Melito avy any Sardisy

I Melito avy any Sardisy dia mpanoratra sy mpiaro ny finoana kristiana (apolojeta) tamin'ny antsasany faharoan'ny taonjato faha-2. Isan'ny olo-malaza tamin'ny fandaharan-teny iarovana ny finoana kristiana tao ao amin'ny fiangonana tao Sardisy (na Sarda) tany Lidia any Azia Minora izy. Niaro ny finoana tamin'ny ady hevitra sy fifanoherana tamin'ny mpomba ny fivavahana jentilisa izy. Malaza koa izy tamin'ny fiampangana ny Jiosy ho mpamono an'Andriamanitra, na dia tsy nampiasainy ara-bakiteny tamin'ny soratra nataony aza ny teny hoe "vahoaka mpamono andriamanitra" (grika: θεοκτόνος / theoktonos).

Ao amin'ny Toriteny amin'ny Paska nataony dia isan'ny mpitoriteny nanololotra voalohany ny teolojian'ny fisoloana izy. Ohatra, araka an'i Melito dia tsy tokony hisy intsony ny Paska jiosy taorian'ny fiavian'i Kristy. Toraka izany koa ny Testamenta Taloha izay tsy inona fa mpialoha lalana, "tandindona" ho an'ny fivavahana kristiana. Izany hoe, ny Fiangonana kristiana dia nisolo ny jodaisma. Ambonin'izany, rehefa niampanga ny Jiosy ho namono an'Andriamanitra izy, ity lazaina fa heloka ity (izay lavin'ny Konsily tao Tridentio), araka ny heviny, no antony nandravana an'i Jerosalema sy nielezan'ny Jiosy ary niteraka ny fahafaham-barakan'io vahoaka heveriny fa meloka io.