Eôna (gnôstisisma)

Ny eôna na aiôna, ao amin' ny lamina gnôstika maro, dia fivoahana na fisehoan' Andriamanitra, izay fantatra amin' ny anarana hoe "Iray", monas (μονάς / monas), aion teleos (αἰών τέλεος, "eôna tonga lafatra"), bythos (βυθός, "halalina"), arkhê (ἀρχή, "fiandohana"), proarkhê (προαρχή, "alohan' ny fiandohana"). Amin' ny lamina gnôstika samihafa dia manana anarana sy fanasokajiana ary famaritana samihafa ireo fivoahana ireo (ny "fivoahana" dia iraisan' ny endriky ny gnôstisisma rehetra). Ao amin' ny gnôsisy basilidiana dia antsoina hoe fizanahana (υἱότητες / huiotetes na υἱότης / huiotes raha tokana) izy ireo; araka ny voalazan' i Markosy (Marcus) dia isa sy feo izy ireo; ao amin' ny valentinianisma dia mamorona mpivady lahy/vavy antsoina hoe συζυγίαι / suzugiai (midika hoe "zioga miaraka") izy ireo.

Io loharano nipoiran' ny "misy" rehetra io dia eôna iray, izay itoeran' ny zavatra iray, fantatra amin' ny anarana hoe ἔννοια / ennoia ("eritreritra", "fikasana"), χάρις / kharis ("fahasoavana") na σιγή / sigê ("fahanginana"). Ny misy tongalafatra mizara dia miteraka eôna faharoa, atao hoe nους / nous ("saina"), ao anatin' ny tenany. Ny ambaratonga saro-drafitry ny eôna maro dia miforona araka izany fomba izany, ka indraindray mahatratra telopolo. Ireo eôna ireo dia an' ny tontolo tena tsara, nôomenaly, azon' ny saina takarina, na tontolo tsapa; tsy materialy izy ireo, hevitra ilafihan' ny misy. Izy ireo dia mamorona Plerôma (πλήρωμα, "fahafenoana") miaraka amin' ny loharano nipoirany. Ny faritra ambany indrindra amin' ny Plêrôma no akaiky indrindra ny haizina; izany hoe ny tontolo azo tsapain-tanana.

Ny fifindrana avy amin' ny tsy materialy mankany amin' ny materialy, avy amin' ny nôomenaly mankany amin' ny azotsapaina, dia noforonin' ny lesoka, ny firehetam-po, na ny fahotana ao amin' ny eôna iray. Araka ny voalazan' i Basilidesy dia lesoka amin' ny fizanahana farany izany; araka ny filazan' ny hafa, dia ny fahotan' ilay Arkôna Lehibe (na Arkônta Lehibe), na Eôna-Mpamorona, mpamorona ny Kôsmôsy; araka ny filazan' ny hafa dia ny firehetam-pon' ilay eôna vavy Sôfia, izay mivoaka tsy misy eôna mpiaraka aminy, ka niteraka ny Demiorga (Δημιουργός / Dêmiourgos), izay tsy tokony ho nisy mihitsy. Ity zavaboary ity dia tsy an' ny Plerôma, ary ny "Iray" dia avy amin' ny eôna mpamonjy roa, dia i Kristy sy ny Fanahy Masina, mba hamonjena ny olombelona avy amin' ny Demiorga. Avy eo dia naka endrika olombelona (Jesoa na Jesosy) i Kristy, mba hampianatra ny olombelona ny fomba hahatratrarana ny gnôsisy. Ny fiafaran' ny gnôsisy rehetra dia metanoia (μετάνοια), na fibebahana — manafoana ny fahotan' ny fisiana ara-nofo ary miverina any Plerôma.

Ny eôna dia misy fitoviana maromaro amin' ny anjely jodeô-kristiana, anisan' izany ny andraikitra amin' ny maha mpanompo sy ny fivoahana na fisehoan' Andriamanitra azy ireo, ary ny fisiana maha zavamananain' ny fahazavana azy ireo. Raha ny marina, ny anjely gnôstika sasany, toa an' i Armôzela, dia eôna koa. Ny Filazantsara gnôstikan' i Jodasy, izay hita tamin' ny taona 2006, novidina sy notahirizina ary nadikan' ny National Geographic Society, dia miresaka momba ny eôna koa.