Hijery ny fangon'i Epistily voalohany ho an' ny Kôrintiana

Ny '''Epistily voalohany ho an' ny Kôrintiana''' na '''Taratasy voalohan' i Masindahy Paoly ho an' ny Kôrintianina''' dia boky ao amin' ny [[Testamenta Vaovao]] ao amin' ny [[Baiboly]] kristiana, izay anisan' ireo atao hoe [[epistily]]. Taratasy voalohany nalefan' ny Apôstôly [[Paoly (apôstôly)|Paoly]] ho an' ny fiangonana kristiana tany [[Kôrinto tamin' ny Andro Taloha|Kôrinto]] izany. Teo anelanelan' ny taona 50 sy 57 no heverin' ny manam-pahaizana ho nanoratana azy. Misy toko 16 ity boky ity. 

== Ny anaran' ilay boky ==
''᾽Επιστολὴ πρὸς Κορινθίους'' / ''Epistolê pros Korinthious'' no anaran' io epistily io amin' ny [[Fiteny grika|teny grika]] fa ''Epistula I ad Corinthios'' kosa amin' ny [[Fiteny latina|teny latina]].

Ny [[Prôtestantisma eto Madagasikara|Prôtestanta malagasy]] sy ny ankamaroan' ny Kristiana malagasy tsy katôlika dia manao hoe ''Epistily voalohany ho an' ny Kôrintiana'' (hafohezina amin' ny hoe ''Kôrintiana voalohany'') fa manao azy hoe ''Epistolà'' na ''Taratasy voalohan' i Masindahy Paoly'' ''ho an' ny Kôrintianina'' (hafohezina amin' ny hoe ''Kôrintianina voalohany'') kosa ny [[Eglizy Katôlika Apôstôlika Rômanina (Madagasikara)|Katôlika malagasy]].

== Tantara ==
Araka ny [[Asan' ny Apôstôly]] 18:1-16 dia ny Apôstôly [[Paoly (apôstôly)|Paoly]] no nanorina ny fiangonana tao [[Korinto tamin'ny Andro Taloha|Kôrinto]]. Nitoetra tao nandritra 18 volana i Paoly tamin' ny fitsidihany azy fanindroany. Avy any [[Atena]] izy tamin' izay. Tao amin' ity tanàna ity izy no niady hevitra tamin' ny [[Filôzôfia grika|filôzôfa grika]] teo amin' ny Aerôpaga ([[Asan' ny Apôstôly|Asa]] 16:17-34). Teo koa izy no nifanena tamin' ny [[Jiosy]] na [[Jiosy|Jody]] atao hoe Akoila sy ny vadiny atao hoe Prisila. Nonina tao aminy i Paoly. Nankany amin' ny [[sinagôga]] isan-t[[Sabata (jiosy)|sabata]] mba hitantara amin' ny [[Jiosy]] sy [[Grika (vahoaka)|Grika]] ny amin' ny nisehoan' i [[Jesoa]] na [[Jesoa|Jesosy]] Kristy aminy izay ninoany fa [[Mesia]].

Maro ny Jiosy nampahalala an' i Paoly fa tsy tia izany fampianarana izany. Na izany aza dia nisy ny Jiosy nino sady natao [[batisa]]. Izany no niantombohan' ny fiangonana tao Kôrinto. Nody i Paoly taorian' ny fanorenany ny fiangonana tao Kôrinto. Tamin' izany no nahenoany ny olana mitranga ao amin' ny fiangonana vao naoriny. Rehefa tao Kôrinto i Paoly dia nanao asa tanana mba hivelomany (1Kôr. 4:12; 9:1-18).    

== Famintinana ==
Teo amin' ny [[Jiosy]] na [[Jiosy|Jody]] no nanombohan' i [[Paoly (apôstôly)|Paoly]] ny asany nefa nandeha tany amin' ny [[Jentilisa]] na [[Jentilisa|Jentily]] izy mba hampandre ny amin' i [[Jesoa|Jesosy]] na [[Jesoa|Jesoa Kristy]] koa ny tsy Jiosy ka hanaraka ny fampiarany. Betsaka ny mahantra teo amin' ny Kristiana tao [[Kôrinto tamin' ny Andro Taloha|Kôrinto]] (1Kôr. 1:26-29). Tsy tian' i Paoly ny fisian' ny fitsitokotokoana teo amin' ny Kristiana tao Kôrinto (1Kôr. 1:10 - 4:21). Nanoro hevitra azy ireo izy ny amin' ny fomba tokony hifampitondrany (1Kôr. 5:1 - 6:20). Namaly ny fanontanian' ny Kristiana ny amin' ny [[fanambadiana]] (1Kôr. 7:1-40) sy ny sakafo aterina amin' ny sampy koa izy (1Kôr. 8:1-13). Namporisika ny Kristiana hanompo an' [[Andriamanitra (tokana)|Andriamanitra]] amin' ny fomba tena izy i Paoly (1Kôr. 10:1 - 14:40) sy ho hentitra amin' ny finoana fa Andriamanitra no nandresena ny [[fahafatesana]] (1Kôr. 15:1-58).  Ambaran' i Paoly koa fa ambony noho ny zavatra rehetra ny fitiavana ka raha ny Kristiana no mifankatia dia tsy hisy olana tsy ho voavaha (1Kôr. 13:4-8).      

== Fizaràna ao amin' ilay epistily ==
Azo zaraina dimy ity taratasy na epistily ity:    

=== Ho iray ny Fiangonana fa tsy hizarazara (1:1 – 4:21) ===

* Teny fiarahabana sy fisaorana (1:1-9)
* Fananarana noho ny fitsitokotokoana (1:10 – 2:16)
* Ny mpitory teny sy ny fisedrana hahazo azy (3:1 – 4:5)
* Ny fiavonavonan’ ny Kôrintiana (4:6-21)

=== Fitondran-tena sy fanambadiana kristiana (5:1 – 7:40) ===

* Ny amin’ ilay lehilahy nanambady olom-pady (5:1-13)
* Tsy tokony hitondra ny fifanolanany ho tsarain’ ny tsy mpino (6:1-11)
* Ny fijangajangana (6:12-20)
* Ny fanambadiana kristiana (7:1-40)

=== Ny Kristiana manoloana ny fanompoan-tsampy (8:1 – 10:33) ===

* Ny henan-tsorona tamin' ny sampy (8:1-13)
* Tsy nila karama tamin' ny Kristiana i Paoly (9:1-27)
* Lesona avy amin' ny fiainan’ ny [[Zanak' i Israely|Zanak’ i Israely]] (10:1-33)

=== Ny fivorian' ny Kristiana sy ny fanomezam-pahasoavana (11:1 – 14:40) ===

* Ny fitafian’ ny vehivavy (11:1-16)
* Ny [[fanasan' ny Tompo]] na [[Eokaristia]] (11:17-34)
* Ny [[Fanomezan' ny Fanahy Masina|fanomezam-pahasoavana]] (12:1-11)
* Toy ny vatana sy ny rantsam-batana (12:12-31)
* Ny fitiavana (13:1-13)
* Ny [[fiteny tsy fantatra]] (14:1-25)
* Fitsipiky ny fampiasana ny fanomezam-pahasoavana (14:26-40)

=== Ny fitsanganan-ko velona (15:1 – 16:24) ===

* Misy tokoa ny [[Fitsanganan-ko velona (kristianisma)|fitsangana-ko velona]] (15:1-34)
* Ny antsipiriany momba ny fitsanganana amin’ ny maty (15:35-58)
* Fanangonam-bola ho an’ ireo Kristiana mahantra any [[Jerosalema (Andro Taloha)|Jerosalema]] (16:1-4)
* Famangiana hataon’ i Paoly any [[Kôrinto tamin' ny Andro Taloha|Kôrinto]] (16:5-12)
* Fanaovam-beloma (16:13-24)

== Tsongan-tsoratra ==
<blockquote><sup>1</sup>&nbsp;Fa tsy tiako tsy ho fantatrareo, ry rahalahy, fa tambanin' ny rahona ny razantsika rehetra; namaky ny ranomasina izy rehetra; <sup>2</sup>&nbsp;ary natao [[Batisa|batemy]] tamin' i [[Mosesy|Moizy]] tao amin' ny rahona sy ny ranomasina izy rehetra; <sup>3</sup>&nbsp;hanina ara-panahy iray ihany no nohanin' izy rehetra; <sup>4</sup>&nbsp;ary fisotro ara-panahy iray ihany no nosotroin' izy rehetra, satria nisotro tamin' ny vatolampy ara-panahy izay nanaraka azy izy ireo, ary [[Kristy]] izany vatolampy izany." (1Kôr 10:1-4: ''[[Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy|Baiboly katôlika]]'')<ref><small><sup>1</sup>&nbsp;Fa tsy tiako tsy ho fantatrareo, ry rahalahy, fa ny razantsika rehetra dia tambanin' ny rahona, ary izy rehetra namaky ny ranomasina, <sup>2</sup>&nbsp;ary izy rehetra dia natao batisa ho amin' i Mosesy tao amin' ny rahona sy ny ranomasina, <sup>3</sup>&nbsp;ary izy rehetra nihinana ny fihinam-panahy iray ihany, <sup>4</sup>&nbsp;ary izy rehetra nisotro ny fisotrom-panahy iray ihany; fa nisotro tamin' ny vatolampy fanahy izay nanaraka azy izy, ary Kristy izany vatolampy izany. (1Kôr 10:1-4 , ''[[Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy|Baiboly prôtestanta]]'')"</small></ref></blockquote>

== Jereo koa ==
'''Ireo [[Epistilin' i Paoly]]:'''

* [[Epistily ho an' ny Rômana]],
* [[Epistily voalohany ho an' ny Kôrintiana]],
* [[Epistily faharoa ho an' ny Kôrintiana]],
* [[Epistily ho an' ny Galatiana]],
* [[Epistily ho an' ny Efesiana]],
* [[Epistily ho an' ny Filipiana]],
* [[Epistily ho an' ny Kôlôsiana]],
* [[Epistily voalohany ho an' ny Tesalôniana]],
* [[Epistily faharoa ho an' ny Tesalôniana]],
* [[Epistily voalohany ho an' i Timôty]],
* [[Epistily faharoa ho an' i Timôty]], 
* [[Epistily ho an' i Titosy]],
* [[Epistily ho an' i Filemôna]]

'''Boky hafa ao amin' ny Baiboly:'''

* [[Testamenta Taloha]]
* [[Epistily ho an' ny Hebreo]]

* [[Filazantsara]] ([[Filazantsara araka an' i Matio|Matio]] - [[Filazantsara araka an' i Marka|Marka]] - [[Filazantsara araka an' i Lioka|Lioka]] - [[Filazantsara araka an' i Joany|Joany]])
* [[Epistily katôlika]] ([[Epistily nosoratan' i Jakôba|Jakôba]] - [[Epistily voalohany nosoratan' i Petera|1Petera]] - [[Epistily faharoa nosoratan' i Petera|2Petera]] - [[Epistily voalohany nosoratan' i Joany|1Joany]] - [[Epistily faharoa nosoratan' i Joany|2Joany]] - [[Epistily fahatelo nosoratan' i Joany|3Joany]], [[Epistily nosoratan' i Joda|Joda]])

* [[Apôkalipsin' i Joany|Apôkalipsy]]
'''Lohahevitra hafa'''

* [[Pseodepigrafa (Testamenta Vaovao)]]

== Loharano sy fanamarihana ==
[[Sokajy:Epistilin'i Paoly]]