Hijery ny fangon'i Apôstôly roa ambin' ny folo

[[Sary:Giampietrino-Last-Supper-ca-1520.jpg|vignette|402x402px|''Ilay Sakafo hariva farany'', nataon'i Giovanni Pietro Rizzoli, taona 1520 eo ho eo.]]
Ny '''''Apôstôly roa ambin' ny folo''''' dia ireo mpianatra roa ambin' ny folo nosafidin' i [[Jesosy|Jesoa]] manokana hamita iraka, dia i [[Petera]], i [[Andrea (apôstôly)|Andrea]], i [[Jakoba zanak'i Zebedeo|Jakoba zanak' i Zebedeo]], i [[Joany apôstôly|Joany]], i [[Filipo]], i [[Bartôlômeo|Bartôlômeo]], i [[Tômasy|Tômasy]], i [[Matio]], i [[Jakoba zanak'i Alfeo|Jakôba zanak' i Alfeo]], i [[Joda Tadeo|Joda]], i [[Simôna Zelôta|Simôna Zelôta]] ary i [[Jodasy Iskariôta|Jodasy]].

Ankoatr' izany, araka ny lovantsofina kristiana dia nanavaka [[Mpianatr'i Jesoa fitopolo|mpianatra fitopolo]] koa i Jesoa ka ireo no lasa [[eveka]] taty aoriana. Ireto mpianatra ireto dia nitory ny vaovao mahafaly (na filazantsara na evanjely).

I [[Paoly avy any Tarsisy]] dia isain' ny lovantsofina kristiana ho apôstôly faha-13: atao hoe "Apôstôlin' ny Jentilisa" (na Apôstôlin' ny Jentily) izy. 

Ny Katôlika sy ny Ôrtôdôksa dia mihevitra ny [[eveka]] ho mpandimby ny Apôstôly, ka manisy lanjany manokana ny fandimbasan' ny eveka ny Apôstôly ([[fifandimbiasana apôstôlika]]), izany hoe ny lovatsofina izay mamatotra azy dia mitohy ahatrany amin' ny Apôstôly na ny fifanarakarahan' ny olona izany na ny fifanarakarahan' ny fampianaram-pinoana.

== Fiforonan-teny ==
Ny teny hoe ''Apôstôly'' dia avy amin' ny [[Fiteny grika|teny grika]] hoe Απόστολος /''Apostolos'' izay midika hoe "iraka". Io teny io dia avy amin' ny [[matoanteny]] hoe  ''ἀποστέλλειν'' / ''apostellein'' midika hoe "maniraka" "mandefa".  Nandikana ny [[Fiteny hebreo|teny hebreo]] hoe ''shaliah'' ny hoe ''apostolos''.

== Ny Apôstôly roa ambin' ny folo ==
Ireto avy ireo Apôstôly roa ambin' ny folo notendren' i Jesoa:

=== Petera na Piera ===
Simôna na Simôna Barjôna na Bar-Jôna no tena anaran' i [[Petera]]. Jiosy avy any Betsaida any [[Galilea (faritra)|Galilea]] i Petera. Mpanjono no asany. Araka ny lovantsofina dia izy no nanoratra ny ''[[Epistily voalohany nosoratan' i Petera|Epistily voalohany]]'' sy ''[[Epistily faharoa nosoratan' i Petera|faharoan' i Petera]]''. Ny lovantsofina katôlika koa dia manao azy ho ilay nanorina ny [[Eglizy katôlika rômanina|Eglizy Katôlika]] voalohany sy [[Papa]] voalohany. Rahalahiny i [[Andrea (apôstôly)|Andrea]]. 

=== Andrea ===
I [[Andrea (apôstôly)|Andrea]] dia Jiosy Galileana rahalahin' i [[Petera]]. Mpianatr' i [[Joany Batista]] izy taloha. Atao hoe Prôtôkleto ("Ilay Nantsoina Voalohany") koa izy satria nanaraka an' i Jesoa rehefa vita batisa ity farany. 

=== Jakôba zanak' i Zebedeo ===
I [[Jakôba zanak' i Zebedeo|Jakôba]] zanak' i Zebedeo (na Zebedio) izay atao hoe koa Jakôba Zokiny (na Jakôba Lehibe) dia rahalahin' i Joany zanak' i Zebedeo. Izy roalahy ireo dia antsoina koa hoe ''Boanergés'' izay midika hoe "zana-baratra". Tsy afangaro amin' i [[Jakôba zanak' i Alfeo]] i Jakôba zanak' i Zebedeo. 

Marihina fa tsy nanoratra epistily na i Jakôba zanak' i Alfeo na i Jakôba zanak' i Zebedeo. Tsy izy ireo no nanoratra ny ''[[Epistily nosoratan' i Jakoba|Epistilin' i Jakôba]]''. 

=== Joany na Jaona ===
I [[Joany apôstôly|Joany]] na Jaona Apôstôly dia atao hoe ''Joany zanak' i Zebede'' na ''Jaona zanak' i Zebedio'' koa izy. Rahalahin' i [[Jakôba zanak' i Zebedeo|Jakôba]] zanak' i Zebedeo izy. Mpanjono ny asany. Atao hoe ''Boanerges'' izy roa ireo. Misy ny mpandinika mihevitra fa i [[Joany apôstôly|Joany Apôstôly]] dia tsy iza fa i [[Joany (evanjelista)|Joany Evanjelista]] ihany. Ao koa anefa ireo mandà izany. Fanampin' izany dia heverin' iretsy farany fa tsy olon-tokana no nanoratra ny ''[[Filazantsara araka an' i Joany|Filazantsaran' i Joany]]''. Ny [[Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy]] manao azy hoe ''Jaona'' fa ny [[Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy]] kosa ''Joany''.

=== Filipo ===
Mpianatr' i [[Joany mpanao batisa|Joany mpanao Batisa]] taloha i [[Filipo (apôstôly)|Filipo]]. Izy ilay nanao hoe "Asehoy anay ny Ray". 

=== Bartôlômeo na Bartelemy ===
I [[Bartôlômeo]] na Bartelemy dia atao hoe ''Bar-Tolmay'' amin' ny [[Fiteny arameana|teny arameana]]. Atao hoe Βαρθολομαῖος / ''Bartholomaíos'' izy amin' ny [[Fiteny grika|teny grika]]''.'' Ny Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy no ahitana ny hoe ''Bartolomeo'' ([[Fiteny anglisy|anglisy]]: ''Bartholomew'') fa ny Baiboly katôlika amin'ny teny malagasy kosa anao azy hoe ''Bartelemy'' ([[Fiteny frantsay|frantsay]]: ''Barthélémy''). Ny mpandinika sasany dia mihevitra fa olona iray i Bartôlômeo sy i Natanaela na Nataniely. Ny hoe ''Bar-Tolmay'' amin' ny [[Fiteny arameana|teny arameana]] dia mety midika hoe "Zanaky ny bainga" na koa "Zanak' i Tolmai". 

===  Tomasy na Tôma ===
I [[Tômasy]] na Tôma dia ilay mpianatra tsy nino ny fahafatesan' ny [[Jesoa]] ka nila nitsapa lanivoany. Atao hoe ''Te 'Oma'' izy amin' ny teny arameana izay midika hoe "kambana". ''Δίδυμος'' / ''Didymos'' ny dikan' izany amin' ny teny grika. Atao hoe ''Tômasy ilay Didimo'' izy ao amin' ny ''[[Filazantsara araka an' i Joany|Filazantsaran' i Joany]]''. ''Θωμᾶς'' / ''Thomas'' no fiantsoana azy amin' ny teny arameana. Misy [[filazantsara apôkrifa]] izay mitondra ny anarany (''[[Filazantsaran' i Tômasy]]'').

=== Matio ===
I [[Matio]] dia atao hoe ''Ματθαῖος'' / ''Matthaios'' amin' ny [[Fiteny grika|teny grika]] fa ''Mattai'' kosa amin' ny [[Fiteny hebreo|teny hebreo]]. Io dia fanafohezana ny hoe ''Mattithyâhû'' (''Mattith "fanomezana"'' sy ''Yâhû'' "Andriamanitra"; "fanomezan' Andriamanitra"). Atao hoe ''Matio Levy'' na ''Levy'' fotsiny koa izy na ''Levy zanak' i Alfeo''. Mpamory hetra ny asany taloha. Ny lovantsofina kristiana dia manao azy ho nanoratra ny ''[[Filazantsara araka an' i Matio|Filazantsaran' i Matio]]''.  

=== Jakôba zanak' i Alfeo ===
I [[Jakôba zanak' i Alfeo|Jakôba]], zanak' i Alfeo izay atao hoe amin' ny teny grika ''Iάκωβος ὁ τοῦ Ἁλφαίου'' / ''Iakôbos o toû Alphaiou'' dia tsy afangaro amin' i Jakôba zanak' i Zebedio. Atao hoe koa Jakôba Zandriny (na Jakôba Kely) izy. Ny hoe ''Alfeo'' na ''Alphaios'' (grika) dia avy amin' ny anarana arameana hoe ''Alpai''. ''Ya'akov ben Halfay'' ny fiantsoana azy amin' ny teny hebreo. Ny hoe ''Jakôba Zandriny'' na ''Kely'' dia fandikana ny teny grika hoe ''Ἰάκωβος ὁ μίκρος'' / ''Iakōbos ho mikros''.  

Marihina fa tsy nanoratra epistily na i Jakôba zanak' i Alfeo na i [[Jakôba zanak' i Zebedeo|Jakôba zanak' i Zebedio]]. Tsy izy ireo no nanoratra ny ''[[Epistily nosoratan' i Jakoba|Epistilin' i Jakoba]]''.

=== Joda Tadeo na Jodasy Tadeo ===
I [[Joda Tadeo|Joda]] dia atao hoe koa Tadeo na Joda zanak' i Jakôba na Jodasy zanak' i Jakôba na Joda Tadeo na Jodasy Tadeo. ''Ἰούδας Ἰάκωβος'' / ''Ioudas Iakôbos'' amin' ny teny grika. Tsy afangaro amin' i [[Jodasy Iskariôta]] i Jodasy Tadeo (''Ἰούδας Θαδδαιος'' / ''Ioudas Thaddaios'' amin' ny teny grika). 

=== Simôna Zelôta ===
I [[Simôna Zelôta]] dia tsy afangaro amin' ny [[Petera|Simôna Petera]]. Ny hoe ''zelôta'' dia azo adika hoe "mafana fo" na "saro-piaro". 

=== Jodasy Iskariôta ===
I [[Jodasy Iskariôta|Jodasy]] dia fantatra koa amin' ny anarana hoe Jodasy Iskariôta mba hiavahany amin' i [[Joda Zelota|Jodasy Zelôta]] na Joda Zelôta. Ny hoe ''Iskariôta'' dia mety midika hoe "avy amin' ny fokon' i Isakara".  ''Ὶούδας Ὶσκάριωθ'' / ''Ioudas Iskariôth'' na ''Ὶούδας Ὶσκαριώτης'' / ''Ioudas Iskariôtês'' no fiantsoana azy amin' ny teny grika. ''Yəhûḏāh ʾÎš-qəriyyôṯ'' amin' ny teny hebreo. Izy ilay namadika an' i [[Jesoa]] ka nanamora ny fisamborana azy. Misy filazantsara apôkrifa izay mitondra ny anarany, dia ny ''[[Filazantsaran' i Jodasy]]''.

== Jereo koa ==

* Apôstôly[[Apôstôly roa ambin' ny folo|:]] [[Andrea (apôstôly)|Andrea]] - [[Bartôlômeo]] - [[Filipo (apôstôly)|Filipo]] - [[Jakôba zanak' i Alfeo]] - [[Jakôba zanak' i Zebedeo]] - [[Joany apôstôly|Joany]] - [[Joda Tadeo|Joda]] - [[Jodasy Iskariôta|Jodasy]] - [[Matio]] - [[Petera]] - [[Simôna Zelôta]] - [[Tômasy]]

* [[Evanjelista]]

* [[Filazantsara]]
* [[Asan' ny Apôstôly]]
* [[Paoly (apôstôly)|Paoly]]
*[[Mpianatr' i Jesoa fitopolo]]

[[Sokajy:Apostoly]]