan'ny Persianina ary na ny olona aza misalasala fa ny Persiana mihitsy no fiteny ofisialy. Ny mpanoratra lehibe sy mpanakanto Urdu no tena antony.
Fizaràna ara-toe-tany
[hanova | hanova ny fango]
Misy zavatra tsy ampy anatin'ity fizaràna ity. Ilaina mandray anjara ianao !