Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena

Foiben' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena ao Washington, DC (Etazonia).

Ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena (frantsay: Fond Monétaire International – FMI; anglisy: International Monetary Fund – IMF) dia fikambanana ara-bola iraisam-pirenena ao amin' ny Firenena Mikambana, mampivondrona firenena miisa 190, manana ny foibeny any Washington, D.C. (Etazonia), izay manan-tanjona ny hampiroborobo ny fiaraha-miasa ara-bola iraisam-pirenena, hiantoka ny fahamarinan-toerana ara-bola, hanamora ny varotra iraisam-pirenena, handray anjara amin' ny asa, ny fahamarinan-toerana ara-toekarena ary fanalefahana ny fahantrana.

Ny miantoka ny fahamarinan-toeran' ny lamina ara-bola iraisam-pirenena sy ny fitantanana ny fahasahiranana ara-bola sy ara-pamatsiam-bola no andraikitry ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena araka izany. Mba hahatongavana amin' izany, ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena dia manome anto-pampisamboram-bola ho an' ny firenena miatrika fahasahiranana ara-bola, izay maha tandindomin-doza ny fandaminana ny governemanta ao amin' ny firenena, ny fahamarin-toeran' ny lamina ara-bola (banky, tsenam-bola) na ny raharaham-barotra amin' ny firenena hafa.

Mandritra ny fahasahiranana ara-bola, mba hisorohana ny tsy fahafahan' ny firenena iray na maro mamerina ny vola nindraminy intsony, na ny tsy fahafahany mandoa ny fandaniana amin' izao fotoana izao, dia mampindrana vola mandra-piverin' ny fitokisan' ny mpisehatra ara-toekarena (tokantrano, fikambanana ara-bola, orinasa, fanjakana) an' izany governemanta izany ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena. Ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena dia manao ny fampindramam-bola ho fepetra amin' ny fampiharana ny fanavaozana ara-toekarena sasany izay mikendry indrindra ny fandrindram-pitantanana eo amin' ny volam-panjakana (fitsabahana amin' ny fitantanam-bola) sy ny fanamorana ny fitomboan' ny toekarena voalanjalanja mandritra ny fotoana maharitra.

Noforonina tamin' ny taona 1944 ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena, ary nanomboka niasa tamin' ny 27 Desambra 1945, tao amin' ny Fihaonambe tao Bretton Woods (anglisy: Bretton Woods Conference; frantsay: Conférence de Breton Woods). Noforonina indrindra araka ny hevitr' i Harry Dexter White sy i John Maynard Keynes io tahirim-bola io, ka tonga tamin' ny fisiany ôfisialy tamin' ny taona 1945 izay nisy firenena mpikambana niisa 29, ary nanao tanjona ny fanarenana ny lamina ara-bola iraisam-pirenena. Manana anjara toerana lehibe eo amin' ny "fifandanjan' ny fanefam-bola" sy ny fahasahiranana ara-bola iraisam-pirenena izy ankehitriny.

Natao hiantohana ny fahamarinan-toeran' ny lamina ara-bola iraisam-pirenena ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena, ny firodanan' izany lamina izany taorian' ny "fianjerana tamin' ny taona 1929" tokoa mantsy dia nisy fiantraikany ratsy teo amin' ny toekarena maneran-tany.

Taorian' ny taona 1976 sy taorian' ny fanjavonan' ny lamim-pifanakalozam-bola raikitra dia rava ny ankamaroan' ny antom-pisian' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena sady nandova andraikitra vaovao manoloana ny olan' ny fahabokan-trosan' ny firenena an-dalam-pandrosoana sy manoloana ny fahasahiranana ara-bola sasany.

Ny firenena mpikambana ao amin' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena dia mandrotsaka vola ho an' ny vondrona iray amin' ny alalan' ny lamina misy anjara latsakemboka (quota) izay ahafahan' ny firenena manana olana amin' ny "fifandanjana amin' ny fanefam-bola" mitrosa vola. Tamin' ny taona 2016 dia nanana zo fisarihana manokana SDR 477 lavitrisa (eo amin' ny 667 lavitrisa dôlara amerikana) ilay tahirim-bola (anglisy: special drawing rights -- SDR na XDR; frantsay: droits de tirage spécial -- DTS). Ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena dia heverina ho mpampindram-bola ihazakazahana farany indrindra manerantany raha misy ny fahasahiranana ara-bola eo amin' ny firenena iray.

Amin' ny alalan' ny famatsiam-bola sy ny hetsika hafa toy ny fanangonana sy fanadihadiana antontanisa, sy ny fanaraha-maso ny toekaren' ny mpikambana ao aminy, ary ny fitakiana pôlitika manokana, ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena dia miasa hanome todika ny toekaren' ny firenena mpikambana ao aminy.

Ny tanjon' ny fikambanana voalaza ao amin' ny "Andininy momba ny Fifanarahana" dia ny fampiroboroboana ny fiaraha-miasa ara-bola iraisam-pirenena, ny varotra iraisam-pirenena, ny fisian' asa betsaka, ny fahamarinan-toeran' ny taham-pifanakalozana, ny fitomboana maharitry ny toekarena, ary ny fanomezana loharanon-karena ho an' ny firenena mpikambana ao anatin' ny fahasahiranana ara-bola.

Ny volan' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena dia avy amin' ny loharano roa lehibe: ny anjara latsakemboka (quota) sy ny findramam-bola. Ny anjara latsakemboka (quota), izay vola natambatra avy amin' ny firenena mpikambana, no miteraka ny ankamaroan' ny volan' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena. Miankina amin' ny lanjany ara-toekarena sy ara-bola eo amin' izao tontolo izao ny haben' ny anjara latsakemboka arotsaky ny mpikambana. Ny firenena manan-danja ara-toekarena lehibe kokoa dia manana anjara latsakemboka lehibe kokoa. Ampitomboina tsindraindray ny anjara latsakemboka ho fampisondrotana ny harenan' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena amin' ny endrika "zo fisarihana manokana" (anglisy: special drawing rights -- SDR na XDR; frantsay: droits de tirage spécial).

Ny Tale mpitantana sy Filohan' ny Tahirim-Bola Iraisam-Pirenena ankehitriny dia i Kristalina Georgieva, mpahay toekarena bolgariana, izay nitana an' io toerana io nanomboka tamin' ny 1 Ôktôbra 2019. I Gita Gopinath, mpahay toekarena indiana-amerikana, izay Lehiben' ny toekarena teo aloha, dia voatendry ho Tale mpitantana lefitra voalohany nanomboka ny 21 Janoary 2022. I Pierre-Olivier Gourinchas dia nisolo an' i Gopinath amin' ny maha Lehiben' ny toekarena azy tamin' ny 24 Janoary 2022.

Jereo koa

• Banky Iraisam-Pirenena
• Firenena an-dalam-pandrosoana