Sarangam-poko eto Madagasikara
Ny sarangam-poko eto Madagasikara dia vondron’ olona mitovy saranga izay misitraka zo ara-piarahamonina na ara-pôlitika sasany fa tsy misitraka ny zo hafa sasany. Tsy ny foko rehetra na ny fanjakana rehetra eto Madagasikara no nahitana sarangam-poko miavaka toy ny Andriana na ny Ampanjaka na ny Hova na ny Andevo. Ny sasany manana ny fanasokajiany azy manokana, toy ny an' ny Antemoro. Marihina anefa fa nisy foko sasany izay tsy nahalala akory ny fisian' ny andriana toy ny foko tsimihety izany, mitovy zo avokoa ny mponina ao amin' io foko io ka ny zokiolona no mitondra ny fiarahamonina. Toy izany koa ny foko antambahoaka dia andriana avokoa fa tsy mba nisy hova na mpanompo, saingy mifidy mpanjaka izy ireo.
Ny saranga ambony indrindra[hanova | hanova ny fango]
Ity saranga ity no nipoiran’ ny mpanjaka dia ny sarangan’ny Andriana (tao Imerina), na ny sarangan’ny Hova (tany amin’ny Fanhajakana Betsileo) na ny an’ ny ampanjaka. Ny sokajin’ny Andriana tao Imerina dia misy antanantohatra. Ny Bara sy ny Betsileo ary ny Tanala dia manao hoe Hova ireo ataon' ny Merina hoe "andriana".
Ny Hova, tao amin' ny Betsileo, dia tarana-mpanjaka, izay tompon' ny omby sy ny tany rehetra. Ny fividianana na famonoana omby dia tsy maintsy atrehin' ny Hova. Iray amin' ireo sarangam-poko tao amin' ny Betsileo ny Hova, ny roa hafa dia ny Andevohova sy ny Olom-potsy ary ny Andevo.
Ny saranga anelanelany[hanova | hanova ny fango]
Ny sarangan’ny olon-tsotra dia nizara roa tao Imerina, dia ny Hova sy ny Mainty. Tsy dia nisy fizaràna toy izany ny saragan’ ny olon-tsotra amin’ ny foko sy ny fanjakana nahitana ity sokajy anelanelany ity. Ny Hova dia ireo olona ao amin' ny saranga anelanelany tao amin' ny Fanjakana Merina izay sady tsy mpanompo no tsy andriana. Nysaragan’ny Mainty, teo amin’ny fiarahamnina merina, dia saranga ambany kokoa noho ny an’ny Hova nefa tsy tokony hafangaro amin’ ny an’ ny Mpanompo na Andevo.
Ny Andevohova, tao amin' ny fiarahamonina betsileo, dia ireo andevo lasa olona afaka, satria nandray soa avy amin' ny satan' ny maha mpanompon' ny Hova. Ny Olom-potsy dia sarangam-piarahamonina betsileo.
Ny saranga ambany indrindra[hanova | hanova ny fango]
Ny sarangan’ ny andevo na mpanompo dia saranga farany ambany amin' ny foko na fanjakana teto Madagasikara. Ny andevo dia nisy tamin' ny foko malagasy lehibe hafa toa ny Betsileo.
Azo atao andevo ny olona afaka iray noho ny heloka na ny trosa tsy voaloany.
Nofoanan' ny fitondrana frantsay ny fanandevozana tamin' ny taona 1896, ka nisy fiantraikany ratsy tamin' ny harena sy ny toeram-pambolena nankinina tamin' ny andevo merina sy tsy merina izany.