Aller au contenu

Frashokereti

Avy amin'i Wikipedia

Ny Frashokereti na Frašōkərəti dia teny avestika (mifanitsy amin' ny teny persiana antenatenany hoe 𐭯𐭫𐭱(𐭠)𐭪𐭥𐭲 / fraš(a)gird <plškrt>) ilazana ny fotopampianarana zôrôastriana momba ny fanavaozana farany an' izao rehetra izao, rehefa ho rava ny faharatsiana rehetra, ary ho tafaray tanteraka amin’ Andriamanitra (Ahura Mazda) ny zava-drehetra.

Ny fotopampianarana fototra dia izao:

  1. ho resin' ny Tsara ny Ratsy amin' ny farany;
  2. tsara tanteraka ny zavaboary tamin' ny voalohany, saingy nosimbain' ny Ratsy tatỳ aoriana;
  3. haverina amin' ny laoniny ho amin' ny fahatanterahana nananany tamin' ny fotoan' ny famoronana izao tontolo izao;
  4. ny famonjena ny olona tsirairay dia niankina tamin' ny fitambaran' ny eritreriny sy ny teniny ary ny zavatra nataony, ary tsy hisy fitsabahana, na mangorahana na mivadika izany, na avy amin' ny andriamanitra inona na inona mba hanova izany". Araka izany, ny olombelona tsirairay dia samy manana ny andraikiny amin' izay hiafaran' ny fanahiny, ary amin' izay fotoana izay dia hiaraka ho tompon' andraikitra amin' ny fiafaran' izao tontolo izao.

Fiforonan-teny sy hevi-teny

[hanova | hanova ny fango]

Io anarana io dia midika hoe "manao ny mahafinaritra, ny tsara". I D. N. MacKenzie ao amin' ny A Concise Dictionary of Pahlavi dia manome ny dikan' io teny io hoe "famerenana amin' ny laoniny (amin' ny faran' ny fotoana)". Raha jerena io dikany io, ny ampahany voalohany dia mety manondro ny hoe "voalohany", mifandray amin' ny tovona fra-, mitovy amin' ny pro- amin' ny teny grika sy latina. Avy eo ny dikany ankapobeny dia "manao amin' ny toetra voalohany", noho izany dia "famerenana amin' ny laoniny".

Eskatôlôjia

[hanova | hanova ny fango]

Ny hevitra eskatôlôjika dia resahina ao amin' ny lahatsoratra mbola ananana ao amin' ny Avesta, ary tsy fantatra amin' ny antsipiriany afa-tsy amin' ny lahatsoratra momba ny fanaon-drazana zôrôastriana, indrindra ao amin' ny Bundahishn tamin' ny taonjato faha-9 any ho any. Ny tantara miaraka aminy, araka ny hita ao amin' ny Bundahishn (GBd 30.1ff), dia mizotra toy izao:

Amin' ny fiafaran' ny "fotoana fahatelo" (ny voalohany dia ny fotoan' ny famoronana, ny faharoa ny fotoan' ny fifangaroana, ary ny fahatelo fotoan' ny fisarahana), dia hisy ady lehibe eo amin' ny herin' ny Tsara (ny yazata) sy ny an' ny Ratsy (ny daeva) izay handresen' ny Tsara. Eto an-tany, ny Saoshyant dia hitondra ny fitsanganana amin' ny maty ao amin' ny vatana izay nananany talohan' ny nahafatesany. Manaraka izany ny fitsarana farany amin' ny alalan' ny fitsapana. Ny yazata Airyaman sy Atar dia handrendrika ny metaly eny amin' ny havoana sy ny tendrombohitra, ary ny metaly mitsonika dia hikoriana manerana ny tany toy ny renirano. Ny olombelona rehetra - na ny velona na ny maty izay nitsangana - dia hotakina hankany amin' io renirano io, fa ho an' ny olo-marina (ashavan) dia toa ony ronono mafana izany, fa ny ratsy fanahy kosa hodorana. Hikoriana any amin' ny helo ilay renirano avy eo, izay handrava an' i Angra Mainyu sy ny sisa tavela amin' ny faharatsiana eo amin' izao rehetra izao. Ao amin' ny lahatsoratra zôrôastriana tatỳ aoriana dia voasoratra fa hanadio ny ratsy fanahy ny metaly anidina.

Ny fitantarana dia mitohy amin' ny vinavinan' i Ahura Mazda sy ireo Amesha Spenta enina mankalaza ny fotoam-pivavahana farany (yasna), ary ny fanomanana ny parahaoma avy amin' ny "haoma fotsy". Ny olo-marina dia handray ny parahaoma, izay hanome ny tsy feteza-maty azy ireo. Aorian' izay, ny olombelona dia ho tonga tahaka ny Amesha Spenta, hiaina tsy misy sakafo, tsy misy hanoanana na hetaheta, ary tsy misy fitaovam-piadiana (na mety handratra vatana). Ny zavatra ara-nofo amin' ny vatana dia ho maivana ka tsy hisy aloka. Ny olombelona rehetra dia hiteny amin' ny fiteny iray ary ho firenena tokana tsy misy sisintany. Hitovy fikendrena sy tanjona tokana ny rehetra, hiara-miombona amin' Andriamanitra ho amin' ny fanandratana mandrakizay ny voninahitr' Andriamanitra.

Na dia famerenana amin' ny laoniny ny fotoan' ny famoronana aza ny frashokereti, dia tsy misy fiverenana amin' ny maha tokana ny zavamaniry voalohany, ny biby ary ny olombelona; fa tamin' ny voalohany dia nisy zavamaniry iray, biby iray, ary olona iray, dia hitoetra mandrakizay ny karazany izay nipoitra hatramin' izay. Toraka izany koa, ny andiana andriamanitra noforonin' i Mazda dia mbola manana ny fisiany miavaka, "ary tsy misy faminaniana ny amin' ny fidiran' izy ireo indray ao amin' ny Andriamanitra" (anglisy: Godhead).