Komràno
I Komràno dia toerana arkeôlôjika ao Jôrdania Andrefana eo amin' ny sisiny avaratra andrefan' ny Ranomasina Maty, eo amin' ny sisintany manasaraka an' i Jodea (na Jodia) sy i Idomea ary i Perea fahiny, izay nitoeran' ny Jiosy avy any Palestina taloha. Malaza io toerana io noho ny nahitana soratanam-piraketan' ny Ranomasina Maty tamin' ny taona 1947. Ao amin'ny faritany romanan' i Jodea i Komràno tamin' ny fotoana nanafihan' ny Rômana sy nandravany azy tamin' ny taona 68-70 taor. J.K. tamin' ny vanimpotoana nampiely ny kolontsaina grika ny fanorenam-ponenan' ny olona tao Komràno ary mety voaorina tamin' ny andron' i Joany Hirkano (134-104 tal. J.K.) na taoriana kelin' izany, ka nisy Jiosy nonina tao amin' ny ankapobeny mandra-pandravan' ny Romana azy tamin' ny taona 70 taor. J.K.
Tamin' ny andron' i Jesoa dia foiben' ny antokom-pivavahana jiosy an' ny Eseniana manokana i Komràno. Nisaraka tamin' ireo antoko jiosy hafa tamin' ny taonjato faha-2 tal. J.K. mantsy izy ireo. Nenjehin' ny Makabeo izy ireo ka nandositra tany an-tany efitra tanaty zohy amin' ireo hantsana manodidina ka mety tamin' ny taona 135 tal. J.K. no nanombohan' izany. Nilaozan' ny mponina vetivety i Komràno tamin' ny namelezan' ny horohorontany azy tamin' ny taona 31 tal. J.K. ary tsy niverina ao intsony izy ireo tamin'ny namotehan' ny Rômana ny toeram-ponenany. Tamin' ny taona 132 hatramin' ny 135 tal. J.K. dia nialoka tao ny mpikomy notarihin' i Bar-Kokhba.
Taorian' ny nahita ireo soratanana nampalaza an' i Komràno dia nanaovana fangadiana sy fisavàna tao nanomboka tamin' ny taona 1946 hatramin'ny taona 1956. Nahita efitrano mety nampiasaina amin' ny fandalinana sy fanompoam-pivavahana tao ny arkeôlôga. Nahita efitrano hafa izay mety natokana hisakafoanana miaraka sy efitrano lehibe nisy fitoeran-dranomainty izay mety nanaovana ny fanaovana dika maro ny litaratioram-pivavahan' ny Eseniana koa ny arkeôlôga. Nahitana lavaka fitoeran-drano fandroana sy toeram-pandevenana nisy fasana miisa 1 000 any ho any koa tao.