Fifanana

Ny fifanana dia fanao nentim-paharazana aorian' ny fiterahana.^[1] Ireo izay manaraka ireo fomba amam-panao ireo dia manomboka avy hatrany aorian' ny fiterahana, ary ny fitokana-monina na ny fitsaboana manokana dia maharitra mandritra ny halavan' ny kolontsaina: matetika mandritra ny iray volana na 30 andro, 26 andro, hatramin' ny 40 andro, roa volana, na 100 andro.^[2]^[3] Ity fifanana aorian' ny fiterahana ity dia mety ahitana fomba fikarakarana momba ny "finoana ara-pahasalamana nentim-paharazana, fady, fombafomba ary fandrarana."^[4] Ny fanao taloha dia fantatra amin' ny hoe "mandry ao am-pandriana", izay, araka ny hevitr'ilay teny, dia mifantoka amin' ny fialan-tsasatra. Amin' ny kolontsaina sasany dia mety mifandray amin' ny fady mikasika ny fahalotoana aorian' ny fiterahana izany.

Fijery ankapobeny

Ny fifanana aorian' ny fiterahana dia manondro ny reny sy ny zaza. Ny zaza vao teraka dia mbola tsy dia mivoatra loatra ka ny manam-pahaizana toa an' i Harvey Karp dia miantso ny telo volana voalohany ho "telovolana fahaefatra".^[5] Ny herinandro fitsaharana mandritra ny fahasitranan' ny reny dia miaro ihany koa ny zaza rehefa zatra amin' izao tontolo izao, ary samy mianatra ny fahaizan' ny fampinonoana.

Saika ny firenena rehetra dia manana endrika fialan-tsasatra aorian' ny fiterahana. Firenena maro no mampirisika ny lehilahy haka fialan-tsasatra ho an' ny ray, fa na dia ireo izay mandidy ny sasany amin' ny fialan-tsasatra iombonana amin' ny ray aman-dreny dia tsy maintsy ampiasain' ny rainy ("faritra ho an' ny ray") dia manaiky fa mila fotoana tsy iasana ny reny mba ho sitrana amin' ny fiterahana sy hiatrehana ny fiovana ara-batana postpartum.

Ny boky amerikana 2016 dia manoritsoritra ny fahasarotana amin' ny fandraketana an' ireo "fomban-drazana maneran-tany" ireo saingy nanamafy fa "tahaka ny tady volamena mampifandray ny vehivavy amin' ny taranaka iray mankany amin' ny manaraka, ny protocole amin' ny fikarakarana ny reny vaovao amin' ny alàlan' ny fanamaivanana ny andraikiny ary ny fiantohana ny fialany sasatra mipoitra any amin' ny toerana maro samihafa ny sakafo".^[6] Ireo fomba amam-panao ireo dia voarakitra an-tsoratra amin' ny fianarana akademika am-polony, ary matetika dia ahitana fanohanana ny reny vao teraka (anisan' izany ny fanafahana amin' ny raharaha ao an-trano), fialan-tsasatra, sakafo manokana hohanina (sy ireo tokony hialana), fomba fanao manokana momba ny fahadiovana, ary ny fomba fikarakarana ny zaza vao teraka.^[7]

Martha Wolfenstein sy Margaret Mead dia nanoratra tamin' ny 1955 fa ny vanim-potoana aorian' ny fiterahana dia nidika hoe "ny vehivavy dia azo ampihantana ary tsy misy hahamenatra amin' izany". Ny famerenana tamin' ny 2016 izay nanonona azy ireo dia mitanisa fomba amam-panao eran-tany, nanomboka tamin' ny andron' ny Baiboly ka hatramin' ny Gresy maoderina:

Raha ny angon-drakitra dia toa nihiboka andro maromaro taorian' ny nahaterahana ny vehivavy ary miovaova arakaraka ny saranga na foko [ao Nepal]. Ity dia tranga hita manerana izao tontolo izao, anisan' izany ny any amin' ireo firenena manana fidiram-bola ambony tato ho ato. Miovaova ny halavan' ny fotoana hitokanana na hialana sasatra any amin' ny firenena samy hafa ary toa tsy mitovy ihany koa ny foto-kevitra fototra iorenan' io fitokanana io (ny fanasitranana vs. maloto). Aorian' ny vanim-potoan' ny fitokana-monina dia matetika misy lanonana hanadiovana ny vehivavy mba hanaiky ampahibemaso azy ireo amin' ny fiainana andavanandro. Ny literatiora dia manohana ny foto-kevitry ny fialan-tsasatra - vanim-potoana lava na fandaingana, vanim-potoana fitokana-monina, satria mila miala sasatra ny vehivavy mba hanasitranana, saingy mety hidika izany fa tsy noraharahaina izy ireo.^[8]

Vokatry ny fahasalamana

Ny fandinihana meta iray momba ny fanadihadiana dia namintina hoe: "Tsy dia misy porofo mivaingana fa mampihena ny fahaketrahana aorian' ny fiterahana (dépression post-partum) ny fanao amin' ny fifanana."^[9]

Erak'izao tontolo izao

Afrika

Madagasikara

Azia

Sina

Voarakitra tsara ao Sina ny fifanana aorian' ny fiterahana, izay fantatra amin' ny anarana hoe "Mipetraka ny volana": zuò yuè zi (坐月子) amin' ny teny mandarina na co5 jyut2 (坐月) amin' ny teny kantoney.^[10] Manodidina ny 30 ka hatramin' ny 100 andro ny fe-potoam-pifanana. Ny fifanana mandritra ny iray volana (30 andro) dia raisina ho "fifanana kely"; raha "fifanana feno" kosa ny fifanana mandritra ny telo volana (100 andro). Aorian' ny 100 andro dia atao ny Fanasam-be (百日宴) hankalazana ny faha-100 andro ny zaza.

Ny fomba amam-panao Sinoa momba ny fifanana aorian' ny fiterahana dia voarakitra hatrany amin' ny taona 960.^[11] Ny vehivavy dia manoro hevitra ny hijanona ao an-trano mba hialana amin' ny ratra ara-batana na ara-tsaina vokatry ny fahaterahana sy hanomezana sakafo ny zaza vao teraka. Tafiditra ao anatin' izany ny lafiny fitsaboana nentim-paharazana sinoa, izay mifantoka manokana amin' ny fihinanana sakafo heverina ho mamelona ny vatana sy manampy amin' ny famokarana rononon-dreny.

Any Guangdong sy ireo faritra mifanila aminy, tsy mahazo mitsidika ireo reny vao teraka mandra-pahatongan' ny faha-12 andro ny zaza, voamariky ny fankalazana antsoina hoe 'Roa ambin' ny folo maraina' (fantatra amin' ny anarana hoe 十二朝). Hatramin' io andro io, ny fianakaviana kantoney manan-janaka vao teraka dia mizara ny hafaliany amin' ny fanomezana fanomezana sakafo, ary ny fianakaviana sasany dia manamarika ny fotoana amin' ny fanomezana voninahitra ny razambeny.

Tany Sina fahiny, ny vehivavy avy amin' ny foko sasany any atsimo dia manohy miasa avy hatrany aorian' ny nahaterahany, ary mamela ny lehilahy hanao fifanana aorian' ny fiterahana.^[12].

Ny lafin' ny fampiharana ny "mipetraka ny volana" dia mitohy ankehitriny, indrindra any Hong Kong sy Taioàna, ary ny reny sy ny zaza indraindray mandany ny volana amin' ny toeram-pitsaboana manokana.^[13] Rehefa tapitra io vanim-potoana io, rehefa tapitra ny "volana" (manyue), dia mandray havana sy namana izay mitondra sakafo manokana toy ny atody mena ny reny.^[13]

Araka ny fomban-drazana any Sina, ny reny sy ny zanany dia notazonina misaraka amin' ny sisa ao an-trano. Tsy navela nandro, na nanasa volo, na nitomany ny reny, satria nino fa hisy fiantraikany ratsy amin' ny rononon-dreny ireo asa ireo.^[13]

Amin' izao fotoana izao anefa, mety hanasa volo na tsy mandro na mandro matetika ny renim-pianakaviana mandritra ny vanim-potoanana aorian' ny fiterahana, saingy voalaza fa tena ilaina ny fanamainana ny vatany avy hatrany amin' ny servieta madio sy ny volony amin' ny alalan' ny fanamainana volo. Voalaza ihany koa fa zava-dehibe ho an' ny vehivavy ny mifono mafana sy manamaivana ny habetsaky ny hoditra miseho, satria noheverina fa mety ho mora tratran' ny sery izy ireo amin' izany fotoan-tsarotra izany.

Ny fomba fanao amin' ny fifanana dia manoro hevitra ny reny vao teraka mba hisafidy sakafo manankarena sy proteinina mba hamerenana ny haavon' ny angovo, hanampy amin' ny fampihenana ny tranonjaza, ary ho sitrana ny perineum.^[13] Zava-dehibe koa izany amin' ny famokarana rononon-dreny. Anisan' ireo mpampiakatra ronono natolotry ny fomba nentim-paharazana ny lasopy matavy, lasopy trondro, ary atody masaka. Indraindray, ny reny vao teraka vao manomboka mihinana sakafo raokandro manokana rehefa mivoaka ny lochia rehetra.

Ny sakafo mahazatra dia ny henan-kisoa miaraka amin' ny sakamalaho sy ny vinaingitra mainty, satria ny henan-kisoa dia heverina fa manampy amin' ny famenoana ny haavon' ny kalsiôma amin' ny vehivavy. Ny sakamalaho dia hita amin' ny sakafo maro, satria inoana fa afaka manala ny "rivotra" miangona ao amin' ny vatana mandritra ny fitondrana vohoka. Ny ron-kena vita amin' ny lasopy dia matetika ampiasaina mba hanomezana rano sy otrikaina fanampiny.

India

Any amin' ny faritra sasany any India dia antsoina hoe jaappa (nadika koa hoe japa); any India Avaratra sy Pakistàna, sawa mahina ("dimy herinandro").

Ny ankamaroan'ny Indiana nentim-paharazana dia manaraka ny fifanana mandritry ny 40 andro ary ny fanarenana izay antsoina koa hoe jaappa (amin'ny teny hindỳ). Ara-dalàna ny sakafo manokana mba hanamora ny famokarana rononon-dreny sy hampitombo ny tahan' ny hemôglôbinina. Tsy azo atao ny manao firaisana mandritra io fotoana io. Ao amin' ny kolontsaina Hindoa, io fotoana aorian' ny fiterahana io dia heverina ho vanim-potoanan' ny fahalotoana (asaucham), ary ny fe-potoana fifanana 10-40 andro (fantatra amin'ny anarana hoe purudu) dia natolotra ho an'ny reny sy ny zaza. Nandritra io vanim-potoana io dia tsy afaka nanao raharaha tao an-trano sy fombafomba ara-pivavahana izy. Nodiovina tamin' ny fomba fanasan-damba ilay raim-pianakaviana talohan' ny nitsidihany ilay renim-pianakaviana tao anatin'ny fifanana.

Raha sanatria misy zaza maty am-piterahana dia 24 ora ny fe-potoana fahalotoana ho an'ny ray aman-dreny.^[14]

Maro amin'ireo kolontsaina indiana no manana ny fomban-drazany aorian'ny nahaterahany. Io vanim-potoana fahaterahana io dia antsoina hoe Virdi (Marathi), izay maharitra 10 andro aorian'ny nahaterahana ary ahitana ny fifadiana tanteraka amin'ny puja na fitsidihana tempoly.

Any Pakistàna, ny fomban-drazana aorian'ny fiterahana dia fantatra amin'ny anarana hoe sawa mahina ("dimy herinandro").

Tailandy

Taloha, ny reny vaovao dia ampirisihina handry eo amin'ny fandriana mafana eo akaikin'ny afo mandritra ny 30 andro, fanao iray antsoina hoe yu fai. Namboarina ho endrika fanorana Thai izany. Ny kao krachome dia karazana fanafody raokandro izay itsofoka ny etona avy amin'ny zavamaniry nandrahoina. Ny ya dong kosa dia misy fanafody raokandro nalaina tao anatiny. Ireo Thai mpifindra monina any Soeda dia mitatitra ny fampiasana ny fandroana etona hanasitranana aorian'ny fiterahana, na dia tsy mora aza ny mahita ireo akora mety. Ireo Aostraliana Thailandey izay nanao sezarienina dia nahatsapa fa tsy mila —raha ny marina, tsy tokony— hanao ireo fombafomba ireo.

Eoropa

Ny "lying-in", izay teny nampiasaina tamin' ny teny anglisy, izay efa fomba fiteny antitra ankehitriny, dia nampiasaina fahiny hanomezana anarana ny hopitaly ho an' ny reny bevohoka, ohatra ny General Lying-In Hospital tany Londres. Ny famoahana kanadianina tamin'ny taona 1932 dia niresaka momba ny lying-in izay naharitra teo anelanelan'ny tapa-bolana ka hatramin'ny roa volana. Ireo herinandro ireo dia nifarana tamin'ny fampidirana indray ny reny tao amin'ny fiaraha-monina tamin'ny alalan'ny lanonana kristianina antsoina hoe churching of women.

Ny lying-in dia hita taratra amin' ny zavakanto kristianina, indrindra fa amin' ny sary fiterahana an' i Jesosy. Ny iray amin' ireo fanomezana natolotra ny reny vao teraka tany amin'ny vanimpotoanan' ny Renaissance tao Florence dia desco da parto, endrika manokana amin' ny lovia saro-bidy voaravaka hosodoko. Ny fanomezana mitovy amin'izany amin' ny kolontsaina maoderina dia ahitana ny baby showers ary ny push presents.

Ny sakafo manokana tamin'izany dia ahitana ny caudle, zava-pisotro fanasitranana. Ny fitenenana hoe "taking caudle" dia fanoharana tamin' ny fitsidihana ara-tsosialy aorian' ny fiterahana.

Amerika Latina

Any amin'ny firenena any Amerika Latina, antsoina hoe la cuarentena ("efapolo andro," mifandray amin'ny teny anglisy hoe "quarantine") izy io. Ity fanao ity dia ampiharina amin'ny faritra sasany any Amerika Latina ary koa amin' ny vondrom-piarahamonina sasany any Etazonia. Izy io dia faritana ho "fomba fanao eo amin' ny fianakaviana mifandimby izay manampy amin' ny fifanarahana amin'ny maha-ray aman-dreny", ary ahitana ny fiovan'ny andraikitry ny ray amin' ny tranga sasany.

Jereo koa

Fiterahana

↑ Withers, M; Kharazmi, N; Lim, E (January 2018). "Traditional beliefs and practices in pregnancy, childbirth and postpartum: A review of the evidence from Asian countries.". Midwifery 56: 158–170. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier.
↑ "Confinement practices: an overview". BabyCenter. Archived from the original on 2017-12-07. Retrieved 2016-03-21.
↑ "Chinese Postpartum Nannies".
↑ Tung, Wei-Chen (22 June 2010). "Doing the Month and Asian Cultures: Implications for Health Care". Home Health Care Management & Practice 22 (5): 369–371. Endrika:Citation/identifier.
↑ "Dr. Karp On Parenting And The Science Of Sleep". National Public Radio. https://www.npr.org/2012/06/24/155426534/dr-karp-on-parenting-and-the-science-of-sleep.
↑ (2016) The First Forty Days: The Essential Art of Nourishing the New Mother. Harry N. Abrams.
↑ Dennis, Cindy-Lee; Fung, Kenneth; Grigoriadis, Sophie; Robinson, Gail Erlick; Romans, Sarah; Ross, Lori (July 2007). "Traditional Postpartum Practices and Rituals: A Qualitative Systematic Review". Women's Health 3 (4): 487–502. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier.
↑ Sharma, S; van Teijlingen, E; Hundley, V; Angell, C; Simkhada, P (2016). "Dirty and 40 days in the wilderness: Eliciting childbirth and postnatal cultural practices and beliefs in Nepal". BMC Pregnancy Childbirth 16 (1): 147. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4933986.
↑ Wong, Josephine; Fisher, Jane (August 2009). "The role of traditional confinement practices in determining postpartum depression in women in Chinese cultures: A systematic review of the English language evidence". Journal of Affective Disorders 116 (3): 161–169. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier.
↑ Lary, Diana (2022). China's grandmothers : gender, family, and aging from late Qing to twenty-first century. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 49.
↑ Hsu Oh, Leslie (8 January 2017). "I tried the Chinese practice of 'sitting the month' after childbirth". Washington Post. https://www.washingtonpost.com/national/health-science/i-tried-the-chinese-practice-of-sitting-the-month-after-childbirth/2017/01/06/54517ee0-ad0b-11e6-a31b-4b6397e625d0_story.html.
↑ 《太平廣記》卷四八三引尉遲樞的《南楚新聞》記載："南方有獠婦，生子便起。其夫臥床褥，飲食皆如乳婦。"《马可·波罗游记》："傣族妇女产子，洗后裹以襁褓，产妇立起工作，产妇之夫则抱子卧床四十日"；《黔记》卷二：郎慈苗在咸宁州，其俗更异，妇人产子，必夫守房，不逾门户，弥月乃出。产妇则出入耕作，措饭食，以供夫乳儿，日无暇刻。"
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 et ^13,3 Lary, Diana (2022). China's grandmothers : gender, family, and aging from late Qing to twenty-first century. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 41.
↑ John Marshall / Jaya Tirtha Charan Dasa. "GUIDE TO RITUAL IMPURITY - What to do at the junctions of birth and death". Hknet.org.nz. Retrieved 2014-02-02.

[1] Withers, M; Kharazmi, N; Lim, E (January 2018). "Traditional beliefs and practices in pregnancy, childbirth and postpartum: A review of the evidence from Asian countries.". Midwifery 56: 158–170. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier.

[2] "Confinement practices: an overview". BabyCenter. Archived from the original on 2017-12-07. Retrieved 2016-03-21.

[3] "Chinese Postpartum Nannies".

[4] Tung, Wei-Chen (22 June 2010). "Doing the Month and Asian Cultures: Implications for Health Care". Home Health Care Management & Practice 22 (5): 369–371. Endrika:Citation/identifier.

[5] "Dr. Karp On Parenting And The Science Of Sleep". National Public Radio. https://www.npr.org/2012/06/24/155426534/dr-karp-on-parenting-and-the-science-of-sleep.

[6] (2016) The First Forty Days: The Essential Art of Nourishing the New Mother. Harry N. Abrams.

[auto-7] Dennis, Cindy-Lee; Fung, Kenneth; Grigoriadis, Sophie; Robinson, Gail Erlick; Romans, Sarah; Ross, Lori (July 2007). "Traditional Postpartum Practices and Rituals: A Qualitative Systematic Review". Women's Health 3 (4): 487–502. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier.

[8] Sharma, S; van Teijlingen, E; Hundley, V; Angell, C; Simkhada, P (2016). "Dirty and 40 days in the wilderness: Eliciting childbirth and postnatal cultural practices and beliefs in Nepal". BMC Pregnancy Childbirth 16 (1): 147. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier. http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=4933986.

[9] Wong, Josephine; Fisher, Jane (August 2009). "The role of traditional confinement practices in determining postpartum depression in women in Chinese cultures: A systematic review of the English language evidence". Journal of Affective Disorders 116 (3): 161–169. Endrika:Citation/identifier. Endrika:Citation/identifier.

[10] Lary, Diana (2022). China's grandmothers : gender, family, and aging from late Qing to twenty-first century. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 49.

[11] Hsu Oh, Leslie (8 January 2017). "I tried the Chinese practice of 'sitting the month' after childbirth". Washington Post. https://www.washingtonpost.com/national/health-science/i-tried-the-chinese-practice-of-sitting-the-month-after-childbirth/2017/01/06/54517ee0-ad0b-11e6-a31b-4b6397e625d0_story.html.

[12] 《太平廣記》卷四八三引尉遲樞的《南楚新聞》記載："南方有獠婦，生子便起。其夫臥床褥，飲食皆如乳婦。"《马可·波罗游记》："傣族妇女产子，洗后裹以襁褓，产妇立起工作，产妇之夫则抱子卧床四十日"；《黔记》卷二：郎慈苗在咸宁州，其俗更异，妇人产子，必夫守房，不逾门户，弥月乃出。产妇则出入耕作，措饭食，以供夫乳儿，日无暇刻。"

[:0-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 et ^13,3 Lary, Diana (2022). China's grandmothers : gender, family, and aging from late Qing to twenty-first century. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press, 41.

[14] John Marshall / Jaya Tirtha Charan Dasa. "GUIDE TO RITUAL IMPURITY - What to do at the junctions of birth and death". Hknet.org.nz. Retrieved 2014-02-02.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]