Hiran' i Debôrà

*Hiram-pandresen' i Debôrà,* sary nataon' i Gustave Doré

Ny Hiran' i Debôrà na Antsan' i Debôrà na Tononkiran' i Debôrà dia tonon-kira hita ao amin' ny Bokin' ny Mpitsara (Mpits. 5.2-31). Hiram-pandresena izy io, izay nohirain' i Debôrà sy i Baraka noho ny nandresen' ny fokon' i Israely sasany ireo Kanaanita fahavalony.

Ny zava-niseho niteraka ny hiran' i Debôra

Fandresen' ny Israelita ny Kanaanita

Hatramin' ny nahafatesan' i Jôsoa (na Jôsoe) efa 160 taona tany aloha, dia sambany vao nandresy ny fahavalony ny Israelita raha nangeja azy ireo mafy tamin' ny fampihorohoroany nandritra ny 20 taona i Jabina mpanjakan' i Hazôra, atao hoe mpanjaka tao Kanaana (Mpits. 5.6-11) raha tsy tonga i Debôrà sy i Baraka nanamafy indray ny hambompon' ny mpiray firenena aminy ka nahangona lehilahy arivo. Nandresy izany tafika israelita izany tamin' ny ady tao amin' ny lohasahan' i Esdrelôna (Mpits. 4.10-16; Salamo 83.9).

Afa-nandositra ihany i Sisera mpitari-tafik' i Jabina nefa niditra tao an-dain' i Jaela, vehivevy israelita izay namono azy rehefa natory. Izay vao nandresy indray ny Israelita ka tsy nisy intsony ny ady teo amin' ny Israelita sy ny Kanaanita nandritra ny 40 taona (Mpits. 5:31).

Sombiny amin' ilay Hiran' i Debôra

"¹ Debora sy Baraka, zanak' i Abinoama, dia nihira tamin' izany andro izany ka nanao hoe:
² Noho ny fitarihan' ny lehibe tamin' ny Isiraely sy ny fahazotoan' ny vahoaka nanolotena, dia miderà an' i Jehovah.[…]
¹⁴ Ny avy amin' i Efraima, izay miorina amin' i Amaleka, dia nomba anao teo amin' ny firenenao, ry Benjamina; Avy tany Makira no nidinan' ny mpanao lalàna, ary avy tamin' i Zebolona ireo mitana ny tehin' ny mpifehy.
¹⁵ Ary ny andrianan' Isakara niaraka tamin' i Debora, dia Isakara sy Baraka koa; Nampandehanina nanaraka azy any an-dohasaha izy. Lehibe ny fiheverana am-po teny amin' ny sakeli-dranon' i Robena!
¹⁶ Nahoana ianao no nitoetra teo anelanelan' ny vala, hihainoanao ny feon-tsodina any amin' ny ondry? Lehibe ny fiheverana am-po teny amin'ny sakeli-dranon' i Robena!
¹⁷ Gileada nitoetra tany an-dafin' i Jordana; Ary nahoana Dana no nitoetra tany an-tsambo? Asera nitoetra tany amoron-dranomasina, Ary teny amin' ny fitodiany no nipetrahany.
¹⁸ Zebolona dia firenena nanao tsinontsinona ny ainy, na dia ho faty aza, Ary Naftaly koa teo amin' ny fitoerana avo any an-tsaha.
¹⁹ ireo mpanjaka ka niady, eny, niady tao Tanaka ireo mpanjakan' i Kanana, dia teo anilan' ny ranon' i Megido; Tsy nisy volafotsy azony ho babo.
²⁰ Avy tany an-danitra no nisy ady: ny kintana tamin' ny nalehany niady tamin' i Sisera. […]
²⁴ Hotahina mihoatra noho ny vehivavy anie Jaela, vadin' i Hebera Kenita; Eny, hotahina mihoatra noho ny vehivavy mitoetra an-day anie izy. […]

³¹ Ho levona tahaka izany anie ny fahavalonao rehetra, Jehovah ô; Fa aoka izay tia Azy kosa ho tahaka ny masoandro, raha miposaka amin' ny heriny izy. Dia nandry ny tany efa-polo taona." (Mpits. 5:2-31, Ny Baiboly)

Fanadihadiana

Fotoana nanoratana ilay hira

Ny manampahaizana momba ny Baiboly dia mihevitra fa anisan' ny lahatsoratra tranainy indrindra ao amin' ny Baiboly io tonon-kira io ka mety tamin' ny taonjato faha-12 tal J.K. no nanoratana azy voalohany raha ny firafitry ny teny amam-pehezanteny sy ny tantara manodidina azy no heverina^[1]. Ny mpikaroka sasany anefa milaza fa ny fitenenany sy ny vontoatiny dia manambara fa tsy voasoratra talohan' ny taonjato faha-7 tal J.K. io hira io^[2]. Misy tsy fitovizany amin' ny zavatra resahina ao amin' ny lahatsoratra manodidina azy (Mpits. 4) ihany koa ilay tonon-kira.

Foko nandray anjara tamin' ny ady

Foko enina no voresaka ao amin' io hira io fa nandray anjara tamin' ny ady, dia i Efraima sy i Benjamina sy i Makira sy i Zebolôna sy i Isakara sy i Naftaly, ka tsy mifanaraka amin' ny voalaza ao amin' ny Mpitsara 4:6 izay miresaka an' i Neftaly sy i Zebolôna sady tsy miresaka ny zavatra nataon' i Jabina "mpanjakan' i Kanaana" (mpanjakan' i Hazôra)^[3].

"Ary Debora naniraka ka niantso an' i Baraka, zanak' i Abinoama, tany Kadesi-naftaly, ka nanao taminy hoe: Moa tsy efa nandidy va Jehovah, Andriamanitry ny Israely, nanao hoe: Mandehana, ka mankanesa any an-tendrombohitra Tabara, ary mitondrà iray alin-dahy amin' ny taranak' i Naftaly sy Zebolona hiaraka aminao?" (Mpits. 4.6)

Iahveh Andriamanitra no nandresy

Na dia fahita matetika ny hiram-pandresena ao amin' ny Baiboly hebreo dia tsy misy toa azy ny Hiran' i Debôrà noho izy mankalaza ny fandresen' ny tafika nampiam-behivavy roa: dia i Debôra sy i Jaela. Nanoratra i Michael Coogan fa ny maha vehivavy dia famantarana fanampiny fa i Iahveh (na Jehovah) tenany no tena nandresy: teo "an-tanam-behivavy no hivarotan' i Jehovah an' i Sisera" mpitari-tafika kanaanita (Mpits. 4.9)^[1].

Foko tsy voalaza

Tsy voalaza ao amin' ny Hiran' i Debôrà ny fokon' i Levy sy ny fokon' i Jodà sy ny fokon' i Simeôna.

Jereo koa

Loharano

↑ ^1,0 et ^1,1 Coogan, Michael D. (2009), A Brief Introduction to the Old Testament: The Hebrew Bible in its Context, Oxford University Press, p. 180.
↑ Frolov, S. (2011). "How Old is the Song of Deborah?". Journal for the Study of the Old Testament. 36 (2): 163–184. doi:10.1177/0309089211423720.
↑ Nelson, Richard (2006). "Judges". The Harper Collins Study Bible, Revised Edition. Eds. Attridge, Harold and Wayne Meeks. New York: HarperCollins, p. 353.

[:0-1] 1,0 et ^1,1 Coogan, Michael D. (2009), A Brief Introduction to the Old Testament: The Hebrew Bible in its Context, Oxford University Press, p. 180.

[2] Frolov, S. (2011). "How Old is the Song of Deborah?". Journal for the Study of the Old Testament. 36 (2): 163–184. doi:10.1177/0309089211423720.

[3] Nelson, Richard (2006). "Judges". The Harper Collins Study Bible, Revised Edition. Eds. Attridge, Harold and Wayne Meeks. New York: HarperCollins, p. 353.

[1]

[2]

[3]