Andrianjakatsitakatrandriana
Rahefa niamboho Andriantsimitoviaminandriandehibe dia ny zanany lahimatoa Andrianjakatsitakatrandriana aloha no nanjaka nandimby azy tao Antananarivo fa Andrianjakanavalondralambo zandry olona dia nampanoavina teo Alasora nanaraka ilay didy fandovàm-panjakana atao hoe "fanjakana arindra" ka ny zokiny aloha no manjaka, vao izay mandimby ny zandriny, fa hoy rainy taminy: "Zandrin’ olona, fa mahandrasa; kanefa na izany aza, aza malahelo foana fa lahy, lehitsy!».
Nolazaina fa naditra sy tsy nahay nitondra fanjakana Razaka ka nangidy hoditra tamin’ ny vahoaka. Maro ny tantara mikasika ny fanonganana an-dRazaka, fa ity ihany no ho raisina fa mety mahafehy azy rehetra:
Rehefa tao anatin’ ny fahoriana toy izany ny vahoaka, dia nisy loholona hendry, Andriamampandry no anarany, hovalahy avy amin’ ny Zafimbazaha Dilambato, fa teny Andraisisa no nipetraka.
« Izaho, hoy izy, handeha hamangy andriana ! ».
Rehefa tonga tao amin’ ny Razakatsitakatrandriana tao Antananarivo izy dia nanontany hoe :
« Ny Andriana ô ! firy moa ny fonao ? »
" Ka fo firy ny foko fa tsy ho tokana ihany ! "
, hoy Razaka namaly
" Eny lahy, fa tokam-po Razakatsitakatrandriana ! "
, hoy Andriamampandry . Dia lasa indray izy nankeny Alasora, tao amin-dRazakanavalondralambo, nanontany nanao hoe:
" Ry zanakandriana ô ! Firy moa ny fonao ? "
" Fo firy ny foko ? fa fo roa , fo telo ! "
hoy ity farany namaly,
« Eny, lahy, hoy Andriamampandry, fa roa fo tokoa Razakanavalondralambo ! »
Dia nanangona ny olon-kendry rehetra Andriamampandry, dia nampifidy izy:
« Iza no ho anareo, ry ley loholona: ny fo tokana sa ny fo roa ? »
Ny sasany naka ny fo tokana, ny hafa naka ny fo roa .
« Ela loatra izany, hoy Andriamampandry, fa ny fo tokana hamono izy dia izy irery no manapaka tsy miera,hamelona izy dia izy irery no miera; fa ny fo roa, hamono, miera amin’ny vahoaka, misy soa holazaina, miera amin’ny vahoaka ! ».
Dia ny fo roa no nalain’ ny vahoaka. Lasa ary Andriamampandry hikarakara ny raharaha, fa nony teny an-dalana dia notsenain’ Andriamanalina, olon-kendry iray nataony hoe
« Aza miteny ianao fa alao hanaovako azy ! ».
Nakeo Faliarivo Andriamanalina niantso an-dRazakatsitakatrandriana nanao hoe:
« Mandre ve ianareo ? Avoahy Razakatsitakatrandriana ! ».
Dia hoy ny tao an-tanàna :
" Ahoana no amoahana ny andriana ! "
Ary hoy Andriamanalina nanohy sady nanozona:
« Raha mankeny Andemaka, alemahon’ Andriamanitra ! Mankeny Volasarika, sarihon’ Andriamanitra ! Mankeny Ambodikongona,kongonin’ Andriamanitra !mankeny Ambanidia, mbiaza ambany dian-dRazakanavalondralambo Razakatsitakatra ! ». Nakopany ny lambany dia lasa izy.
« Nozonin’ ny olona ianao Tompokolahy ! »
hoy Andriampanihiany, tsindranolahy. Dia hoy Andriamampandry :
« Izao no sikidinao, Tompokolahy, fa nozonin’ny olona ianao: mankanesa any Anteza ianao ».
Dia nankany Anteza tokoa Razakatsitakatra, ary dia niala teny Alasora Razakanavalondralambo; nifindra nankeo Ambodivoanonoka, Antsahondra, Ambatobevanja, Razakatsitakatra, ary niampita nankeo Ambohipo, dia teo Ambatoroka ary Faliarivo Razakanavalondralambo; tonga teo avaratr’ Andohalo, Razakatsitakatra, fa Razakanavalondralambo kosa tonga tao Anatirova Antananarivo, nohobin’ ny vahoaka ka naka ny anarana hoe Andriamasinavalona.
Nodoran’ Andriamapandry ny tranony teo avaratr' Andohalo, ka lao Razakatsitakatrandriana ary niloa-bava hoe « Mamitaka ! », lasa nivalana nikandrefana nihazo an' Antsakalava .
Ilay toerana naharesen’ Andriamasinavalona an-dRazakatsitakatrandriana dia natao tsy azo alehan’ ny andriana na ny entan’ andriana, fa fady ka natao hoe Ambohimanoro, satria misy olana mijoro eo manoro ny làlana tsy azo aleha mianavaratra na miakandrefana .
Nalahelo anefa Andriamasinavalona rahefa lasa tokoa ilay zokiny, ka nony tonga teny Andriantany izy mianakavy, dia nandefasany lehilahy fito lahy nampitondrainy teny toy izao:
« Iny ny basy iray, lefona efatra, ento hiarovanareo tena, ary iny ny vola iray kitapo (20 piastra) hataonareo vatsy sy hivelomana any amin’ izay toerana tianareo ».
Nahita izany Andrianjakatsitakatrandriana dia nitodika niantsinanana nivavaka tamin’ Andriamanitra Andriananahary sy ny razana, nisaotra sy nitso-drano an-jandriny ho ela fanapahana, ho tratr’ izay ela indrindra. Feno herim-po vaovao indray izy mianakavy nanohy ny dia niankandrefana ho any Antsakalavan’ i Boina.